Boutonneusekoorts: beschrijving
Boutonneusekoorts wordt ook wel mediterrane koorts genoemd, omdat deze in het hele Middellandse Zeegebied veel voorkomt. Het is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door de bacterie Rickettsia conorii. Ziekten veroorzaakt door deze of andere rickettsiae worden ook wel rickettsiosen genoemd, naar hun ontdekker, Howard Tayler Ricketts.
Alle rickettsiae worden verspreid door teken, vlooien, mijten of luizen. Voor de veroorzaker van boutonneusekoorts (R. conorii) dienen teken als vectoren (vooral de bruine hondenteek). In feite is de ziekte een van de meest voorkomende door teken overgedragen koortsen in Zuid-Europa. In Portugal bijvoorbeeld krijgen jaarlijks 10 op de 100,000 mensen boutonneusekoorts. Het is niet ongebruikelijk dat vakantiegangers uit Midden-Europa ook besmet raken. Er zijn ook individuele gevallen van infectie geregistreerd in Afrika en aan de Zwarte Zee.
De term ‘boutonneuse’ komt uit het Frans en kan vertaald worden als ‘vlekkerig’ of ‘knopachtig’. Het beschrijft de vlekkerige huidverschijnselen die boutonneusekoorts veroorzaakt.
Boutonneusekoorts: symptomen
De lymfeklieren nabij de injectieplaats zijn vaak ontstoken en voelbaar vergroot (lymfadenitis).
Bovendien ontwikkelen de getroffenen de gelijknamige boutonneusekoorts: de lichaamstemperatuur stijgt gedurende ongeveer één tot twee weken tot boven de 39 graden Celsius.
Op de derde tot vijfde dag van de ziekte ontwikkelt zich een grofgevlekte uitslag (maculopapulair exantheem). Samen met de koorts verdwijnt deze weer en laat geen sporen achter (zoals schubben of littekens).
De typische symptomen van Boutonneuse-koorts gaan vaak gepaard met hoofdpijn, gewrichtspijn en spierpijn.
Boutonneusekoorts: complicaties
Infectie met de veroorzaker van boutonneusekoorts activeert het immuunsysteem in het lichaam. Als gevolg hiervan kunnen lichaamseigen ontstekingsstoffen (cytokines) in het bloed verhoogd zijn en het stollingssysteem beïnvloeden. Bij sommige mensen met boutonneusekoorts vormen zich dus bloedstolsels die bloedvaten blokkeren – bijvoorbeeld in de vorm van diepe veneuze trombose in de benen.
Boutonneusekoorts: oorzaken en risicofactoren.
Boutonneusekoorts wordt veroorzaakt door de bacterie Rickettsia conorii. Deze bacterie leeft als parasiet voornamelijk in teken, die op hun beurt in de vacht van knaagdieren of honden leven. In het Middellandse Zeegebied is tot 70 procent van de honden besmet met teken. Ongeveer elke tiende teek draagt rickettsiae bij zich.
Als vakantiegangers dergelijke honden mee naar huis nemen (naar Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland, enz.), Kan Rickettsiae worden geïntroduceerd. De teken kunnen van honden op mensen worden overgedragen. Gelukkig gebeurt dit zelden, omdat dit type teek de voorkeur geeft aan honden. Ze kunnen echter jarenlang in huizen overleven en herhaaldelijk boutonneusekoorts bij mensen veroorzaken.
Boutonneuse-koorts: onderzoeken en diagnose
De juiste contactpersoon voor Boutonneusekoorts is een specialist interne geneeskunde met als aanvullende titel infectiologie. Ook een specialist tropengeneeskunde kent dit ziektebeeld. Bij de typische symptomen koorts en huiduitslag raadplegen de getroffenen echter meestal eerst hun huisarts. Ook kan hij de nodige onderzoeken initiëren.
De eerste stap bij het stellen van een diagnose is het afnemen van een medische geschiedenis. Hiervoor zal de arts u verschillende vragen stellen, zoals:
- Heeft u nog andere symptomen? Zo ja, welke?
- Hebben andere mensen in uw omgeving soortgelijke klachten?
- Heeft u een bijtwond of een opvallende plek op de huid opgemerkt?
- Bent u op de hoogte van tekenbesmettingen bij huisdieren in uw omgeving?
- Bent u onlangs in het buitenland geweest, vooral in de mediterrane gebieden?
- Heeft u nauw contact gehad met knaagdieren of honden uit deze streken?
De arts zal dan uw lichaamstemperatuur meten, uw gehele huid onderzoeken en de lymfekliergebieden palperen. Als er een vermoeden bestaat van Boutenneuse-koorts, neemt hij een weefselmonster van een opvallend deel van de huid. In het laboratorium kan dit met behulp van polymerasekettingreactie (PCR) worden onderzocht op het genetisch materiaal van de ziekteverwekkers.
Het is ook mogelijk om het genetisch materiaal van de ziekteverwekker op te sporen door middel van PCR met behulp van een bloedmonster van de patiënt. Bovendien kan het bloed worden getest op antilichamen tegen rickettsiae. Dergelijke antilichamen kunnen echter pas enkele dagen na infectie worden gevonden.
Bloedonderzoek helpt ook om andere ziekten met vergelijkbare symptomen uit te sluiten.
Boutonneusekoorts: behandeling
Boutonneusekoorts wordt behandeld met het antibioticum doxycycline. Getroffen mensen moeten twee tot zeven dagen lang tweemaal daags één tablet innemen.
Boutonneusekoorts: verloop van de ziekte en prognose
In de meeste gevallen is boutonneusekoorts mild. Alle symptomen van de ziekte verdwijnen binnen ongeveer twee weken en laten geen gevolgen achter. Vooral als de ziekte tijdig wordt gediagnosticeerd en behandeld met een antibioticum, komen complicaties zeer zelden voor. De kans hierop is het grootst bij ouderen, alcoholisten en diabetici. Bij hen kunnen interne organen zoals de hersenen gemakkelijker worden aangetast. In één tot vijf procent van de gevallen is Boutonneuse-koorts dodelijk.
Boutonneusekoorts: preventie
In het geval van boutonneusekoorts bestaat de profylaxe uit het beschermen tegen tekenbeten. Er moeten voorzorgsmaatregelen worden genomen, vooral bij nauw contact met mogelijk geïnfecteerde knaagdieren en honden in mediterrane gebieden, rond de Zwarte Zee, in Siberië, India, Centraal- en Zuid-Afrika.
- Draag schoenen met gesloten neus, hoge pijpen en een lange broek die je in je sokken stopt. Hierdoor krijgen teken geen kans om een blootliggend deel van de huid van hun voeten of benen te bereiken. Overdracht is niet mogelijk via kleding.
- Ook anti-tekensprays – gespoten op kleding of polsen – houden de bloedzuigers op afstand.
- Als u een hond heeft, moet u hem een tekenhalsband omdoen. Dit verkleint het risico dat uw hond geïnfecteerde teken oploopt, waardoor u vervolgens met Boutonneuse-koorts besmet kunt raken.
