Definitie van stresshormonen
De term stress hormonen omvat alle biochemische boodschappers van ons lichaam, die betrokken zijn bij de fysieke stressreactie als gevolg van stress. Het doel van deze reactie is om onze prestaties te verbeteren om ons voor te bereiden op een aanstaande strijd of ontsnapping. Een van de belangrijkste hormonen betrokken bij de stressreactie zijn de groep van catecholamines en glucocorticoïden.
De eerste is grotendeels verantwoordelijk voor de reactie van ons lichaam binnen enkele seconden en omvat vooral de hormonen adrenaline en noradrenaline. Ze verhogen onze hart- tarief en bloed druk en maak energiereserves vrij. Met een beetje vertraging werd de concentratie van glucocorticoïden, vooral het waarschijnlijk bekendste stresshormoon cortisol, neemt ook toe. Beide grote groepen van de stresshormonen worden voornamelijk geproduceerd in de bijnier.
Welke stresshormonen zijn er?
De belangrijkste stresshormonen kunnen worden toegewezen aan twee grotere groepen, de catecholamines en glucocorticoïden. Het waarschijnlijk bekendste stresshormoon cortisol behoort tot de laatste groep en de effecten op het lichaam zijn zeer veelzijdig. Naast zijn invloed op de cardiovasculair systeemveroorzaakt cortisol het vrijkomen van energiereserves en een modulatie van onze elektrolyt en water evenwicht.
Het heeft ook een immunosuppressieve en ontstekingsremmende werking. Een verhoging van cortisol wordt meestal alleen opgemerkt bij langdurige stress. De catecholamines, aan de andere kant, spelen de hoofdrol in acute stresssituaties.
De belangrijkste vertegenwoordigers van deze groep zijn adrenaline, noradrenaline en dopamine. Ze zorgen voor een snelle toename van hart- tarief en bloed druk, toegenomen zweten en verhoging van onze spierspanning. Naast de bovengenoemde belangrijkste stresshormonen zijn er nog een aantal andere hormonen zoals prolactine en β endorfine, waarvoor een niveauverhoging onder stress kan worden waargenomen.
Hun rol in de stressreactie is echter nog niet in detail opgehelderd. Cortisol is een van de belangrijkste hormonen in ons lichaam. Het behoort tot de groep van zogenaamde glucocorticoïden, die op hun beurt tot de groep van steroïde hormonen behoren.
De belangrijkste functie van cortisol is om energiereserves te mobiliseren, ons te reguleren immuunsysteem en onze alertheid vergroten. Bovendien veroorzaakt het onze hart- sneller slaan, wat resulteert in een toename van bloed druk. Al deze functies zijn essentiële componenten van de fysieke reactie op langdurige stress.
De vorming van cortisol is een sterk gereguleerd proces dat plaatsvindt via verschillende signaalroutes. De hypothalamus, een regio in de middenhersenen, scheidt het hormoon af ACTH, die op zijn beurt inwerkt op de hypofyse. Dientengevolge, de hypofyse geeft het hormoon CRH vrij, dat de bijnierschors stimuleert om cortisol te produceren.
De bovengenoemde functies van cortisol zijn essentieel voor ons lichaam om het hoofd te bieden aan stressvolle fysieke en mentale situaties. Als de stress echter aanhoudt, zullen de negatieve effecten van cortisol na verloop van tijd opwegen tegen de negatieve effecten van cortisol, wat kan resulteren in een toestand van uitputting en ontregeling in ons lichaam. Dit onderwerp is wellicht ook interessant voor u:
- Het effect van cortison
Het hormoon adrenaline behoort tot de groep van zogenaamde catecholamines.
Andere bekende hormonen uit deze groep zijn norepinefrine en dopamine. Adrenaline wordt voornamelijk geproduceerd in de bijnierschors en komt vrij in gevaarlijke situaties, bij kou en hitte, bij lichamelijk werk en bij psychische stress. Als stresshormoon oefent adrenaline verschillende effecten uit in ons lichaam.
Het zorgt er bijvoorbeeld voor dat het hart zijn vermogen tot samentrekken en versnellen vergroot hartslag. Bovendien vernauwt adrenaline de schepen, wat leidt tot meer bloeddruk. Het veroorzaakt ook een uitzetting van de luchtwegen.
Naast het mobiliseren van energiereserves, remt adrenaline lichaamsfuncties die onnodig energie zouden verbruiken in een stressvolle situatie, zoals de spijsvertering. Hoewel schildklierhormonen worden over het algemeen niet tot de klassieke stresshormonen gerekend, er is een grote overlap tussen hun werking en die van adrenaline of cortisol. Hun bloedspiegels zijn echter niet afhankelijk van het optreden van stresssituaties.
Zoals de naam al doet vermoeden, worden deze hormonen geproduceerd in de schildklier. De belangrijkste vertegenwoordigers zijn tyroxine (T4) en trijoodthyronine (T3) .Hoewel dit laatste de veel actievere vorm van schildklierhormoon is, schildklier produceert 90% tyroxine. Dit wordt echter omgezet in het effectievere T3 in de cellen van het doelorgaan.
Het effect van de schildklierhormonen is enorm divers. Ze verhogen bijvoorbeeld in feite de fysieke activiteit, in de zin van een toename van de hart- en ademhalingsfrequentie, veroorzaken een verhoogde productie van rode bloedcellen en leiden tot een verhoogde beweeglijkheid van de darm. Hoewel de exacte mechanismen nog niet in detail bekend zijn, zijn veel van de effecten van schildklierhormonen zijn het gevolg van een verhoogde werking van catecholamines. Naast de bovengenoemde functies spelen schildklierhormonen ook een sleutelrol bij de ontwikkeling van het lichaam en zijn aanpassing aan omgevingsomstandigheden.
