Fluor vertegenwoordigt een chemisch element met atoomnummer 9 en behoort tot de halogenen. Het is een sterk corrosief gas, dat de meest ernstige vernietiging van slijmvliezen veroorzaakt. Fluor wordt medicinaal gebruikt in de vorm van zijn zouten, fluoriden, om tanden te versterken.
Wat is fluor?
Fluor is een zeer corrosief en reactief gas. Het is geen verbinding, maar een chemisch element dat tot de halogenen behoort. Met atoomnummer 9 is dit het lichtste halogeen. In de natuur komt fluor voornamelijk voor in de vorm van zijn zouten, de fluoriden. Het gas fluor is niet erg stabiel en reageert direct na productie met bijna alle verbindingen en elementen. Alleen met de edelgassen helium en neon vindt geen reactie plaats. Deze buitengewoon sterke reactiviteit kan worden verklaard door zijn zeer sterke affiniteit voor elektronen. Het onttrekt altijd elektronen aan zijn reactiepartners en is dus het sterkste oxidatiemiddel. De naam fluor is afgeleid van het Latijnse "fluorescerende stof" (flow). Zoals calcium fluoride (vloeispaat), het dient als een stroom voor ertsen. Wanneer vloeispaat wordt toegevoegd aan ertsen, verlaagt het hun smeltpunt zodat ze sneller vloeibaar worden. In de geneeskunde wordt de term fluor genitalis gebruikt voor de bloedeloze afvoer van afscheidingen uit de vrouwelijke genitaliën. Fluor genitalis mag echter op geen enkele manier worden verward met het element fluor.
Functie, effecten en taken
Fluor wordt een essentieel sporenelement genoemd. Dit belang van fluor is echter omstreden. Het is bekend dat fluoriden beschermende eigenschappen hebben ten opzichte van tanden. Fluoriden kunnen de tanden versterken en tegelijkertijd bepaalde remmen afremmen enzymen of cariës bacteriën, die de ontbinding van veroorzaken koolhydraten Bij dit proces werken fluoriden rechtstreeks in op de tand. Orale inname van fluoride vertoont geen enkel effect op de tanden. Tanden zijn voornamelijk samengesteld uit het mineraal hydroxyapatiet. Hydroxyapatiet is aangevallen door zuren, die worden gevormd door de afbraak van voedselresten. Daarom resulteert een slechte mondhygiëne vaak in gaatjes in het gebit, die bezet blijven cariës bacteriën Als bijvoorbeeld het tandpasta bevat fluorideworden hydroxylionen uitgewisseld voor fluoride-ionen. Hierdoor ontstaat fluorapatiet, dat harder en minder kwetsbaar is zuren Zo lost zelfs hydroxyapatiet door zuren kan weer worden neergeslagen als fluorapatiet in aanwezigheid van fluoriden. Een beginnende vernietiging kan dus worden teruggedraaid. Maar fluoriden hebben ook positieve eigenschappen voor de structuur van botten. Hier de absorptie vindt mondeling plaats. Kinderen en zuigelingen krijgen bijvoorbeeld fluoriden en vitamine D voorkomen rachitis Fluoriden mogen echter niet worden overdosis, zodat fluorose met verstijving en verdikking van de gewrichten kan zich niet ontwikkelen. Fluorverbindingen zijn ook goedgekeurd als medicijnen voor osteoporose Hier de bijbehorende tablets bevatten natrium fluoride of dinatriumfluorfosfaat.
Vorming, voorkomen, eigenschappen en optimale waarden
Fluor is aanwezig in de vorm van fluoriden in zwart en groene thee, asperge of zelfs vis. Veel zouten bevatten fluoride. Zuivere fluorzouten bestaan niet vanwege de lage oplosbaarheid van fluoridehoudende verbindingen in water Vloeispaat (calcium fluoride) en fluorapatiet komen het meest voor in de aardkorst. Fluor wordt voornamelijk geproduceerd uit calcium fluoride. Er zijn zelfs organismen die organofluorverbindingen kunnen produceren. De Zuid-Afrikaanse gifblaar of planten van het geslacht Dichapetalum kunnen bijvoorbeeld fluorazijnzuur synthetiseren tegen roofdieren. Het menselijk organisme heeft een behoefte van 0.25-0.35 mg per dag.
Ziekten en aandoeningen
Vergiftiging en volksgezondheid problemen zijn vaker bekend in verband met fluor. Zoals eerder vermeld, is pure fluor een zeer giftig bijtend gas. Dit is ook wat het zo moeilijk maakt om fluor te vervaardigen. Omdat het reageert met bijna alle materialen, is het ook erg moeilijk op te slaan en te vervoeren. Wanneer vergiftigd met fluor, brandwonden en brandwonden optreden in de longen, op de huid en in het oog. Afhankelijk van dosisvindt het oplossen van de overeenkomstige organen binnen korte tijd plaats, met de dood tot gevolg. Het dodelijke dosis is erg laag en bedraagt 185 ppm. Fluorvergiftiging met pure fluor zal zelden voorkomen omdat het gas niet stabiel is. Vergiftiging met waterstof fluoride is even gevaarlijk.Waterstof fluoride vormt waterstofbruggen met de eiwitten in het lichaam, waardoor de tertiaire structuur van de eiwitten wordt vernietigd. Denaturatie van het lichaam eiwitten vindt plaats. Fluoriden kunnen er complexe verbindingen mee vormen aluminium ionen die op dezelfde manier werken als fosfaten. In het lichaam interfereren deze verbindingen met fosforyleringsreacties. Dit resulteert onder meer in de deregulering van G-eiwitten, met veel enzymen geremd worden. Alleen al om deze reden is een toegenomen dosis van fluoriden wordt niet verdragen door het lichaam. Als er teveel fluoride bevat tablets zijn genomen, misselijkheid, braken en diarree kan ook voorkomen. In het proces reageren de fluoriden met de maag zuur, waarbij in geringe mate fluorwaterstofzuur wordt gevormd. Dit tast de slijmvliezen aan. Chronische milde overdosering van fluoriden kan leiden tot fluorose. Fluorose is een chronische fluorvergiftiging met veranderingen in de structuur van de tand glazuurhoesten, slijm en kortademigheid. In de tanden verandert te veel hydroxyapatiet in fluorapatiet. Tijdens het proces worden de tanden brozer. De botten veranderen ook als gevolg van de overmatige vorming van fluorapatiet. Langzame verstijving en hermodellering van de botten treedt op. Bovendien wordt het enzym enolase geremd.
