Neisseria zijn bacteriën behorend tot de groep van gramnegatieve bacteriën. Ze behoren tot de familie Neisseriaceae.
Wat zijn Neisseria?
Neisseria bacteriën zijn zogenaamde proteobacteriën. Ze vormen een aparte groep binnen de Neisseriaceae en behoren tot het Gram-negatief bacteriën Gramnegatieve bacteriën verschijnen rood in de Gramkleuring. In tegenstelling tot Gram-positieve bacteriën hebben ze geen celwand, maar zijn ze alleen bedekt met een dun laagje mureïne. Het onderscheid tussen grampositief en gramnegatief is cruciaal voor het kiezen van het goede antibioticum De groep bacteriën werd ontdekt door bacterioloog Albert Neisser. Hij was de eerste bacterie in de groep die de gonorroe pathogeen, Neisseria gonorrhoeaea. Neisseria bestaat als diplokokken. Kokken zijn bolvormige bacteriën. Diplococci worden in paren opgeslagen. Onder de vele verschillende soorten Neisseria zijn er vier die pathologisch zijn voor de mens: Neisseria gonorrhoeae, Neisseria flavescens, Neisseria meningitidis en Neisseria sicca.
Voorkomen, verspreiding en kenmerken
Neisseria gonorrhoeae, de veroorzaker van gonorroe (gonorroe), wordt wereldwijd gedistribueerd. Gonorroe is een van de meest voorkomende seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's), met meer dan 100 miljoen gevallen wereldwijd per jaar. De ziekte treft voornamelijk mensen tussen 15 en 25 jaar. In Duitsland lopen jaarlijks ongeveer 14 op de 100,000 inwoners de ziekte op. Mensen zijn het enige bekende pathogeenreservoir voor Neisseria gonorrhoeae. Overdracht vindt alleen plaats door direct contact met het slijmvlies. Dit gebeurt bijvoorbeeld tijdens geslachtsgemeenschap of tijdens het geboorteproces. Neisseria gonorrhoeae voelt zich vooral thuis in de cellen van het vrouwtje en mannetje urinebuis, in het baarmoederkanaal, in de rectum en in de bindvlies van het oog. De veroorzaker van etterende meningitis, Neisseria meningitidis, wordt ook wereldwijd aangetroffen. De bacteriën worden ook wel meningokokken genoemd. Mensen zijn ook de enige gastheer voor Neisseria meningitidis. Buiten het lichaam, de pathogenen ga snel dood. Er is dus zeer nauw contact vereist voor infectie. Overdracht vindt meestal plaats via nasofaryngeale afscheidingen. De ziekteverwekker wordt dus overgedragen wanneer iemand niest, kust of hoest. Meningokokken kunnen zich met kleine pili aan de slijmvliezen in de nasopharynx hechten en daar weken of maanden blijven. Wanneer de immuunsysteem is verzwakt, de bacteriën vermenigvuldigen zich, dringen de slijmvliezen binnen en komen in de hersenen door de bloed Daar kunnen ze voor zorgen hersenvliesontsteking. Bloed vergiftiging veroorzaakt door de pathogenen wordt gevreesd. Neisseria flavescens en Neisseria sicca leven beide in de slijmvliezen van het bovenste deel luchtwegen Het is nog niet duidelijk welke rol ze spelen pathogenen Neisseria flavescens komt voor bij veel verschillende ontstekingen. Neisseria sicca lijkt betrokken te zijn bij hersenvliesontsteking.
Ziekten en aandoeningen
Infectie met Neisseria gonorrhoeae resulteert in de ontwikkeling van gonorroe, in de volksmond bekend als gonorroe. Het is een van de seksueel overdraagbare aandoeningen De incubatietijd is twee tot drie dagen. In individuele gevallen kan er echter een week verstrijken. Vijf procent van de geïnfecteerde personen ontwikkelt geen symptomen. Met name deze symptoomloze dragers van de ziekte spelen een doorslaggevende rol bij de verspreiding van gonorroe. Bij mannen manifesteert de ziekte zich meestal door ontsteking van de urinebuis (urethritis Er is jeuk en etterende afscheiding. De ontsteking maakt plassen pijnlijk (algurie). Zonder behandeling, de ontsteking van de urinebuis duurt twee maanden. In zeldzame gevallen kan de bijbal or prostaat kan ook ontstoken raken. Onvruchtbaarheid kan zich ook ontwikkelen. Bij vrouwen verschijnen de eerste symptomen na ongeveer tien dagen. Naast een ontsteking van de urethra is er meestal ook sprake van ontsteking van de baarmoederhals Beide ontstekingen veroorzaken een etterende afscheiding. Zelden vaginaal slijmvlies of de klieren van Bartholin zijn ook ontstoken. De baarmoeder en eileiders kan vast komen te zitten door de infectie, wat kan leiden naar onvruchtbaarheid Gonokokkeninfectie van de ogen is zeer zeldzaam bij volwassenen. Gonoblennorroe kan zich echter ontwikkelen bij pasgeborenen die het van hun moeder hebben opgelopen. Gonoblennorroe is een etterig conjunctivitis dat kan leiden naar blindheidOm dit te voorkomen, krijgen kinderen antibacteriële middelen oogdruppels na de geboorte (Credé-profylaxe). Meningokokken (Neisseria meningitidis) kunnen veroorzaken hersenvliesontsteking De ziekte kan mild zijn en spontaan genezen of een zeer acuut beloop hebben met fatale afloop. De ziekte begint met een high koorts, braken, rillingenen stuiptrekkingen. Een kenmerkend symptoom van meningitis is nek stijfheid. Opisthotonus wordt ook vaak waargenomen. Opisthotonus is een spasme van de rugspieren die resulteert in hyperextensie van de romp en benen. Baby's zijn ook merkbaar voor apathie of rusteloosheid. Ze weigeren voedsel en zijn gevoelig voor aanraking en licht. Een gevreesde complicatie van meningokokkenmeningitis is het Waterhouse-Friderichsen-syndroom. Terwijl ze vervallen, geven meningokokken endotoxinen af. Dit proces resulteert in activering van het stollingssysteem met massale trombusvorming in de bloed schepen Vanwege het trombotische afsluiting van de schepenworden de perifere gebieden niet van voldoende bloed voorzien. Bovendien put de stolling de stollingsfactoren in het bloed uit. Dit leidt tot ernstige bloeding in de huid, slijmvliezen en interne organen Vooral de bijnierschors wordt ernstig aangetast. Het kan volledig worden vernietigd, wat resulteert in een acuut tekort aan het hormoon Cortisol Zonder een directe start van therapiesterft bijna 100 procent van de patiënten.
