De submandibulaire klier, ook wel de onderkaakspeekselklier genoemd, is een van de drie belangrijkste speekselklieren Het is gepaard onder de hoek van de onderkaak. Zijn uitscheidingskanalen openen in de mondholte links en rechts van het linguale frenulum.
Wat is een submandibulaire klier?
Samen met de parotis (glandula parotidea) en de sublinguale klier (glandula sublingualis), de submandibulaire klier is een van de drie belangrijkste speekselklieren Het is een seromukeuze klier, wat betekent dat de secreties van de sublinguale klier zowel serumachtige (sereuze) als slijmachtige (slijm) componenten bevatten. De submandibulaire klier is de bron van de meeste speeksel.
Anatomie en structuur
De submandibulaire glandula bevindt zich in de vloer van de mond aan de binnenkant van de onderkaak. Meer specifiek ligt het net tussen de onderkaak en de digastrische spier, een spier van de hoofd De onderkaak en de digastrische spier vormen op dit punt de zogenaamde trigonum submandibulare. De klier is hier ingebed in het oppervlakkige vel van de cervicale fascia (fascia cervicalis of fascia colli). Het achterste deel van de submandibulaire klier omvat de achterste rand van de maxillaire tongbeenspier (Musculus mylohyoideus). Het uitscheidingskanaal van de klier, het submandibulaire kanaal of het kanaal van Wharton, opent onder het tong, net als de sublinguale klier. De exacte locatie is aan de kant van de linguale frenulum over de honger wrat (caruncula sublingualis). De submandibulaire klier behoort tot de gemengde seromukeuze speekselklieren Het vertoont een tubuloacinaire structuur. Tubuloacinaire klieren zijn te herkennen aan hun vertakte buisvormige systeem van klierkanalen. De klierkanalen eindigen in besvormige uiteinden, de acini. In de submandibulaire klier overheersen de sereuze acini. Daartussen bevinden zich slechts af en toe slijmklieren. Deze produceren het slijmgedeelte van speeksel De submandibulaire speekselklier ontvangt parasympathische zenuwtoevoer van nucleus salivatorius superior. Sympathische zenuwvezels strekken zich uit van de cervicale superior ganglion naar de speekselklier.
Functie en taken
De belangrijkste functie van de submandibulaire klier is de productie van speeksel. De parotis produceert alleen sereus speeksel. Dit speeksel is daardoor erg vloeibaar en waterig en bevat geen slijmerige toevoegingen. De afscheiding van de submandibulaire klier is overwegend slijm. Het speeksel dat door de submandibulaire klier wordt geproduceerd, is een combinatie van beide. Het heeft zowel slijmerige als sereuze componenten. Bij een volwassen mens wordt in alle drie de speekselklieren ongeveer 0.6 tot 1.5 liter speeksel per dag geproduceerd. Speekselproductie, dwz speekselproductie, hangt af van de hoeveelheid geconsumeerd voedsel. Speeksel wordt ook constant geproduceerd zonder de inname van voedsel. Dit wordt basale secretie genoemd. Dit is ongeveer een halve liter speeksel per dag. De submaxillaire speekselklier produceert het meeste speeksel. Het speeksel dat in de speekselklieren wordt geproduceerd, bestaat voornamelijk (99.5%) uit water. Deze water bevat zogenaamde mucines, eiwitten, spijsvertering enzymen, antilichamen en mineralen De mucines geven het speeksel van de submandibulaire klier zijn slijmachtige vorm. Ze beschermen de slijmvliezen van de mondholte van chemische en mechanische effecten. Ze zorgen ook voor de viscositeit van het speeksel en maken het voedselpulp gladder, zodat het gemakkelijker door de slokdarm naar de maag Ptyalin, ook wel bekend als alfa-amylase, dat wordt geproduceerd in de submandibulaire glandula, is een spijsverteringsenzym dat verantwoordelijk is voor de predigestie van koolhydraten De vertering van voedsel begint daarom al in de mond door de alfa-amylase vervat in speeksel. Vanwege de stoffen die het bevat, zoals immunoglobulinen, lactoferrine or lysozymspeeksel heeft ook een antibacteriële werking. Bovendien, zonder het speeksel dat in de speekselklieren wordt geproduceerd, zou slikken, spreken en proeven helemaal niet mogelijk zijn. De geur wordt ook beïnvloed door speeksel.
Ziekten
Als er teveel speeksel in de speekselklier wordt aangemaakt, wordt dit hypersalivatie genoemd. Dit kan fysiologisch gebeuren door irritatie van de smaak buds, reuk zenuwenmaag- en darmzenuwen of optische zenuwen. Ziekten van de speekselklieren en mondholte evenals vergiftiging kan ook resulteren in verhoogde speekselvloed. droog mond, veroorzaakt door te weinig speeksel, komt vaak voor op oudere leeftijd. Wel straling therapie of bepaalde ziekten, zoals Syndroom van Sjogren, kan ook veroorzaken droge mond (xerostomie). Syndroom van Sjogren is een auto-immuunziekte waarbij de immuunsysteem valt onder andere de speekselklieren aan. Bijna 100% van alle patiënten van Sjögren lijdt eraan droge mond Als de speekselklier opgezwollen en pijnlijk is, is er meestal een ontsteking. De parotis wordt meestal beïnvloed door ontsteking, maar de submandibulaire klier kan ook ontstoken raken. De meest voorkomende oorzaak van ontsteking van de submandibulaire klier is een infectie met bacteriën zoals stafylokokken or streptokokken. In dit geval is de kiemen migreren door de inbrengkanalen naar het inwendige van de klier en veroorzaken daar een afweerreactie. Dit manifesteert zich dan in de vorm van een ontsteking. De speekselklier is bijzonder vatbaar voor dergelijke ontstekingen wanneer deze weinig speeksel aanmaakt. Dat is de reden waarom speekselklierontstekingen vooral ouderen treffen. Echter, arm mondhygiëne, ondervoeding of ontsteking van de mond slijmvlies ook promoten speekselklierontsteking. Speekselklierontsteking wordt vaak geassocieerd met speekselstenen. De submandibulaire klier is de speekselklier waar de meeste speekselklieren zich vormen. Acht van de tien speekselstenen worden hier gevormd. Deze stenen bestaan grotendeels uit magnesium en calcium fosfaat. Ze kunnen groeien tot vijf centimeter groot. Speekselklieren zorgen ervoor dat de speekselklier opzwelt. Mogelijk pijn verslechtert wanneer de speekselproductie toeneemt, zoals tijdens het kauwen. Speekselklierontsteking veroorzaakt door speekselstenen kan resulteren in een abces In het ergste geval leidt dit tot bloed vergiftiging.
