Zorg aan het levenseinde is een woord waar veel mensen niet in detail over kunnen of willen nadenken. Sterven en de dood zijn onderwerpen die ze het liefst ver weg schuiven. Voor mantelzorgers in de laatste levensfase geldt het tegenovergestelde: zij gaan bewust de dood tegemoet en begeleiden stervende mensen in de laatste fase van hun leven. Gewoon ‘er zijn’ voor de stervenden – dat is de zeer waardevolle en belangrijke taak van zorgverleners aan het levenseinde.
Veel manieren om stervenden te helpen
Zorgverleners aan het levenseinde kunnen de stervende thuis, in ziekenhuizen, verpleeghuizen of hospices bezoeken. Zorg rond het levenseinde is echter ook beschikbaar via de telefoon, per e-mail of via online chat.
Voor sommige mensen, zoals hospicemedewerkers, psychologen en kapelaans, is zorg rond het levenseinde een onderdeel van hun werk. Voor anderen is het een vrijwilligerstaak. Daarnaast zijn er veel familieleden en vrienden van stervende mensen die automatisch zorg aan het levenseinde verlenen, zonder dat ze daar bewust voor hebben gekozen.
Wat zorgverleners in de laatste levensfase kunnen doen
- zijn bang voor pijn
- bezorgd, nerveus, verdrietig of prikkelbaar bent
- moeite hebben met slapen en concentreren
- maken zich zorgen over het verliezen van hun onafhankelijkheid en het worden van een last voor hun dierbaren
- zien hun fysieke zwakte en eindigheid als een nederlaag
- willen nadenken en praten over de zin van het leven, het sterven en wat daarna komt
- willen zich verschillende momenten uit hun eigen leven herinneren en erover praten
- voel en leef door verlangen, spijt en vele andere emoties
- wil de laatste dingen verduidelijken en doorwerken
- moeten leren de grenzen van de geneeskunde te aanvaarden
- afscheid moeten nemen van het leven en de mensen van wie ze houden
- huil en lach, schreeuw en zing, wees boos en dankbaar
Ze nemen de angst voor eenzaamheid weg
Zorgverleners in de laatste levensfase zijn niet verantwoordelijk voor de lichamelijke verzorging of het huishouden van een stervende, maar voor hun ziel. Het belangrijkste is dat de stervende metgezel er is voor de persoon. Dit kan leiden tot een heel bijzondere, hechte relatie.
Zorg rond het levenseinde ook voor naasten
Zorg rond het levenseinde omvat ook het helpen van familieleden. Velen van hen gaan gebukt onder de wetenschap dat een dierbare er binnenkort niet meer zal zijn. Dit accepteren en tegelijkertijd de uren, dagen en weken moeten volhouden tot het zover is, kan moeilijk te verdragen zijn. Een metgezel voor de stervenden kan aan de zijde van de getroffenen staan.
Soms durven stervende mensen en hun nabestaanden niet openlijk met elkaar te communiceren over afscheid en de dood. Vaak kunnen levenseindegenoten hier bemiddelen.
En zelfs na het overlijden van de patiënt zijn er nog steeds doodsgenoten voor nabestaanden. Zij kunnen bijvoorbeeld helpen bij het organiseren van de uitvaart.
Zorgverleners in de laatste levensfase hebben iets eigens
Deze uitdagingen van de zorg rond het levenseinde worden gecompenseerd door verschillende positieve aspecten die zorgverleners aan het levenseinde motiveren om hun werk te doen. Veel metgezellen kunnen bijvoorbeeld…
- doen hun werk in de wetenschap dat het zeer de moeite waard en betekenisvol is
- @ waardeer de waarde van het leven en die van oude, zieke en eenzame mensen meer
- door de veelvuldige confrontatie met de dood, de dood steeds meer gaan herkennen en ervaren als onderdeel van het leven
- door hun werk ook beter omgaan met het overlijden van hun eigen familieleden
Wie is geschikt als stervende metgezel?
Om de positieve gevoelens tijdens de zorg rond het levenseinde de boventoon te laten voeren, helpt het als begeleiders bepaalde kwaliteiten met zich meebrengen. Deze omvatten empathie, zorgzaamheid en betrouwbaarheid, evenals het vermogen om afstand te nemen en verdriet en woede niet mee naar huis te nemen. Een gevoel voor humor en een bevredigend privéleven kunnen vrijwilligers of professionele begeleiders van stervenden ook helpen het vaak emotioneel veeleisende werk het hoofd te bieden.
Degenen die al in een gezondheidszorgberoep zoals de verpleging werken, kunnen een vervolgopleiding volgen in de palliatieve zorg en vervolgens de stervenden professioneel begeleiden. Voor mensen die vrijwillige zorg aan het levenseinde willen doen, bieden diverse instanties (bijvoorbeeld sociale en kerkelijke verenigingen) passende cursussen aan.
