Kort overzicht
- Wat te doen bij een gebroken teen? Koeling, immobilisatie, elevatie, pijnverlichting indien nodig.
- Gebroken teen – risico's: inclusief verbrijzelde fracturen, compartimentsyndroom, schade aan zacht weefsel, letsel aan het nagelbed
- Wanneer moet u een arts raadplegen? Laat een (vermoedelijk) gebroken teen altijd onderzoeken door een arts om blijvende schade (zoals een verkeerde stand) te voorkomen, indien nodig.
Aandacht.
- Een gebroken kleine teen is vaak te herkennen aan de duidelijke misvorming.
- Als u toch moet lopen ondanks een gebroken teen, trek dan comfortabele schoenen aan met een stevige zool. Beweeg indien mogelijk niet en plaats geen gewicht op de aangedane teen.
- Diabetespatiënten hebben vaak last van gevoelsstoornissen in de voet en merken daardoor vaak laat een gebroken teen op. De resulterende vertraging bij het starten van de behandeling kan de genezing vertragen.
Gebroken teen: hoe te herkennen?
- Slechte positie
- ernstige pijn
- beperkte mobiliteit
- zwelling
- blauwachtige tot zwarte verkleuring onder de nagel of op de hele teen als gevolg van een hematoom (soms)
Als de grote teen gebroken is, zijn de klachten hetzelfde als bij de andere tenen. Dit is echter het meest problematische type teenfractuur, omdat de grote teen het meeste gewicht draagt.
Gebroken teen: wat te doen?
- Afkoelen: Wikkel een ijspak of coldpack in een doek en houd het voorzichtig op de gebroken teen. Dit kan pijn en zwelling verlichten.
- Immobiliseren: Beweeg de gebroken teen zo min mogelijk en plaats er geen gewicht op (stap of loop bijvoorbeeld niet).
- Verhoog: Om zwelling tegen te gaan, tilt u de voet met de gebroken teen omhoog, bij voorkeur boven hartniveau.
Gebroken teen: risico's
Als u bijvoorbeeld tijdens het lopen per ongeluk de bedstijl of een tafelpoot raakt, of als er een zwaar voorwerp op uw teen valt, is er vaak meer dan één teen gebroken. Soms blijkt de blessure erger te zijn:
- Verbrijzeld bot: Als een zwaar voorwerp op de voet valt, zijn vaak meerdere tenen gebroken. Hier kunnen ook zogenaamde verbrijzelde zones optreden, dat wil zeggen dat het bot niet in twee delen breekt, maar in vele kleine stukjes.
- Nagelbedletsel: Het nagelbed raakt vaak ook gewond bij een teenfractuur. Het moet dan ook behandeld worden, anders kan de nagel splinteren. Vervorming van de nagel en chronische infectie zijn dan mogelijke gevolgen. Een verplaatste nagel moet worden verwijderd en, indien nodig, worden dichtgehecht. Als alternatief kan in sommige gevallen het spalken worden uitgevoerd met de originele nagel of een kunstnagel.
- Compartimentsyndroom: Bij het compartimentsyndroom neemt de weefseldruk toe als gevolg van zwelling en blauwe plekken in een spierhut (een groep spieren omsloten door een nauwelijks rekbare fascia). Hierdoor kunnen zenuwen en bloedvaten in de loge worden afgekneld, waardoor het weefsel afsterft.
Het compartimentsyndroom is een medisch noodgeval dat zo snel mogelijk moet worden geopereerd!
Gebroken teen: wanneer moet u naar een dokter?
Gebroken teen: Onderzoek door de dokter
Om duidelijk te maken of de teen gebroken of verstuikt is, zal de arts u als EHBO-er of de getroffen persoon eerst vragen naar het verloop van het ongeval en de medische geschiedenis (anamnese). Mogelijke vragen die de arts tijdens dit interview kan stellen, zijn onder meer:
- Hoe is het ongeval ontstaan?
- Welke klachten heeft u (pijn, beperkte mobiliteit van de voet, etc.)?
Daarna zal de arts de teen onderzoeken. Een open fractuur is gemakkelijk te herkennen: botfragmenten zijn zichtbaar door een open huidgedeelte. Bij een gesloten teenfractuur zijn de zachte weefsellagen die over de fractuur liggen niet gewond. Soms zijn de fragmenten van de gebroken teen verplaatst (ontwricht). Er kan ook een “bottenwrijving” hoorbaar zijn wanneer de teen voorzichtig wordt bewogen.
Gebroken teen: behandeling door de arts
In de meeste gevallen geneest een gebroken teen zonder veel moeite als deze op de juiste manier wordt behandeld. Als de therapie echter ontbreekt of onvoldoende is, kan de genezing worden uitgesteld. Bovendien kan secundaire schade (zoals blijvende misvormingen) optreden.
Gebroken teen: Conservatieve behandeling
Bij kinderen hoeft een gebroken teen meestal maar ongeveer drie weken getaped te worden. Volwassenen moeten het verband vier tot vijf weken dragen totdat de pijn is verdwenen. Als de misvorming nog steeds aanwezig is, kan een operatie noodzakelijk zijn.
Gebroken teen: chirurgische behandeling
In sommige gevallen vereist een gebroken teen een operatie. Dit is bijvoorbeeld nodig bij een ernstig verplaatste teenfractuur, een teenfractuur met gewrichtsbetrokkenheid of een open fractuur.
Gebroken teen: genezingstijd
In de meeste gevallen is een gebroken teen goed te behandelen. De genezingstijd is onder meer afhankelijk van het type fractuur (glad, verbrijzeld, enz.). Gemiddeld duurt het ongeveer vijf tot zes weken voordat het bot is genezen. De teen kan dan weer volledig belast worden en doet geen pijn meer.
