Breuk: oorzaken, symptomen, hersteltijd

Kort overzicht

• Wat is een fractuur? Breuk is de medische term voor een botbreuk.
• Vormen van breuk: b.v. open fractuur (botfragmenten liggen bloot), gesloten fractuur (geen zichtbare botfragmenten), luxatiefractuur (fractuur dicht bij het gewricht met dislocatie van het gewricht), spiraalfractuur (spiraalvormige breuklijn).
• Symptomen: pijn, zwelling, beperkte mobiliteit, mogelijk slechte uitlijning, zichtbare botfragmenten bij open fracturen.
• Behandeling: conservatief (bijvoorbeeld door middel van een gipsverband) of chirurgisch.
• Prognose: hangt onder meer af van de locatie, het type en de ernst van de fractuur, de leeftijd en de algemene gezondheidstoestand van de patiënt. Met snelle adequate therapie geneest een fractuur meestal goed en zonder gevolgen.

Breuk: beschrijving

Botstructuur

Mensen hebben in totaal 206 verschillende botten. Op sommige plaatsen hebben botten ‘vooraf bepaalde breekpunten’, zoals de bovenarm, die bijzonder gevoelig is voor breuken. Elk bot bestaat uit minerale, elastische en bindweefselcomponenten. Bloedvaten lopen ook door het bot. Zenuwvezels lopen ook in het periosteum. Afhankelijk van de leeftijd van de persoon varieert de samenstelling van zijn botten:

Volwassen botten hebben een uitgebalanceerde verhouding van minerale, elastische en bindweefselcomponenten.

Bij oudere mensen verliezen de botten elastische en bindweefselcomponenten en breken daardoor gemakkelijker. Bovendien worden botten op oudere leeftijd steeds meer ontkalkt door veranderingen in de hormoonhuishouding, waardoor ze broos en kwetsbaar worden. Een 70-jarige heeft daarom drie keer meer kans op fracturen dan een 20-jarige.

Fractuur genezing

De genezingstijd van de fractuur varieert afhankelijk van het skeletgedeelte. Een sleutelbeenfractuur duurt bij conservatieve behandeling bijvoorbeeld slechts ongeveer drie tot vier weken, terwijl het genezen van een femurfractuur ongeveer tien tot veertien weken duurt.

Bij kinderen geneest een botbreuk sneller omdat ze nog in de groei zijn en axiale afwijkingen en verkortingen nog steeds gecorrigeerd kunnen worden. Een botbreuk bij kinderen kan daarom meestal conservatief worden behandeld.

Indirecte fractuurgenezing

Meestal geneest bot via indirecte fractuurgenezing. Dit betekent dat het bot aan de fractuuruiteinden een zogenaamde callus vormt, een littekenweefsel van het bot dat de opening tussen de botuiteinden overbrugt. Genezing van botbreuken vindt plaats in vijf fasen:

Blessurefase: Dit is waar de fractuur plaatsvindt.

Directe fractuurgenezing

Verminderde fractuurgenezing

Een duidelijk langdurige fractuurgenezing duidt op een verstoorde fractuurgenezing. Op de röntgenfoto is een verwijde fractuuropening te zien.

Als er na vier tot zes maanden geen benige verbinding is gevormd aan de twee uiteinden van de fractuur, spreken artsen van een “vals gewricht” (pseudartrose).

Breuk: symptomen

Onveilige breukkarakters:

• Beweging kan spontaan worden uitgevoerd.
• Pijn bij beweging
• Verlies van functie van het gewricht
• Zwelling

Zekere tekenen van breuk:

• verkeerde positie
• onjuiste mobiliteit
• kraken tijdens beweging

Open en gesloten fractuur

Als de huid boven de fractuur open is, is er sprake van een open fractuur. Het moet in eerste instantie steriel worden afgedekt op de plaats van het ongeval en pas tijdens de operatie onder steriele omstandigheden weer worden blootgelegd. Dit voorkomt dat ziektekiemen de wond binnendringen.

Breuk: onderzoeken en diagnose

De verantwoordelijke specialist voor vermoedelijke fracturen is een arts voor orthopedie en traumachirurgie.

Medische geschiedenis

Hij zal u eerst uitgebreid vragen naar het verloop van het ongeval en uw medische voorgeschiedenis (anamnese). Mogelijke vragen zijn:

• Hoe is het ongeval ontstaan? Was er sprake van direct of indirect trauma?
• Waar vermoed je een breuk?
• Hoe omschrijf je de pijn?
• Waren er eerdere verwondingen of eerdere schade?
• Waren er eerdere klachten?

Na het anamnesegesprek onderzoekt de arts de patiënt. Hij inspecteert het getroffen gebied op zoek naar verkeerde houdingen en zwellingen. Hij voelt ook of er drukpijn is of dat de spieren bijzonder gespannen zijn. Verder controleert hij of de beweging correct kan worden uitgevoerd en of er een krakend of knarsend geluid ontstaat.

Imaging

Een aansluitend röntgenonderzoek in twee vlakken kan het vermoeden van een botbreuk bevestigen. Als het bekken of de wervelkolom zijn aangetast, wordt meestal een computertomografie (CT)-scan uitgevoerd voor meer gedetailleerde verduidelijking. Hiermee kan ook een zogenaamde occulte fractuur worden opgespoord: een botbreuk die niet zichtbaar is op de röntgenfoto.

Breuk: oorzaken en risicofactoren

Wanneer de meeste mensen de term breuk horen, denken ze aan een traumatische botbreuk: een voldoende grote kracht heeft gebroken wat eigenlijk een sterk en elastisch bot is. Een breuk kan echter ook veroorzaakt worden door een ziekte. Kortom, er zijn drie mechanismen voor het optreden van een botbreuk:

• Een directe fractuur ontstaat wanneer er van buitenaf kracht wordt uitgeoefend op het gezonde bot.
• Een vermoeidheidsfractuur (stressfractuur) wordt veroorzaakt door aanhoudende mechanische belasting, zoals tijdens lange marsen of marathonlopen.

Breukvormen

Afhankelijk van de inkomende kracht en de vorm van het bot ontstaan ​​er verschillende vormen van breuken:

• Rotatie- of torsiefractuur: wordt veroorzaakt door indirecte kracht, waarbij trekspanningen in het bot optreden als gevolg van een rotatie. Deze breuk kan bijvoorbeeld ontstaan ​​bij het vallen in een skischoen met een geblokkeerde veiligheidsbinding.
• Spiraalbreuk: Het heeft een spiraalvormige breukopening en wordt veroorzaakt door torsiebelastingen. Vaak speelt ook een axiale belasting of zwaartekracht een rol. Meestal ontstaat er een spiraalvormige rotatiewig.
• Compressiefractuur: komt meestal voor in de lengteas van het lichaam als gevolg van een indirecte kracht. Dit heeft meestal invloed op de losse honingraatstructuur van het spongieuze bot, die onomkeerbaar wordt samengedrukt. Typische voorbeelden zijn de wervellichaamfractuur en de calcaneale botfractuur.
• Luxatiefractuur: Dit is een fractuur dichtbij het gewricht waarbij het gewricht ook ontwricht is. Er zijn twee oorsprongsmechanismen: óf de dislocatie is de oorzaak van de fractuur, óf de fractuur en dislocatie vonden gelijktijdig plaats. Dislocatiefracturen kunnen bijvoorbeeld optreden aan het enkelgewricht, het scheenbeenplateau of het heupgewricht.

Breuk: AO-classificatie

De verschillende fracturen zijn geclassificeerd door de AO, de Vereniging voor de Studie van Osteosynthese. De AO-classificatie wordt gebruikt om fracturen nauwkeurig te beschrijven met een viercijferige code, waardoor een gestandaardiseerde behandeling wereldwijd mogelijk wordt. Relevante factoren voor de classificatie zijn:

• In welk lichaamsgebied bevindt de breuk zich?
• @ Op welke locatie binnen dit lichaamsgebied?
• Is de stabiliteit van het bot behouden?
• Is er sprake van extra kraakbeenschade?
• Is het capsule-ligamentapparaat gewond geraakt?

De AO-classificatie wordt het meest gebruikt voor fracturen van de lange buisvormige botten zoals het opperarmbeen, de onderarm, het dijbeen en het scheenbeen. Het kan echter ook worden gebruikt om hand- en voetblessures, kaakfracturen en fracturen van het bekken en de wervelkolom te classificeren.

Breuk: behandeling

Hoe u op de juiste manier eerste hulp kunt verlenen bij een botbreuk en welke behandelmogelijkheden de arts heeft, leest u in het artikel Breuk: Behandeling.

Breuk: ziekteverloop en prognose

De prognose voor een fractuur hangt af van zowel het type letsel als de juiste behandeling. Ook de leeftijd en de algemene gezondheidstoestand van de patiënt zijn van invloed.

Langdurige complicaties

Soms groeien de uiteinden van de breuk niet benig weer aan elkaar, maar blijven ze beweegbaar met elkaar verbonden. Dan heeft zich een ‘vals gewricht’ ontwikkeld: een pseudartrose. Het manifesteert zich als zwelling, oververhitting en pijn tijdens beweging en stress. Er zijn de volgende oorzaken van pseudartrose:

• Beweging in de fractuurspleet overbelast het bot met als resultaat dat het bindweefsel de scheur trekt en de botbalg breekt.
• Als de zachte weefsels te ernstig beschadigd zijn, kunnen ze zich uitstrekken tot in de fractuuropening en tot vertraagde genezing leiden.
• Roken of niet-coöperatief gedrag van de patiënt

Andere langdurige complicaties die bij een fractuur kunnen optreden, zijn onder meer instabiliteit in het aangetaste gewrichtsgebied, gewrichtsslijtage (artrose, artrose) en misvorming.