Genitale wratten: definitie, besmetting, behandeling

Kort overzicht

• Symptomen: Meestal geen symptomen, zelden branderig gevoel, jeuk, pijn, genitale wratten (genitale wratten) bij mannen en vrouwen, zuigelingen, kinderen, condyloma.
• Behandeling: Afhankelijk van het ziektebeeld, ijsvorming, lasertherapie, elektrocauterisatie, medicatie, chirurgische ingrepen, huismiddeltjes
• Oorzaken en risicofactoren: Infectie met HPV: voornamelijk via direct huid- of slijmvliescontact, onbeschermde geslachtsgemeenschap, roken, onderdrukt immuunsysteem, veel geboorten, andere infecties
• Preventie: veiliger vrijen (condooms), vaccinatie, regelmatig preventief onderzoek aanbevolen, seksuele partners ook behandelen
• Diagnose en onderzoek: anamnese, lichamelijk onderzoek, celuitstrijkje (Pap-test), colposcopie (verwijd onderzoek van de vagina), onderzoek van de urethra, anus, HPV-test, fijnweefselanalyse, uitsluiting van andere SOA's

Wat zijn genitale wratten?

Genitale wratten zijn goedaardige gezwellen van de huid of het slijmvlies die worden veroorzaakt door een infectie met het humaan papillomavirus (HPV). Meestal worden deze wratten aangetroffen in het genitale gebied (zelden in andere delen van het lichaam). Daarom worden ze ook wel genitale wratten genoemd. Andere namen zijn “puntig condyloma” of “condylomata acuminata”.

In de meeste gevallen zijn genitale wratten niet gevaarlijk.

Wanneer ze zich ontwikkelen, groeit de bovenste (slijm)laag van de huid (epidermis) scherp naar boven, en wratten ter grootte van een speldenknop tot enkele centimeters groot. De zachte, wratachtige structuren zijn roodachtig, grijsbruin of witachtig van kleur. Ze komen meestal in clusters voor en kunnen zich ontwikkelen tot grotere papillomateuze knobbeltjes of plaatachtige formaties (“hanenkam”).

Bovendien ontwikkelen de genitale wratten zich in zeldzame gevallen tot zogenaamde “gigantische condylomen” (Buschke-Löwenstein-tumoren of condylomata gigantea). Deze grote, bloemkoolachtige tumoren vernietigen het weefsel en veranderen in sommige gevallen in een kankergezwel (verrukeus plaveiselcelcarcinoom).

Meer informatie over HPV vindt u hier: Humaan papillomavirus (HPV).

Wat zijn de kenmerken van genitale wratten bij mannen, vrouwen en kinderen?

Genitale wratten veroorzaken meestal geen symptomen en zijn dus asymptomatisch. Voor veel getroffenen zijn genitale wratten dan een puur cosmetisch probleem, dat bij sommige mensen echter psychische problemen veroorzaakt, bijvoorbeeld door schaamtegevoelens.

Soms veroorzaken genitale wratten pijn tijdens seks (dyspareunie). Vaak is dit psychologisch zeer belastend. Sommige patiënten hebben ook de angst dat zijzelf (of hun partner) door genitale wratten kanker zullen krijgen of onvruchtbaar zullen worden. Wees niet bang om naar een dokter te gaan over genitale wratten en vertel hem over je zorgen en angsten!

Genitale wratten bij mannen

Meestal bevinden de wratten zich op de penis – bij voorkeur op het voorhuidfrenulum, op de penisgroef (ringvormige verdieping achter de eikel) en op het binnenblad van de voorhuid. Besneden mannen hebben geen voorhuid meer en zijn minder vatbaar voor genitale wratten. Maar zelfs daarin is het mogelijk dat genitale wratten de stam en de wortel van de penis koloniseren.

Het is ook mogelijk dat genitale wratten zich vormen in de urethra, het anale kanaal, de anus en het scrotum. Vooral mensen die veelvuldig (onbeschermde) anale seks beoefenen zijn vatbaar voor dergelijke wratten op de anus.

Genitale wratten bij vrouwen

Genitale wratten bij zuigelingen en kinderen

Als zwangere vrouwen last hebben van genitale wratten, is het mogelijk dat zij de veroorzakende virussen tijdens de geboorte op het kind overbrengen. Dit vergroot het risico dat de pasgeborene de zogenaamde juveniele larynxpapillomatose krijgt. Dit is een aandoening waarbij er knobbeltjes zijn die lijken op genitale wratten in het gebied van het strottenhoofd en de stembanden. Mogelijke symptomen zijn heesheid, hoesten, slikproblemen en hoorbare ademhalingsgeluiden.

Als er bij kinderen genitale wratten voorkomen, is het belangrijk om seksueel misbruik uit te sluiten. Als het kind zich opvallend gedraagt ​​of als er sporen van geweld zichtbaar zijn, wordt dit vermoeden versterkt. In dergelijke gevallen is naast de behandeling van genitale wratten door een specialist een bezoek aan een kinderarts en een kinderpsycholoog raadzaam.

Andere lichaamsdelen

Genitale wratten houden van warme en vochtige omstandigheden. Deze vinden ze vooral in het genitale en anale gebied, waardoor ze zich hier vrijwel altijd ontwikkelen. Slechts zelden groeien ze in andere delen van het lichaam. HP-virussen uit het genitale gebied bereiken bijvoorbeeld via orale seks het mond- en keelgebied (ook tong, lippen) en leiden hier soms tot de vorming van wratten. Dit gebeurt echter zeer zelden. Genitale wratten worden ook zelden aangetroffen, bijvoorbeeld in de navel, onder de vrouwelijke borsten of in de oksels.

Wratten op het gezicht, de handen of de voeten worden meestal veroorzaakt door andere HP-virussen en zijn dus meestal geen genitale wratten.

Hoe worden genitale wratten behandeld?

Er zijn verschillende opties voor de behandeling van genitale wratten. De arts en de patiënt bepalen samen het therapieplan. Bij het kiezen van de therapiemaatregelen wordt aanbevolen om vooral rekening te houden met de volgende factoren:

• Grootte, aantal en locatie van de genitale wratten
• Mogelijke onderliggende en bijkomende ziekten (HIV, Chlamydia, enz.)
• Wensen van de patiënt
• Ervaring van de behandelend arts

Het is raadzaam dat de seksuele partner ook wordt onderzocht op genitale wratten en dat de arts hem of haar indien nodig behandelt. Dit voorkomt dat partners elkaar steeds opnieuw besmetten.

Behandeling met medicatie

De middelen die worden gebruikt om genitale wratten te behandelen omvatten medicijnen die uitwendig (topisch) kunnen worden aangebracht. De preparaten zijn verkrijgbaar als crème/zalf of vloeistof (oplossing, zuur) en worden rechtstreeks op de wratten aangebracht. Afhankelijk van het actieve ingrediënt behandelt de arts of de patiënt zelf de genitale wratten. Hoe dan ook is een zorgvuldige en regelmatige toepassing van de medicatie cruciaal voor het succes van de therapie.

Als de behandeling niet regelmatig wordt uitgevoerd, kunnen de genitale wratten blijven terugkomen.

Drug	Gebruiker	Opmerkingen
Podofyllotoxine-0.5% oplossing Tweede keus: Podofyllotoxine-0.15% crème	Patiënt
Imiquimod 5% crème	Patiënt
Sinocatechine 10% zalf	Patiënt
Trichloorazijnzuur	Arts

IJsvorming op genitale wratten

De technische term voor deze behandeling van genitale wratten is cryotherapie. Het wordt uitgevoerd door een specialist. De arts brengt met behulp van een spray of een stokje (absorberend katoen, metaal) vloeibare stikstof op de wrat aan, waardoor het weefsel ‘bevriest’ of afsterft en de wratten eraf vallen. De arts herhaalt de aanvraag één keer per week.

Deze methode van genitale wrattenbehandeling is eenvoudig uit te voeren, goedkoop en kan ook tijdens de zwangerschap worden gebruikt. Mogelijke bijwerkingen zijn een brandend gevoel en pijn in het behandelde gebied. Ook is het mogelijk dat er pigmentstoornissen en oppervlakkige littekens ontstaan. De HP-virussen worden door de behandeling niet gedood, waardoor veel patiënten later nieuwe genitale wratten ontwikkelen.

Chirurgische behandeling

Elektrocauterisatie kan worden gebruikt om genitale wratten te verwijderen door het weefsel met elektrische stroom te verwarmen en te vernietigen. Artsen gebruiken deze methode vooral bij grote, bedvormige en terugkerende genitale wratten. Tijdens de procedure kan er rook ontstaan ​​die potentieel besmettelijke virusdeeltjes bevat. Daarom zijn een afzuigapparaat, gezichtsmaskers en een veiligheidsbril noodzakelijk.

Ook verwijdert de arts vaak genitale wratten met behulp van lasertherapie. De laser maakt gebruik van koolstofdioxide of kleurstof (Nd:YAG). De methode is, net als elektrocauterisatie, bijzonder geschikt voor grote, bietenvormige en terugkerende genitale wratten. Daarnaast bestaat er ook een risico op rookontwikkeling met de mogelijke verspreiding van besmettelijke HP-virussen.

Vooral als de arts genitale wratten uit de baarmoederhals verwijdert (bijvoorbeeld met laser), is het raadzaam een ​​histologisch onderzoek van een weefselmonster uit te voeren. Het is mogelijk dat er kwaadaardige celveranderingen in het weefsel (of voorlopers daarvan) worden aangetroffen. Dan verlengt de arts vaak de chirurgische ingreep.

Er zijn momenteel geen goedgekeurde medicijnen voor de behandeling van genitale wratten in de urethra. Indien nodig verwijdert de specialist ze operatief tijdens een urethrale endoscopie. Er bestaat een risico op beschadiging en littekenvorming van het weefsel. Mogelijke gevolgen zijn ongemak, pijn en vernauwing van de urethra.

Meestal verwijdert de arts ook genitale wratten in het anale kanaal operatief. Ook hier zijn littekens en vernauwing mogelijk.

In geen geval mag je genitale wratten (of andere wratten) zelf wegknippen! Dit veroorzaakt blessures, die vervolgens onnodige pijn veroorzaken en de wrat wordt meestal niet volledig verwijderd.

Zwanger

Kinderen

De specialist behandelt genitale wratten bij kinderen door middel van cryotherapie, laser of elektrocauterisatie (zie hierboven).

Home remedie

Sommige mensen gebruiken tea tree olie bij de behandeling van genitale wratten. De essentiële olie uit de bladeren van de Australische theeboom (Melaleuca alternifolia) heeft de reputatie de vermenigvuldiging van virussen te remmen. Of tea tree olie daadwerkelijk genitale wratten bestrijdt, is niet bewezen. Er zijn ook andere vrij verkrijgbare medicijnen verkrijgbaar bij de apotheek voor de behandeling van genitale wratten. Raadpleeg in ieder geval uw arts of apotheker voordat u ze gebruikt!

Huismiddeltjes hebben hun grenzen. Als de klachten langdurig aanhouden, niet beter worden of zelfs verergeren, dient u altijd een arts te raadplegen.

Hoe genitale wratten te krijgen

Onschadelijke HP-virussen veroorzaken slechts zeer zelden kwaadaardige ziekten en worden daarom ook wel laagrisicotypen genoemd. De bekendste typen zijn HPV 6 en HPV 11, die in de meeste gevallen van genitale wratten detecteerbaar zijn. In sommige gevallen veroorzaken andere laagrisico-HPV ook symptomen van genitale wratten. In totaal zijn er ongeveer 40 HPV-typen die het genitale/anale gebied infecteren.

Hoogrisico-HPV komt zelden voor bij genitale wratten

Terwijl typen met een laag risico slechts zeer zelden tot degeneraties leiden, worden infecties met het zogenaamde hoogrisico-HPV (hoog-risico-HPV) significant vaker geassocieerd met kankerziekten in de intieme omgeving. Zo kan in vrijwel alle gevallen van baarmoederhalskanker (baarmoederhalscarcinoom) de betrokkenheid van hoog-risico HPV-typen worden opgespoord. Infectie met hoogrisico-HPV kan ook betrokken zijn bij de ontwikkeling van andere intieme vormen van kanker, zoals peniskanker of vaginale kanker.

Hoe raak je besmet met genitale wratten?

Genitale wratten behoren tot de meest voorkomende seksueel overdraagbare aandoeningen. Mensen raken meestal besmet door direct contact met de huid of slijmvliezen, meestal door onbeschermde geslachtsgemeenschap. Vooral als u regelmatig van seksuele partner wisselt, bestaat er risico op infectie. Condooms verminderen het risico, maar niet 100 procent. Dit komt omdat ze niet alle delen van de huid bedekken die mogelijk besmet zijn met het HP-virus.

Een genitale wratinfectie is ook mogelijk via besmette voorwerpen zoals seksspeeltjes. Ook besmetting via gedeelde besmette handdoeken of badsponsjes en samen baden is niet uitgesloten.

Orale geslachtsgemeenschap verhoogt soms het risico op een HPV-infectie in de mond- en keelstreek – en dus ook het risico op het ontwikkelen van huidverdikkingen die lijken op genitale wratten op deze plek.

Als kinderen met gewone wratten op hun vingers aan hun geslachts- of anale gebied krabben, kunnen ze genitale wratten ontwikkelen. Dit wordt meestal veroorzaakt door HPV type 2, maar soms ook door type 27 of 57, in welk geval experts het zelfinfectie noemen.

Let op: Als kinderen wratten hebben in het genitale of anale gebied, is opheldering altijd nodig omdat er een vermoeden bestaat van seksueel misbruik!

Veel getroffen personen vragen zich af wanneer de genitale wratten niet langer besmettelijk zijn. De wratten moeten eerst volledig genezen zijn en ook daarna zijn de virussen nog enige tijd levensvatbaar, waardoor soms een nieuwe uitbraak ontstaat. Pas als het immuunsysteem alle virussen heeft bestreden, is er één genezen.

Risicofactoren

Verschillende factoren verhogen het risico op besmetting met genitale HP-virussen, wat mogelijk kan leiden tot genitale wratten of baarmoederhalskanker. Deze omvatten:

• Eerste seksueel contact vóór de leeftijd van 16 jaar
• Roken (verzwakt de beschermende en barrièrefunctie van het slijmvlies).
• Bevalling op jonge leeftijd en meerlinggeboorten (zwangerschappen veranderen het baarmoederslijmvlies, waardoor het vatbaarder wordt voor infecties)
• Verzwakt immuunsysteem
• Andere genitale infecties zoals chlamydia of genitale herpes

het voorkomen

Er bestaat geen definitieve bescherming tegen HPV-infecties en bijgevolg tegen genitale wratten. Sommige maatregelen helpen echter het risico op genitale wratten te verminderen. Het voordeel is dat deze stappen ook andere, ernstigere gevolgen van HPV voorkomen. Deze omvatten in de eerste plaats kwaadaardige aandoeningen zoals baarmoederhalskanker of peniskanker.

Oefen veilige seks!

Ook wordt sterk aangeraden om condooms of beflapjes te gebruiken tijdens orale seks. Ze verminderen ook het risico op infectie.

Ga naar preventieve onderzoeken!

Op deze manier detecteert en behandelt de arts genitale wratten en andere HPV-gerelateerde slijmvliesveranderingen in een vroeg stadium. Zoals bij bijna alle ziekten geldt ook hier: hoe eerder de diagnose en behandeling, hoe beter de prognose!

Denk ook altijd aan uw seksuele partners!

Zoals bij alle seksueel overdraagbare aandoeningen is het raadzaam dat ook bij genitale wratten de seksuele partner naar de dokter gaat voor opheldering. Als de arts bij u genitale wratten vaststelt, is het verstandig dat u uw seksuele partner(s) hierover informeert. Dit is de enige manier om te voorkomen dat ze zich verspreiden. U wilt uw partner zeker beschermen tegen mogelijk ernstige ziekten (waaronder kanker)!

Laat uzelf en uw kinderen vaccineren!

Alle belangrijke informatie vindt u hier: HPV-vaccinatie

Onderzoeken en diagnose

Genitale wratten veroorzaken in veel gevallen geen problemen. Toch is het raadzaam om wratten in het genitale gebied altijd aan een specialist te laten zien. Het kan een kwaadaardig ziekteproces zijn. Zelfs onschuldige genitale wratten veroorzaken soms ongemak, vooral als ze groter worden. Bovendien is de kans groter dat hoogrisico-HPV elders de huid of slijmvliezen in de intieme zone infecteert en daar tot nauwelijks zichtbare veranderingen leidt.

Mocht u zich afvragen welke arts u moet raadplegen met genitale wratten: Noodzakelijke onderzoeken ter verduidelijking van genitale wratten worden uitgevoerd door specialisten. Mogelijke contacten zijn gynaecologen (“vrouwenartsen”), urologen (“mannenartsen”), dermatologen (dermatologen) en venereologen (specialisten in geslachtsziekten).

Medische geschiedenis (anamnese)

• Waar heb je precies klachten?
• Waar en welke huidveranderingen heb je opgemerkt? Zijn dit mogelijk duidelijke wratten in het genitale gebied?
• Heeft u genitale bloedingen opgemerkt buiten de menstruatiecyclus, bijvoorbeeld na geslachtsgemeenschap?
• Heeft u vaak van seksuele partner gewisseld? Gebruik jij condooms tijdens seks?
• Bent u op de hoogte van eventuele eerdere medische aandoeningen?
• Heeft u in het verleden een seksueel overdraagbare aandoening in het genitale gebied gehad, zoals genitale wratten, chlamydia of syfilis?

Onderzoek naar genitale wratten

De arts verduidelijkt genitale wratten bij mannen tijdens een lichamelijk onderzoek. Hij onderzoekt vooral de eikel van de penis, de urethrale uitlaat en het verlengstuk ervan dat zich daar bevindt. Onder bepaalde omstandigheden kan de opening van de urethra worden opengespreid om de laatste centimeters van de urethra te onderzoeken (meatoscopie).

Genitale wratten bij vrouwen verschijnen vaak in het gebied van de schaamlippen of ook op de anus en zijn dan meestal gemakkelijk herkenbaar. Om alle wratten in het intieme gebied te detecteren, zijn verdere onderzoeken noodzakelijk. De gynaecoloog zal tijdens een gynaecologisch onderzoek de vagina palperen en vervolgens onderzoeken met een speculum (“spiegel”). Palpatie is belangrijk omdat specula soms diepgewortelde genitale wratten of andere gezwellen bedekken.

Ook neemt de arts een uitstrijkje van het slijmvlies bij de baarmoederhals en de baarmoederhals. Vervolgens kleurt hij het uitstrijkje en onderzoekt het onder een microscoop. Deze “Pap-test” brengt vaak in een vroeg stadium kwaadaardige celveranderingen aan het licht, zoals in zeldzame gevallen veroorzaakt door HPV-infectie.

In het beginstadium zijn genitale wratten soms niet zichtbaar met het blote oog, daarna gebruikt de arts verdere onderzoeksmethoden.

Verdere onderzoeken

Bij wratten op de anus zal de arts met zijn vinger de anus en het anale kanaal palperen (digitaal-rectaal onderzoek). Indien nodig zal hij ook een reflectie van het anale kanaal uitvoeren (anoscopie): In dit geval onderzoekt hij het met behulp van een starre endoscoop (anoscoop).

Als alternatief is ook een proctoscopie mogelijk: ook hier wordt gebruik gemaakt van een starre endoscoop, de proctoscoop. Met zijn hulp ziet de arts niet alleen de binnenkant van het anale kanaal, maar ook het onderste deel van het rectum.

Als de overige onderzoeken naar genitale wratten onduidelijke bevindingen opleveren, kan de arts een azijnzuurtest uitvoeren. Hierbij worden de verdachte plekken van de huid/slijmvliezen gedept met drie tot vijf procent azijnzuur (bij vrouwen bijvoorbeeld als onderdeel van een colposcopie). Nauwelijks waarneembare genitale wratten worden daarbij witachtig. Het testresultaat is echter niet erg betrouwbaar en daarom wordt de methode niet routinematig aanbevolen.

Fijn weefselonderzoek van verwijderde wratten

De arts diagnosticeert genitale wratten meestal met het blote oog. Bij twijfel verwijdert hij echter de wrat in zijn geheel en laat deze in het laboratorium onderzoeken op fijn weefsel (histologisch). Ook in de volgende situaties wordt een genitale wrat verwijderd en in het laboratorium onderzocht:

• De behandeling werkt niet.
• Na een succesvolle behandeling vormen zich snel nieuwe genitale wratten.
• De genitale wratten hebben een diameter van meer dan één centimeter.
• Er wordt vermoed dat er reuzencondylomen (Buschke-Löwenstein-tumoren) zijn.
• De patiënt vertoont immuundeficiëntie.

HPV-detectie

Bij genitale wratten hoeft het genetisch materiaal van de HP-virussen doorgaans niet te worden opgespoord. Uitzonderingen zijn gigantische condylomen: hier is het nuttig om de virussen op te sporen door middel van moleculaire biologie en om het virustype te identificeren.

Een HPV-test (inclusief virustypering) kan ook nuttig zijn voor kinderen met wratten in het genitale gebied. Als bijvoorbeeld HPV 2 wordt geïdentificeerd als de oorzaak van de wratten, duidt dit eerder op de overdracht van gewone huidwratten dan op seksueel misbruik als oorzaak van genitale wratten (deze laatste worden meestal veroorzaakt door HPV 6 of 11).

Uitsluiting van andere SOA's

Genitale wratten vergroten het risico dat er andere SOA’s aanwezig zijn. Daarom kan de arts patiënten ook screenen op syfilis, gonorroe, HIV, chlamydia en hepatitis B en C.

Differentiatie van genitale wratten van andere huidveranderingen

Ziekte	Properties
Condylomata lata
Ontsteking van de haarzakjes (folliculitis)
Dell-wratten (Mollusca contagiosa)
Seborrheic wratten
Zachte fibromen
Vrije talgklieren
Mariscs
Hirsuties papillaris vulvae (vrouw) Hirsuties papillaris penis (man)
Korstmossen

Bovendien moet de arts genitale wratten onderscheiden van mogelijke kwaadaardige veranderingen in de huid (precancereuze of kankerachtige laesies).

Verloop van de ziekte en prognose

Het verloop van de ziekte bij genitale wratten varieert. In sommige gevallen verdwijnen genitale wratten vanzelf, zonder therapie. Soms verspreiden ze zich echter als ze niet worden behandeld. Soms groeien ze zelfs uit tot grote gezwellen, waarbij ze steeds ernstiger klachten veroorzaken. Daarom is het zinvol om genitale wratten altijd consequent te behandelen – ook omdat ze zeer besmettelijk zijn.

Bij alle behandelmethoden wordt de trigger-HPV zelden volledig geëlimineerd. Daarom komen recidieven (recidieven) vaak voor.

HIV-patiënten en mensen met orgaantransplantaties moeten extra voorzichtig zijn. Hun immuunsysteem is extreem verzwakt (orgaantransplantaties door langdurige inname van afweeronderdrukkende medicijnen, zogenaamde immuunonderdrukkers). Het risico dat genitale wratten degenereren tot kanker (vooral plaveiselcelcarcinoom) is aanzienlijk verhoogd.