Ganciclovir: effecten, gebruik en risico's

Ganciclovir is de naam die aan een virostatisch middel wordt gegeven. Het is effectief tegen herpes virussen.

Wat is ganciclovir?

Ganciclovir is een analoog van de nucleïnezuurbase guanine. Als virostatisch middel wordt het gebruikt om infecties te behandelen die worden veroorzaakt door herpes virussen​ Het actieve ingrediënt werd in de jaren tachtig in Europa goedgekeurd. In Duitsland wordt het medicijn gebruikt onder de preparatennamen Virgan en Cymeven. Er is een structurele relatie tussen de antivirale middelen ganciclovir, penciclovir en aciclovir.

Farmacologische werking

Als virostatisch middel heeft ganciclovir de eigenschap de groei van virussen​ Het medicijn oefent zijn effecten voornamelijk uit tegen herpes virussen, waaronder de volledige familie van het menselijke herpesvirus. De effecten zijn vooral uitgesproken tegen de cytomegalovirus (CMV). Om deze reden gebruikt de geneeskunde het meestal tegen deze kiem. Nadat het ganciclovir het lichaam van de patiënt is binnengekomen, vindt daar een chemische transformatie plaats. De actieve vorm van het antivirale middel wordt gevormd, dat is ganciclovirtrifosfaat. Deze stof wordt voornamelijk gevormd in de lichaamscellen die zijn geïnfecteerd door virussen. Het medicijn wordt gefosforyleerd door verschillende kinasen, die dienen voor de daaropvolgende opname in het DNA van virussen. Ganciclovir vertoont grote gelijkenis met de virale DNA-bouwsteen guanine. Deze verkeerde integratie resulteert in een kettingbreuk, aangezien ganciclovir niet wordt herkend als een virale polymerase-bouwsteen. Verdere replicatie van het virale DNA vindt daarom niet plaats. Het virus kan zich daarom niet meer vermenigvuldigen. Een van de nadelen van ganciclovir is echter dat het effect niet gericht is. Het antivirale middel remt dus niet alleen de groei van de virussen, maar heeft ook een negatief effect op de metabolische processen van gezonde lichaamscellen. Als gevolg hiervan zijn er soms enkele ernstige bijwerkingen. De mondelinge biobeschikbaarheid van ganciclovir is laag, slechts 5 procent. Om deze reden wordt het vaak intraveneus toegediend. Het antivirale middel wordt vrijwel onveranderd uit het lichaam uitgescheiden door de nieren. Als de nierfunctie normaal is, kan de eliminatie halfwaardetijd is tussen 1.5 en 3 uur.

Medisch gebruik en toepassing

De indicaties voor gebruik van ganciclovir omvatten voornamelijk ziekten veroorzaakt door humaan herpesvirus 5 (HHV 5). Het is ook bekend als cytomegalovirus​ Over het algemeen zijn de indicaties immunodeficiency (Zoals 에이즈) en orgaantransplantaties. Als ooggel is ganciclovir ook geschikt voor de behandeling van oculaire herpes (keratitis herpetica). Bovendien vinden experimentele behandelingen van kwaadaardige degeneraties plaats, waarvoor oncolytische virussen verantwoordelijk zijn. Voor negatieve selectie wordt ganciclovir ook gebruikt in de biochemie. Vanwege de lage orale biobeschikbaarheid van het antivirale middel krijgt de patiënt gewoonlijk twee enkele doses per dag toegediend, wat neerkomt op 5 milligram per kilogram lichaamsgewicht. Dit wordt toegediend als een infuus met tussenpozen van 12 uur. De infusie wordt toegediend via een grote ader​ Ganciclovir kan echter ook oraal worden toegediend. In dit geval neemt de patiënt 1 gram per dag tussen de maaltijden door. Sinds 2006 zijn in Duitsland ook externe toedieningsvormen in de vorm van ooggel verkrijgbaar.

Risico's en bijwerkingen

Omdat ganciclovir aanzienlijk hogere toxische eigenschappen heeft dan andere antivirale middelen zoals acicloviris er een grotere kans op bijwerkingen, die zeer divers kunnen zijn. Zo is er vaak een reductie in bepaald wit bloed cellen, diarree, moeilijkheid ademhaling, een gebrek aan wit bloed cellen, verlies van eetlust, schimmelinfecties in de mond, hoofdpijnslaapproblemen, urineweginfecties, cellulitis, Angst stoornissen, Depressie, verwarring, pijn in de buik, misselijkheid, brakenhoesten, slikproblemen, en constipatie​ Andere ongewenste bijwerkingen zijn onder meer een verminderd denkvermogen, anorexia, ontsteking van de huid, jeuk, nachtelijk zweten, oor pijnzenuwaandoeningen, lever functiestoornissen, spier pijn, pijn in de rug, koorts, 피로, stijfheid, pijn op de borstzwakte en gewichtsverlies. Zelfs loslaten van het netvlies en bloed vergiftiging (bloedvergiftiging) zijn mogelijk. hartritmestoornissengehoorverlies, gezichtsstoornissen, ernstige allergische reacties, Maagzuur, haaruitvalman onvruchtbaarheid en nierfalen en psychose komen ook voor. Als de patiënt lijdt aan een allergie of overgevoeligheid voor ganciclovir of andere antivirale middelen zoals valaciclovir, valganciclovir en aciclovirmag het medicijn onder geen enkele omstandigheid worden toegediend. Dit geldt ook als er sprake is van een uitgesproken tekort aan bloedplaatjes or witte bloedcellen of als het hemoglobine niveau is te laag. Voorzichtige dosering door de arts is vereist in geval van nierfunctiestoornissen. In dergelijke gevallen moet de arts de risico's afwegen tegen de voordelen. Ganciclovir mag tijdens de behandeling onder geen enkele omstandigheid worden gebruikt zwangerschap en borstvoeding, omdat het kind anders ernstig beschadigd zou kunnen raken of misvormingen zou kunnen lijden. Consequent anticonceptiemiddel wordt aanbevolen bij het gebruik van het medicijn. Ganciclovir is ook niet geschikt voor kinderen onder de 18 jaar. Het gelijktijdig innemen van ganciclovir met bepaalde andere geneesmiddelen kan leiden tot: interacties​ Zo bestaat er vaak een risico op een verhoogde verstoring van de bloedcelvorming. Het risico is vooral hoog met actieve ingrediënten die worden gebruikt om te behandelen kanker. Deze omvatten cytostatica zoals vinblastine en vincristine en chemotherapeutische middelen zoals pentamidine en dapson​ Er is ook een risico met antischimmelmiddelen zoals flucytosine en amphotericine B​ Het wordt niet aanbevolen om ganciclovir toe te dienen met de werkzame stof zidovudine, dat ook wordt gebruikt om virussen te bestrijden. Bij een combinatie riskeert de patiënt de ernstigste schade aan de vorming van bloedcellen. Als ganciclovir gelijktijdig wordt gegeven met cefalosporines or penicillinesis er een risico op epileptische aanvallen.