Atlantooccipital gewricht: structuur, functie en ziekten

Het atlantooccipitale gewricht is de naam die wordt gegeven aan het bovenste cervicale gewricht. Samen met het onderste bovenste cervicale gewricht biedt het mobiliteit vergelijkbaar met die van een kogelgewricht.

Wat is het atlantooccipitale gewricht?

Het atlantooccipitale gewricht is ook bekend als het bovenste cervicale gewricht of articulatio atlantooccipitalis. Dit verwijst naar het gewricht tussen het achterhoofdsbeen (Os occipitale) en het eerste halswervel (Atlas​ Samen met het atlantoaxiale gewricht (onderste cervicaal gewricht) en de spieraanhechtingen zorgt het voor een verbinding tussen de basis van de schedel en de cervicale wervelkolom. Bovendien vormt het een belangrijk integratiegebied binnen het menselijk lichaam. De mobiliteit van het atlantooccipitale gewricht lijkt op een kogelgewricht.

Anatomie en structuur

Het atlantooccipitale gewricht is een eigeelgewricht (ellipsoïde gewricht). Het bevindt zich tussen de twee occipitale condylussen en de fovea articularis van de 1e halswervel. De gezamenlijke capsule van het bovenste cervicale gewricht is versterkt aan de ventrale zijde en de posterieure zijde. In het gedeelte van de achterkant van het membraan bevindt zich een groter gat tussen de halswervels, dat alleen door dit membraan wordt afgesloten. Vanuit dit gebied kan de subarachnoïdale ruimte of de cisterna cerebellomedularis, die het verlengstuk is, worden bereikt door middel van een canule. Op deze manier kan een prik van cerebrospinale vloeistof (CSF) wordt uitgevoerd. Op dit punt is het spinal cord kan ook worden vernietigd door een scherpe prik. Binnen de wervelkanaal is de membrana tectoria, een ligament dat loopt over de twee bovenste cervicale gewrichten​ Hieronder bevindt zich het kruisvormige ligament van de 1e halswervel (ligamentum cruciforme atlantis). Ook van belang voor het atlantooccipitale gewricht is het atlanto-axiale gewricht. Deze bestaat uit de articulatio atlantoaxialis mediana en de articulatio atlantoaxialis lateralis. De 1e en 2e halswervel (as) zijn met elkaar verbonden door de bovenste gewrichtssecties van de gewrichtsprocessen. De twee gemeenschappelijke ruimtes zijn omsloten door een gemeenschappelijk gezamenlijke capsule​ Verschillende ligamenten zorgen voor fixatie. De holenas, een kegelvormig botproces, is verantwoordelijk voor rotatiebewegingen van de hoofd zoals hoofdschudden. De kegelverbinding maakt rotatie van 20 tot 30 graden naar beide kanten mogelijk. Het inferieure cervicale gewricht is dus verantwoordelijk voor ongeveer 70 procent van hoofd rotatie. De vezelige kanalen van de gezamenlijke capsule die het atlantooccipitale gewricht stabiliseren, dorsaal en ventraal op een ligamenteuze manier versterken. Ze dragen de namen Ligamentum atlantooccipitale anterius en Ligamentum atlantooccipitale posterius. Verdere stabilisatie wordt geboden door het ligamentum cruciforme atlantis.

Functie en taken

De interactie van het atlantooccipitale gewricht en het atlantoaxiale gewricht zorgt voor een fijne gradatie van hoofd bewegingen. Via het bovenste kopgewricht is zowel een voorwaartse kanteling van het hoofd met 20 graden als een achterwaartse kanteling van 30 graden mogelijk. Bovendien kan hij de kop 15 graden opzij kantelen. Op deze manier zorgt het atlantooccipitale gewricht voor flexie en extensie van het hoofd. Combinaties van knikkende bewegingen van het bovenste bovenste cervicale gewricht en roterende bewegingen van het onderste bovenste cervicale gewricht zorgen voor bewegingen naar alle drie de ruimtelijke vlakken. Bovendien zorgt het atlantooccipitale gewricht samen met het atlantoaxiale gewricht en de spieraanhechtingen voor een verbinding tussen de basis van de schedel en de cervicale wervelkolom.

Ziekten

Verschillende verwondingen kunnen het atlantooccipitale gewricht aantasten. Er bestaat bijvoorbeeld een risico op beknelling of zelfs doorsnijden van de spinal cord en medulla oblongata (medulla oblongata) vanwege een nek breuk​ Dit resulteert in een breuk van de tand van de 2e halswervel. Evenzo is het mogelijk dat de ligamenten van de holen-as scheuren. Dit resulteert op zijn beurt in ernstige schade aan de luchtwegen en de bloedsomloop, wat onmiddellijk leidt tot de dood van de getroffen persoon. Als wordt vermoed dat de as van de holen is gescheurd bij een gewonde zonder spontaan ademhaling, essentieel intubatie moet worden uitgevoerd om mogelijke schade aan de spinal cord of de medulla oblongata. Dit moet gebeuren met de cervicale wervelkolom in een neutrale positie. Ligamenteuze verwondingen waarbij geen breuk van de holenas kan leiden tot instabiliteit van beide bovenste cervicale gewrichten​ Dit omvat symptomen zoals ademhaling aandoeningen of centraal slaap apneuAls de holenas slechts onvolledig of zelfs helemaal niet gevormd is, wordt dit beschouwd als de oorzaak van een atlanto-axiale subluxatie. In dit geval is het bovenste cervicale gewricht tussen de 1e en 2e halswervel onvolledig ontwricht. Hierdoor bestaat de kans op beschadiging van het ruggenmerg. Een andere mogelijke verwonding van het bovenste bovenste cervicale gewricht is een scheur in het vasthoudband tussen de 1e halswervel en de as van de holte. Vaak zijn ook de gewrichtskapselonderdelen tussen de 1e en 2e halswervel beschadigd. De atlas dreigt daardoor op de as te drijven. Artsen spreken dan van een atlanto-axiale instabiliteitsletsel. Uitgesproken instabiliteit van de twee bovenste cervicale gewrichten is ook mogelijk bij scheuren in het gewrichtskapsel tussen de vleugelbanden of atlas en achterhoofdsbeen. Het is niet ongebruikelijk dat artsen instabiliteitsstoornissen bij hun diagnose over het hoofd zien, omdat de patiënt de neiging heeft om spieren meer te spannen dan instabiliteit tijdens het onderzoek. De reden hiervoor is de verhoogde spanning van de spieren, die een beschermend apparaat zijn tegen werveldrift. Visualisatie van het verlies van stabilisatie van het bovenste cervicale gewricht is echter mogelijk door middel van fluoroscopie daarna administratie of spierverslappers​ De symptomen van instabiliteitsschade zijn voornamelijk te wijten aan circulatiestoornissen in de interne regio halsslagaderhalsaderen en wervelslagaders. Herhaaldelijk een gebrek aan zuurstof hierdoor kunnen ontstaan. Bovendien lijden getroffen personen vaak aan visuele stoornissen zoals vliegen muggen, duizeligheid en duizeligheid. Een infarct komt echter niet voor. In plaats daarvan is een licht uitgesproken celdood van de hersenen parenchym treedt op.