Ziekten veroorzaakt door rickettsiae kwamen in de oudheid veel voor. Ook stierven bijvoorbeeld tijdens de oorlogen van Napoleon meer dan 125,000 soldaten door spotting koorts overgedragen door luizen. Vandaag, rickettsioses - infectieziekten veroorzaakt door rickettsiae - komen vaak voor in de context van armoede en slechte sanitaire voorzieningen.
Wat zijn rickettsia-infecties?
Rickettsiae zijn gramnegatieve staafvormig bacteriën Ze leven en vermenigvuldigen zich in de darmcellen van vectordieren. Dit zijn meestal geleedpotigen (luizen, teken, mijten en vlooien). De pathogenen behoren tot de bacteriesoorten met zeer korte DNA-strengen (1.12 tot 1.6 miljoen basenparen). Rickettsiae vormen hun eigen familie (Rickettsiaceae) en zijn alfaproteobacteriën. Ze zijn vernoemd naar hun ontdekker, de Amerikaanse arts HT Ricketts, die zelf in 1910 werd getroffen door rickettsiose. Afhankelijk van de infecties die ze veroorzaken, worden rickettsiae geclassificeerd in de spotted koorts, tekenbeetkoorts en tsutsugamushi-koortsgroepen. De geïnfecteerde geleedpotigen hechten zich vast aan de huid van dieren en mensen. Infectie met de rickettsia-infecties treedt op na de beet of steek via afscheiding van speeksel. Inademing van gedroogde vlooienuitwerpselen kan ook leiden tot infectie. De verschillende soorten rickettsiae produceren verschillende soorten infectieziekten. Bovendien, de bacteriën gebruik verschillende vectoren om te verspreiden. Rickettsia prowazekii wordt bijvoorbeeld meestal overgedragen door kledingluizen en veroorzaakt epidemieën koorts (tyfus De staafvormige bacteriën komen vooral voor in de warmere streken van de wereld. In Duitsland worden de ziekten vaak geïmporteerd. In Centraal-Europa worden rickettsia-ziekten meestal overgedragen door teken. De teek gedragen
Rickettsiosen hebben meestal een lagere morbiditeit en mortaliteit dan die welke door luizen worden overgedragen.
Voorkomen, verspreiding en kenmerken
Rickettsiae groeien tot 0.3 tot 2 micrometer groot, afhankelijk van de soort. De gramnegatieve staafvormige bacteriën hebben een zeer kort DNA en leven in de darmepitheelcellen van teken, luizen, mijten en vlooien Ze veroorzaken ziekten die zijn gegroepeerd onder de algemeen term rickettsioses. De pathogenen komen wereldwijd voor, bij voorkeur in warme klimaatzones. In Duitsland zijn tot dusver voornamelijk Rickettsia rickettsii, Rickettsia conorii en Rickettsia helvetica aangetroffen. Tot voor kort hadden artsen moeite met het diagnosticeren van rickettsiose, omdat geïnfecteerde patiënten alleen algemene symptomen van infectie vertonen in de vroege stadia van de ziekte. Pas recentelijk hebben teken, lang beschouwd als enige vectoren van Lyme en TBE, wordt de focus van de interesse van onderzoekers. Volgens recente studies is 10% van de in Duitsland gevonden teken besmet met rickettsiae, die gespecialiseerd zijn voor mensen. Volgens het Robert Koch Institute (2009) draagt 50% tot 80% van de uiterwaarden teken de staafvormige bacterie Rickettsia helvetica, afhankelijk van het gebied van distributie De snelle reproductie van de Auwald-teek is problematisch. Onlangs zijn wetenschappers erin geslaagd een zeer efficiënte, specifieke en toch gemakkelijk uit te voeren snelle moleculair-genetische test te ontwikkelen waarmee individuele rickettsiosen zonder twijfel kunnen worden geïdentificeerd. Daarbij ontdekten de artsen zelfs een volledig onbekende bacteriesoort (Rickettsia raoultii) in bepaalde Dermacentor-teken. De test kan ook worden gebruikt in een conventionele medische praktijk. ELISA of indirecte immunofluorescentiedetectie uit bloed serum wordt normaal gesproken gebruikt om rickettsiose te diagnosticeren. In de test, die wordt uitgevoerd met tussenpozen van 3 weken, worden monsters tweevoudig getest op IgM en IgG antilichamen Vervolgens wordt een antibiogram gemaakt dat wordt gebruikt om de veroorzakende pathogene soort te bepalen. Behandeling van rickettsialpokken is meestal bewezen Lyme drug, de antibioticum doxycycline.
Ziekten en symptomen
De patiënt die is geïnfecteerd door de steek of beet van een vector vertoont aanvankelijk alleen niet-specifieke symptomen van ontsteking. Kort na de prik/ bijten, een kleine zweer ontwikkelt zich op de site van ontsteking onder de huid oppervlakte. Europese teken laten een infectieplaats ter grootte van een erwt achter die bedekt is met een zwartachtige korst, gevolgd door zwelling van de weefselvocht knooppunten, slaperigheid, koorts, hoofdpijn en de roodachtige huiduitslag (macula-exantheem) typisch voor rickettsiose, dat begint op de handpalmen en voeten. Het is het gevolg van het weglekken van rood bloed cellen van beschadigd capillair schepen De uitslag vertoont ook verhoogde papels en kleine bloedingen (petechiën De besmette persoon ervaart er geen pijn Naarmate de ziekte vordert, kunnen complicaties zoals long, hart- en hersenen schade kan optreden. Sommige patiënten met rickettsialpox ontwikkelen zich bijvoorbeeld longoedeem, terwijl anderen zich ontwikkelen hartritmestoornissen en hersenen ontsteking (encefalitis In bijzonder ernstige gevallen, maagbloeding en trombose komen ook voor. In Rocky Mountain-gevlekte koorts (RMSF), veroorzaakt door Rickettsia rickettsii, is de incubatietijd 2 tot 14 dagen. Sterfte door de ziekte overgedragen door Dermacentor en Rhipicephalus-teken is 20%. Rickettsia helvetica - oorspronkelijk alleen gedetecteerd in Zwitserland, maar nu ook gevonden in Frankrijk en Slovenië - kan veroorzaken pericarditis en wordt geassocieerd met zwakte, myalgieën (spier pijn), langdurige koorts, en hoofdpijn De veroorzaker, Rickettsia conorii, veroorzaakt middelste gevlekte koorts en wordt overgedragen door schildteken die overal in het Middellandse Zeegebied worden aangetroffen. Rickettsia slovaca infecteert met TIBOLA (door teken overgedragen lymfadenopathiesyndroom). TIBOLA is een weefselvocht knooppuntziekte met spier pijn, hoofdpijnen koorts. Kaalheid ontstaat vaak op de injectieplaats op de hoofd Kinderen onder de 10 jaar en patiënten met een reeds verzwakt immuunsysteem vertonen vaak een slechter beloop van de ziekte. Vaccinaties tegen door teken overgedragen TBE (vroege zomer meningoencefalitis) zijn niet effectief tegen rickettsiose.
