Ataxieën zijn bewegingsstoornissen coördinatie waarvoor verschillende ziekten de trigger zijn. Er is een functieverlies van bepaalde delen van het zenuwstelsel. De cerebellum wordt meestal aangetast, maar schade aan de spinal cord of perifeer zenuwen kan ook leiden tot ataxie.
Wat is ataxie?
Ataxia is afgeleid van het Griekse woord ataxia, wat stoornis of onregelmatigheid betekent. De term ataxie wordt gebruikt om verschillende bewegingsstoornissen te beschrijven coördinatie die zich op verschillende manieren kunnen manifesteren. Ataxieën worden geclassificeerd volgens etiologie, volgens het getroffen gedeelte van de zenuwstelsel of volgens de aangetaste bewegingsvorm. In het laatste geval wordt onderscheid gemaakt tussen rompataxie, standataxie, gangataxie en wijzende ataxie. Getroffen personen met rompataxie kunnen zonder ondersteuning niet rechtop zitten of staan. Bij stand-ataxie kunnen patiënten alleen staan en lopen met hulp. Gangataxie manifesteert zich als een wijdbeens en onvast gangwerk. Bij het wijzen van ataxie zijn patiënten niet in staat hun bewegingen goed te coördineren, wat leidt tot fijne motorische problemen zoals naast de hand wijzen, doorschieten en strekken van bewegingen, of vloeiende en trillende bewegingen. Als slechts de helft van het lichaam wordt aangetast door ataxie, wordt dit hemiataxie genoemd. Naast verminderde beweging coördinatie, kunnen andere tekens aanwezig zijn. De spraak kan worden verstoord, oogbewegingen worden mogelijk niet langer gecoördineerd of er kunnen problemen met slikken optreden. Begeleidende symptomen zoals incontinentie, pijn of spierspasmen worden vaak waargenomen.
Oorzaken
Ziekten met functieverlies van bepaalde delen van de zenuwstelsel kan ataxie veroorzaken. De meest voorkomende oorzaak is schade aan de cerebellum, die verantwoordelijk is voor het coördineren van informatie van de spinal cord, het vestibulaire systeem en andere sensorische input. De cerebellum vertaalt deze informatie in motorische bewegingen. Als dit niet meer werkt, treden ataxieën op. Hersenen tumoren of metastasen in het cerebellum kan leiden op de symptomen. Evenzo een beroerte dat resulteert in problemen met de bloedsomloop of bloeding in het cerebellum kan ataxie veroorzaken. Ontstekingsziekten van het zenuwstelsel die het cerebellum of spinal cord kan ook als oorzaak worden beschouwd. Een voorbeeld hiervan is multiple sclerose. Infectieziekten, zoals mazelen, kan beschadigen zenuwen en ataxie veroorzaken indien ernstig. Acute cerebellaire disfunctie veroorzaakt door overmatige alcohol consumptie of de overdosis van bepaalde medicijnen, zoals anti-epileptica, benzodiazepines of zeker antibiotica, veroorzaken ook stoornissen in de bewegingscoördinatie. Ataxieën kunnen ook genetisch zijn, erfelijke ataxieën genoemd. Ze worden veroorzaakt door verschillende zeldzame, erfelijke aandoeningen die meestal het cerebellum of het ruggenmerg treffen.
Symptomen, klachten en tekenen
Duidelijke symptomen en tekenen van ataxie zijn onder meer loopstoornissen, coördinatieproblemen, bewegingsbeperkingen, spraakproblemen en slikproblemen. Wanneer een patiënt ataxie heeft, kan hij of zij niet langer normaal bewegen. Bij gangataxie lijken bewegingen onvast met een relatief wijdbeens gang. Vanwege deze wankele en ongecoördineerde bewegingen proberen patiënten dit te compenseren evenwicht problemen. Ataxie van de romp is merkbaar door het onvermogen om rechtop te zitten en de daarmee gepaard gaande neiging om naar rechts of links te vallen. Bij wijzende ataxie treden klachten op in de opeenvolging van fijne motorische bewegingen. Opzij wijzen, uitstrekken en overmatig zijn, evenals ongecoördineerde en wankele bewegingen zijn het resultaat. Bij staande ataxie kan de getroffen persoon alleen staan en lopen met hulp van buitenaf. De ataxie kan in ernst variëren en kan beide of slechts de helft van het lichaam aantasten. Door de meerdere symptomen is er ook een verhoogd risico op ongevallen. Door de verstoorde bewegingssequenties komt het vaak voor dat de getroffen persoon niet alleen struikelt, maar gewoon omvalt. Naast deze klachten van het bewegingsapparaat is verlies van controle over de ogen mogelijk, waardoor afstanden en doelen niet correct worden ingeschat. De uitspraak is onduidelijk en moeilijk te begrijpen, terwijl de voedselopname beperkt is vanwege slikproblemen Evenzo, spierspasmen, pijn en incontinentie kan gebeuren.
Diagnose en verloop
Ataxie kan geleidelijk beginnen of symptomen kunnen plotseling optreden, afhankelijk van de oorzaak. De eerste tekenen zijn onder meer coördinatieproblemen, ongelijke gang of veelvuldig struikelen, evenals fijne motorische problemen. Problemen met spreken, verlies van controle over de oogbewegingen en slikproblemen komen ook voor. Als er verlies is van evenwicht, verlies van controle over de ledematen, sponsachtige spraak of moeite met slikken, dienen getroffen personen een neuroloog te raadplegen om de oorzaak vast te stellen. Als er plotseling bewegingsstoornissen optreden, moet ook onmiddellijk een arts worden geraadpleegd. Als de symptomen optreden vóór de leeftijd van 25 jaar, wordt een moleculair genetisch onderzoek uitgevoerd. Dit zal bepalen of een erfelijke aandoening de symptomen veroorzaakt. Op volwassen leeftijd kunnen uitgebreide lichamelijke en neurologische onderzoeken nodig zijn om de oorzaak van de ziekte vast te stellen. Laboratoriumtests, waarbij bloed of urine, kan informatie geven over andere ziekten. Een Röntgenstraal, computertomografie of spinale vloeistof bemonstering kan in sommige gevallen ook nodig zijn. Het verdere verloop van de symptomen en of ze verergeren of verdwijnen, hangt af van de veroorzakende ziekte.
Complicaties
Bij ataxie kan de patiënt zichzelf niet goed bewegen. In de meeste gevallen vertrouwt deze persoon op hulp van anderen of op lopen AIDS om goed te lopen. Bij ataxie kan het ook voorkomen dat de aangedane persoon niet meer alleen kan staan. Het looppatroon lijkt relatief wijdbeens en onvast. Doelen en de afstand tot doelen kunnen ook niet meer correct worden ingeschat. De patiënt mist vaak en kan bepaalde dingen niet gemakkelijk bereiken. Ook snelle en plotselinge bewegingen kunnen doorgaans niet meer worden uitgevoerd. Het dagelijkse leven van de patiënt wordt ernstig beperkt door de ataxie en de persoon is meestal afhankelijk van de hulp van andere mensen. In veel gevallen wordt de ataxie veroorzaakt door misbruik van alcohol of andere drugs De verlenging ervan kan worden voorkomen door deze te stoppen drugs De ataxie zal echter meestal niet helemaal verdwijnen, zelfs als de drugs zijn gestopt. Fysiotherapie kan even nuttig zijn en moedigt de patiënt aan om te bewegen. Behandeling met medicijnen is echter niet nodig.
Wanneer moet je naar een dokter?
Als ataxie wordt vermoed, moet de huisarts snel worden geraadpleegd. Als coördinatiestoornissen, loopstoornissen of andere bewegingsbeperkingen vrij plotseling optreden die niet aan een andere oorzaak kunnen worden toegeschreven, is medisch advies vereist. Acuut spraakstoornissen or slikproblemen kan ook het gevolg zijn van een ziekte die moet worden opgehelderd. Stroke patiënten zouden moeten praten naar hun arts als ze tekenen van ataxie vertonen. Hetzelfde geldt voor mensen die al last hebben gehad van een hersenen bloeding of hebben gehad mazelen in het verleden. Tumoren en zenuwaandoeningen kunnen ook ataxie veroorzaken. Patiënten met een bijbehorend medische geschiedenis had dus zeker genoemde symptomen onderzocht moeten hebben. Als er na het innemen van een nieuw medicijn stoornissen in de bewegingscoördinatie optreden, moet de patiënt dat doen praten naar zijn of haar huisarts voordat de symptomen verder toenemen. Patiënten met erfelijke ataxie moeten zich regelmatig informeren over de mogelijke symptomen en bij de eerste tekenen een arts raadplegen. Uitgebreid therapie kan gewoonlijk verdere complicaties voorkomen.
Behandeling en therapie
Aldus therapie voor ataxie hangt ook af van de onderliggende ziekte. In sommige gevallen, wanneer deze ziekte is genezen, verdwijnen ook de symptomen van ataxie. Evenzo wordt ataxie veroorzaakt door mazelen of virale infecties verbeteren gewoonlijk vanzelf. In geval van overmatig alcohol consumptie of overdosering van medicijnen, het onthouden van deze stoffen helpt de symptomen te verbeteren. Alleen chronisch alcohol misbruik kan onomkeerbare schade aan de bewegingscoördinatie veroorzaken. In andere gevallen, zoals multiple scleroseis genezing niet mogelijk en kan dit leiden tot permanente beperking. Getroffen personen zijn afhankelijk van wandelstokken of andere AIDS Bij ataxie kunnen ondersteunende bewegings- en logopedieën worden gebruikt om deze vaardigheden te verbeteren of te behouden.
Vooruitzichten en prognose
De prognose van ataxie hangt af van de onderliggende ziekte die aanwezig is. Bij ataxie van Friedreich of een genetische ziekte zoals multiple scleroseis er een ongunstige prognose. Het beloop van de ziekte is progressief en er treedt een levensverkorting op. Veel patiënten zijn voor hun voortbeweging afhankelijk van de hulp van anderen, rollators of een rolstoel. Als er virale of bacteriële infecties aanwezig zijn, is de kans op herstel veel groter. Zodra de oorspronkelijke ziekte is genezen, verdwijnen de symptomen van ataxie. Zowel de aanvoer van de spieren als zenuwen vindt plaats zoals gewoonlijk en de coördinatie van beweging is mogelijk zonder klachten. In het geval van alcoholisme, alcohol-en drugsmisbruik of door overmatig gebruik van medicijnen is genezing bij de meeste patiënten ook mogelijk. Zodra de werkzame stoffen volledig en permanent uit het organisme zijn verwijderd, vindt regeneratie na enige tijd plaats. De bewegingsmogelijkheden beginnen zoals gewoonlijk en blijven bestaan. In het geval van een beroerte, een hart- aanval of een tumor in de hersenenzijn de vooruitzichten op herstel individueel, maar nog steeds niet gunstig. Met veel training om de spieren op te bouwen en de coördinatie van bewegingen, evenals goede medische zorg, kunnen de symptomen met weinig schade worden verlicht. Een volledige genezing is meestal niet mogelijk.
het voorkomen
Preventie van ataxie is in veel gevallen niet mogelijk en hangt af van de oorspronkelijke ziekte. Vermijden zwaarlijvigheid, hoge bloeddruk en cholesterol niveaus in het normale bereik en onthouden van nicotine verlaagt het risico op een beroerte. Het is ook nuttig om zich te onthouden van overmatig gebruik van alcohol, drugs of medicijnen.
Hier is wat u zelf kunt doen
Als ataxie wordt vermoed, moet een arts de juiste behandelingsstappen starten. Tegelijkertijd kan het omgaan met de ziekte gemakkelijker worden gemaakt door enige zelfhulp maatregelen. Eerst de voorwaarde dienen bij de eerste tekenen te worden gediagnosticeerd, zodat de behandeling in een vroeg stadium kan worden gegeven. Op deze manier kunnen in veel gevallen nog steeds ernstige secundaire symptomen worden vermeden. Bewegingsoefeningen zoals yoga or fysiotherapie kan helpen tegen de Parkinson-achtige bewegingsstoornissen en spieren krampen De begeleidende pijn kan worden verlicht door pijnstillers, maar ook door pijnstilling theesoorten Afhankelijk van het type ataxie kunnen massages en saunasessies ook helpen tegen de pijn. Indien er veranderingen optreden in het spraakapparaat dienen deze in een vroeg stadium te worden gecompenseerd door logopedie zodat er toch een goede communicatie mogelijk is. Begeleidende symptomen zoals incontinentie or slikproblemen moet worden verlicht door passende AIDS, afhankelijk van het klinische beeld. Omdat de ziekte niet volledig te genezen is, is het nodig om op lange termijn te leren omgaan met de beperkte beweging. Hiervoor worden zelfhulpgroepen en discussies met vrienden en familieleden aanbevolen. Bovendien moeten passende voorzorgsmaatregelen worden genomen om een omgeving te creëren die geschikt is voor gehandicapten.
