Parasympathische toon is een maat voor de staat van excitatie van de parasympathische autonome zenuwstelsel als tegenhanger van de sympathische zenuwstelsel Een hoge parasympathische toon heeft een kalmerend effect op de interne organen, maakt regeneratie mogelijk en dient om reserves op te bouwen. Het lichaam keert terug naar de normale modus vanuit de sympathiek gestuurde uitzonderlijke situatie, waarin het lichaam wordt voorbereid op topprestaties en op vluchten of aanvallen.
Wat is een parasympathische toon?
Parasympathische toon is een maat voor de staat van opwinding van de parasympathische autonome zenuwstelsel als tegenhanger van de sympathische zenuwstelsel Het vegetatieve of autonome zenuwstelsel, waardoor de meeste lichamelijke en orgaanfuncties onafhankelijk van de wil worden bestuurd, bestaat uit het sympathische, parasympathische en enterische zenuwstelsel (het zenuwstelsel voor de spijsverteringskanaal, die ook autonoom is maar zeker reageert op signalen van het sympathische en parasympathische zenuwstelsel). De parasympathische en sympathische zenuwstelsels kunnen worden opgevat als antagonisten, maar ze werken ook synergetisch tegelijkertijd samen in plotselinge stressvolle situaties door het lichaam op de best mogelijke manier in de alerte toestand te brengen. Terwijl een hoge sympathische toon wordt geassocieerd met een verhoogde concentratie of spanning hormonen en stelt het lichaam klaar voor fysieke topprestaties en vluchten of vechten, de parasympathische toon brengt het lichaam terug uit de uitzonderlijke situatie door het blokkeren van de stresshormonen Het initieert een metabolisch programma dat dient om te regenereren, op te bouwen en te verlichten spanning Er is een verfijnd samenspel tussen sympathische en parasympathische toon voor de diverse controle van de interne organen, metabolisme en hormoon evenwicht Directe meting van parasympathische tonus is niet mogelijk omdat het parasympathische systeem voornamelijk remmend werkt op de concentratie of spanning hormonen Een indicatie van parasympathische toon wordt gegeven door de concentratie of acetylcholine, een neurotransmitter dat remmende effecten heeft op het stresshormoon Cortisol Het is dus mogelijk om de respectievelijke parasympathische toon af te leiden door te meten Cortisol concentratie en door hart- tariefvariabiliteit.
Functie en taak
Parasympathische toon geeft een indicatie van de momentane activiteit van het parasympathische autonome zenuwstelsel, die altijd moet worden gezien in de context van de functie en taken van de sympathische zenuwstelsel. Enerzijds is het parasympathische zenuwstelsel werkt als een antagonist van het sympathische zenuwstelsel; aan de andere kant kan het parasympathische zenuwstelsel ook synergetisch, dwz complementair, werken met het sympathische systeem. Dit gebeurt vooral in plotselinge stresssituaties, waarbij de stofwisseling het lichaam programmeert met een veelvoud aan individuele reacties voor de grootst mogelijke efficiëntie en tegelijkertijd het risico op bloeding bij letsel verkleint. De stofwisseling wordt op korte termijn voorbereid op vlucht of aanval. De verandering in lichaamsfuncties veroorzaakt door een hoog stressniveau kan in sommige gevallen schadelijk zijn, zoals een toename van bloed druk. Daarom dient de toename van de parasympathische tonus na het einde van een acute stresssituatie het doel om de circulatie en metabolisme zo snel mogelijk naar de normale modus. Dit geeft het lichaam en spierweefsel de mogelijkheid om te regenereren en reserves op te bouwen. Afgezien van de globale metabolische verandering, beïnvloedt de parasympathische toon de functie van sommigen interne organen zoals hart-, bronchiën, spijsverteringskanaal, galblaas, lever, alvleesklier, urineleider en anderen. In de hart-veroorzaakt een toename van de parasympathische tonus een vertraging van de hartslag, een vertraging van de geleiding van excitatie van de sinusknoop in de rechter atrium aan de AV-knooppunt en binnen het AV-knooppunt, zodat het signaal om de twee kamers samen te trekken een beetje wordt vertraagd. In de bronchiën veroorzaakt een verhoogde parasympathische tonus verwijding van de bloed schepen (vasodilatatie), zodat er een grotere doorbloeding is en dus een grotere afscheiding van slijm en vernauwing van de bronchiën. In de spijsverteringskanaal parasympathische zenuwstelsel beïnvloedt zijn eigen autonome zenuwstelsel, het enterische zenuwstelsel, waardoor het actiever wordt. Naast seksuele opwinding hebben mannen een bepaalde parasympathische toon nodig om een erectie te krijgen. De gladde ringspieren die de corpus cavernosum-slagaders omsluiten, verslappen onder de parasympathische invloed, waardoor bloed om in het corpus cavernosum te rennen en een erectie te veroorzaken.
Ziekten en kwalen
Een verandering in parasympathische toon die in wisselwerking staat met sympathische toon is onderhevig aan vele invloeden en kan gevoelig worden verstoord door ziekte, drugsof gifstoffen. De meest voorkomende klachten als gevolg van een storing in de evenwicht tussen de twee antagonisten worden toegeschreven aan veranderingen in levensstijl in vergelijking met oude samenlevingen. In het bijzonder mensen die vaak stressvolle omstandigheden ervaren die niet kunnen worden verlicht door verhoogde fysieke activiteit, lijden aan permanent verhoogde stressconcentraties hormonen De parasympathische tonus kan onder dergelijke omstandigheden te laag zijn, waardoor de stofwisseling wordt gedomineerd door de sympathische tonus en bijbehorende klachten zoals primaire hypertensie, slaapstoornissenrusteloosheid of soortgelijke symptomen kunnen optreden. Het spijsverteringskanaal kan ook functionele stoornissen vertonen als gevolg van een te lage parasympathische tonus vanwege ontbrekende of te zwakke impulsen van het parasympathische systeem. Enkele decennia geleden werd de diagnose vegetatieve dystonie vaak gesteld voor niet-specifieke klachten die het gevolg waren van een schijnbare disfunctie van het autonome zenuwstelsel. Tegenwoordig is deze term controversieel omdat het vaak "slechts" een verstoorde term is evenwicht tussen sympathische en parasympathische toon. Primaire zenuwaandoeningen die tot vergelijkbare symptomen leiden, zijn zeer zeldzaam. Gevoelige aandoeningen kunnen echter worden veroorzaakt door neurotoxines, die ook in de natuur worden gesynthetiseerd in de vorm van giftige spinnen, slangen, kubuskwallen en andere dieren en worden gebruikt om prooien te vangen of te verdedigen tegen aanvallen. Als parasympathische tonusstoornissen worden gediagnosticeerd, drugs zijn beschikbaar om het parasympathische systeem te stimuleren of de activiteit te remmen.
