De ziekte van Sandhoff vertegenwoordigt een lysosomale stapelingsziekte waarbij GM2-gangliosiden worden opgeslagen in neuronen. In dit geval is de enzymactiviteit van hexosaminidase A en B verstoord. De prognose is meestal erg slecht.
Wat is de ziekte van Sandhoff?
De ziekte van Sandhoff is een van de lysosomale stapelingsziekten. De ziekte werd voor het eerst beschreven in 1968 door de Duitse biochemicus Konrad Sandhoff. Bij dit syndroom hopen GM2-gangliosiden zich op in zenuwcellen omdat twee gangliosiden worden afgebroken enzymen hebben beperkte of geen functionaliteit. Gangliosides zijn water-onoplosbaar lipiden die aanwezig zijn in de membranen van alle cellen. Hier bepalen ze de structuur van het buitenste deel van het membraan. Chemisch gezien zijn ze samengesteld uit twee vetzuren moleculen gehecht aan de aminodialcohol sfingosine. Aan het andere uiteinde van het sfingosinemolecuul bevindt zich een oligosaccharide dat uit meerdere bestaat suiker moleculen De vetzuurresten steken uit in de celmembraan in de richting van de cel. Dit deel van het molecuul is niet-polair en daarom in vet oplosbaar. De suiker -deel bevindt zich op het oppervlak van de celmembraan en interageert met polar moleculen zoals water De ophoping van GM2-gangliosiden vindt voornamelijk plaats in zenuwcellen. Daar wordt uitgegaan van een speciale functie van gangliosiden bij de overdracht van informatie tussen zenuwcellen. De grijze massa van de hersenen is bijzonder rijk aan gangliosiden. Daar zij make-up ongeveer zes procent van alle lipiden Er worden echter voortdurend nieuwe gangliosiden gevormd, die normaal gesproken ook weer afgebroken moeten worden om erin te blijven evenwicht Bij de ziekte van Sandhoff wordt het afbraakproces echter verstoord, met als gevolg een opeenhoping van gangliosiden. De ziekte is zeer zeldzaam. In Europa wordt een prevalentie van 1 op 130,000 gerapporteerd.
Oorzaken
De oorzaak van de ziekte van Sandhoff is de ophoping van GM2-gangliosiden in neuronen. Twee enzymen verantwoordelijk voor de afbraak van gangliosiden zijn beperkt in hun vermogen om te functioneren of zijn volledig niet-functioneel. Dit zijn de enzymen hexosaminidase A en B. Beide enzymen worden gecodeerd door de HEXB gen op chromosoom 5. De corresponderende mutatie bevindt zich op de plaats die verantwoordelijk is voor de codering van beide eiwitten Bijgevolg is er voor beide een functieverlies. De erfelijke afwijking wordt op autosomaal recessieve wijze overgeërfd. Om de ziekte volledig te ontwikkelen, moeten de overeenkomstige genen van beide ouders defect zijn. Als gevolg van de afbraakstoornis hopen zich steeds meer gangliosiden op in de zenuwcellen. Uiteindelijk wordt de functie van de zenuwcellen enorm aangetast naarmate er steeds meer gangliosidemoleculen worden toegevoegd. De zenuwcel wordt steeds groter. Dit effect manifesteert zich in de geleidelijke zwelling van de hersenen Hierdoor wordt de overdracht van prikkels tussen de neuronen verstoord. Nieuwe verbindingen tussen neuronen kunnen niet meer worden gevormd en oude verbindingen breken. Als gevolg hiervan treedt mentale achteruitgang op.
Symptomen, klachten en tekenen
Bij de ziekte van Sandhoff wordt, net als bij veel lysosomale stapelingsziekten, onderscheid gemaakt tussen verschillende mate van expressie. Deze zijn afhankelijk van de specifieke resterende enzymactiviteit. Er is een infantiele, een juveniele en een volwassen vorm van de ziekte. In de infantiele vorm ontwikkelen de kinderen zich na een onopvallende ontwikkelingsfase vanaf de derde levensmaand [Ontwikkelingsstoornissen bij kinderen | Ontwikkelingsachterstand]]. Spierhypotonie, frequente schrikreacties en motorische stoornissen komen voor. Naarmate het vordert, aanvallen, hersenen uitbreiding en afnemende visie worden toegevoegd. In de late stadia gaat het gezichtsvermogen helemaal verloren. Mentale en motorische vaardigheden blijven achteruitgaan. Bij de macula vormt zich een kersenrode vlek achterkant van het oog Deze vorm van progressie eindigt meestal fataal tussen het derde en vijfde levensjaar. In de juveniele vorm van progressie beginnen de eerste symptomen tussen het tweede en vijfde levensjaar. Ook hier treden dezelfde veranderingen op. Het ziekteproces verloopt echter langzamer. Hier ligt de levensverwachting tussen de 15 en 20 jaar. Bij de volwassen vorm van de ziekte zijn er verschillende symptomen die zich uiten in neurologische en psychiatrische afwijkingen. Het gezichtsvermogen en de mentale ontwikkeling blijven mogelijk onaangetast. Het verdere verloop hangt af van de restactiviteit van de enzymen.
Diagnose en verloop van de ziekte
Om de ziekte van Sandhoff te diagnosticeren, wordt de enzymactiviteit van hexosaminidase A en B bepaald. Als beide enzymen een verminderde activiteit vertonen, kan de ziekte van Sandhoff worden aangenomen. Als er alleen een functionele verslechtering van het enzym hexosaminidase A is, is het de ziekte van Tay-Sachs, die een vergelijkbaar verloop heeft. Genetische analyse kan de diagnose bevestigen.
Complicaties
De ziekte van Sandhoff veroorzaakt aanzienlijke ontwikkelingsbeperkingen en vertragingen, vooral bij kinderen. Evenzo leidt deze ziekte tot spierverspilling en verder slikproblemen. Vanwege de slikproblemenis een normale inname van voedsel en vloeistoffen meestal niet meer mogelijk voor de getroffen persoon. Evenzo leidt de ziekte van Sandhoff tot motorische stoornissen. Patiënten hebben er vaak last van krampen en verminderd zicht. In het ergste geval voltooien blindheid treedt op. Evenzo nemen de motorische vaardigheden van de patiënt aanzienlijk af naarmate de ziekte voortschrijdt. De levensverwachting wordt aanzienlijk verminderd door de ziekte van Sandhoff, zodat de getroffenen meestal maximaal 20 jaar oud worden. De nabestaanden en ouders zijn ook getroffen door de ziekte van Sandhoff en hebben ernstige psychische klachten of Depressie De mentale ontwikkeling van de patiënt wordt meestal niet beïnvloed door de ziekte. Een causale behandeling van de ziekte van Sandhoff is meestal niet mogelijk. Sommige symptomen kunnen worden beperkt met behulp van therapieën en medicijnen. Een volledige genezing van de ziekte is echter niet mogelijk.
Wanneer moet je naar een dokter?
Als er in het begin ongebruikelijke symptomen optreden jeugd of op hoge leeftijd moet altijd de arts worden geraadpleegd. Genetische analyse moet worden gebruikt om de ziekte te identificeren en te onderscheiden van vergelijkbare aandoeningen. Aangezien de erfelijke ziekte van Sandhoff een neurodegeneratieve stofwisselingsziekte is die meestal op jonge leeftijd optreedt, worden de eerste contacten met een arts vaak al gegeven bij getroffen zeer jonge kinderen. De ziekte, die nog niet te behandelen is, leidt tot blindheid en verslechtering. Regelmatige doktersbezoeken zijn onvermijdelijk bij de ziekte van Sandhoff. De progressieve lipometabole ziekte behoort tot de vrij zeldzame ziekten. Aangezien de getroffen kinderen meestal nog geen vier jaar oud worden, kan alleen symptomatische hulp worden geboden. De slechte prognose maakt het voor de ouders van zulke kinderen moeilijk om met de ziekte om te gaan. Voor de kinderen zelf kan er vanuit de medische kant niet teveel worden gedaan. De afbraakstoornis veroorzaakt steeds ernstigere schade aan de zenuwcellen. De hersenen zijn ook ernstig aangetast. De ernst van de aandoening kan echter variëren. Dit beïnvloedt de medische handelingsmogelijkheden. Bij de juveniele ziekte van Sandhoff is een levensverwachting tot in de puberteit of daarna mogelijk met een goede behandeling. Symptomen vorderen langzamer. Ze verschijnen als ze ongeveer twee jaar oud zijn. De volwassen vorm van de ziekte van Sandhoff is degene met de hoogste levensverwachting. Dit is echter afhankelijk van verschillende invloeden op het gebied van enzymen.
Behandeling en therapie
Helaas oorzakelijk therapie van de ziekte van Sandhoff is niet mogelijk, omdat de ziekte erfelijk is. Alleen symptomatische behandelingen kunnen worden uitgevoerd. Er zijn hoopvolle therapeutische benaderingen, maar ze bevinden zich allemaal in de beginfase. In de regel is de prognose erg slecht. Helaas kan de levensverwachting vandaag niet worden verlengd. Bij de volwassen vorm van de ziekte is de levensverwachting van de getroffenen echter iets hoger. Het hangt echter af van de resterende activiteit van de enzymen.
Vooruitzichten en prognose
De ziekte van Sandhoff is een ernstige aandoening die gepaard gaat met ernstig ongemak voor patiënten en die binnen enkele maanden tot de dood leidt. Dienovereenkomstig biedt de genetische ziekte een relatief slechte prognose. De getroffen kinderen overlijden meestal kort na de geboorte en lijden hun hele leven aan ernstige fysieke beperkingen. Gemiddeld overlijden de meeste patiënten met de ziekte van Sandhoff in het derde of vierde levensjaar. De eerste symptomen verschijnen meestal twaalf tot veertien maanden voor het overlijden leiden tot de dood van het kind als gevolg van ernstige orgaanschade of cardiovasculaire problemen. De erfelijke ziekte kan alleen symptomatisch worden behandeld. Als symptomen zoals strabismus of nystagmus adequaat worden behandeld, kunnen de getroffen kinderen dat in ieder geval leiden een relatief symptoomvrij leven. De regelmatige doktersbezoeken gaan echter met veel gepaard spanning voor de familieleden en de patiënten zelf. De kwaliteit van leven wordt meestal sterk verminderd. Momenteel ontwikkelde therapieën kunnen de prognose in de toekomst verbeteren. Over het algemeen dienen patiënten zich te houden aan de beoordelingen van de arts. De arts geeft een nauwkeurige prognose met betrekking tot het symptoombeeld en de therapie opties.
het voorkomen
In gezinnen met familieleden of verwanten die aan de ziekte van Sandhoff lijden, bestaat de profylaxe tegen verdere overerving van het syndroom uit uitgebreide menselijke genetische counseling De ziekte is onderhevig aan autosomaal recessieve overerving. Dit betekent dat alleen als beide ouders het gebrek bezitten gen is er een kans van 25 procent om de ziekte door te geven aan het nageslacht. Ten eerste moet de genetische status van beide ouders worden bepaald door genetische tests. Als slechts één partner het defect heeft gen, is er geen risico voor het kind.
Follow-up
In de meeste gevallen is de maatregelen en opties voor directe nazorg bij de ziekte van Sandhoff zijn aanzienlijk beperkt of zelfs niet beschikbaar voor de getroffen persoon. Om deze reden moet de getroffen persoon in een zeer vroeg stadium een arts raadplegen om het optreden van andere complicaties of klachten te voorkomen, omdat dit ook verhindert dat de patiënt zelf geneest. Evenzo moet een arts worden geraadpleegd als de patiënt weer kinderen wil krijgen, zodat de ziekte van Sandhoff niet bij de kinderen voorkomt, aangezien het een erfelijke ziekte is. De getroffenen zijn afhankelijk van het nemen van medicijnen die de symptomen kunnen verlichten en beperken. Het is belangrijk om de instructies van de arts op te volgen, en een arts moet ook worden geraadpleegd als er vragen zijn of als er ernstige bijwerkingen zijn. Bovendien moet de juiste dosering en ook de regelmatige inname van de medicatie in acht worden genomen. Vaak zijn degenen die getroffen zijn door de ziekte van Sandhoff in hun dagelijks leven afhankelijk van de hulp en zorg van andere mensen. In deze context kan contact met andere patiënten van de ziekte ook zeer nuttig zijn, aangezien dit niet ongebruikelijk tot informatie-uitwisseling leidt.
Dit is wat u zelf kunt doen
De ziekte geeft slechts een paar opties voor actie die patiënten of hun familieleden in het dagelijks leven kunnen gebruiken. Genezing is niet mogelijk voor de erfelijke ziekte. Noch conventionele geneeskunde, noch alternatieve benaderingen kunnen herstel bewerkstelligen. Patiënten met de ziekte van Sandhoff hebben een aanzienlijk kortere levensverwachting. Op het gebied van zelfhulp ligt de focus uiteindelijk op het verbeteren van de kwaliteit van leven. In het dagelijks leven is het omgaan met de symptomen en het verloop van de ziekte bijzonder belangrijk. De ziekte vormt niet alleen een grote uitdaging voor de patiënt, maar ook voor zijn omgeving. Mentaal sterkte moet worden versterkt zodat de omstandigheden goed kunnen worden aangepakt. Naast het gebruik van ontspanning technieken, psychotherapeutisch maatregelen helpen. Bovendien moeten familieleden voldoende tijd nemen om in hun eigen behoeften te voorzien. Dit is de enige manier om ervoor te zorgen dat ze voldoende middelen hebben bij het omgaan met het ziek kind Contacten met zelfhulpgroepen of andere patiënten worden als nuttig en ondersteunend ervaren. In de uitwisseling vindt wederzijdse hulp voor zelfhulp plaats, waarbij hints en tips worden gegeven om met de situatie om te gaan. Om het organisme te stabiliseren, een gezonde levensstijl en een evenwichtige dieet worden aanbevolen. De levensvreugde moet ondanks alle tegenslagen worden bevorderd, zodat een verbetering van de algehele situatie wordt bereikt.
