Kort overzicht
- Gevolgen van een hartaanval: hartritmestoornissen, acute of chronische hartinsufficiëntie, atriale of ventriculaire fibrillatie, gescheurde hartwand, aneurysmata, vorming van bloedstolsels, embolie, beroerte, psychische stoornissen (depressie)
- Revalidatie na een hartinfarct: revalidatie in drie fasen vindt plaats als klinische patiënt of poliklinisch in een revalidatiecentrum; het doel is de patiënt te re-integreren in het normale leven; verdeeld in vier gebieden (fysiek, educatief, psychologisch, sociaal)
- Dieet na een hartaanval: overstap naar een hartgezond dieet (bijv. Mediterrane of Aziatische keuken) – zo laag mogelijk suiker, zout en vet, uitgebalanceerd met veel groenten en fruit
- Lichaamsbeweging na een hartaanval: Lichaamsbeweging is erg belangrijk en bevordert de gezondheid van het hart. Matige duursport of training in een hartsportgroep onder medisch toezicht is nuttig.
Wat zijn de gevolgen van een hartaanval?
Acute gevolgen van een hartaanval
Veel patiënten ervaren hartritmestoornissen als acuut gevolg van een hartaanval. Ze zijn de meest voorkomende complicatie na een acute hartaanval. De hartritmestoornissen komen vaak voor in de vorm van een zeer snelle, niet-ritmische hartslag (tachyaritmie). Dit ontwikkelt zich soms tot atriale fibrillatie of levensbedreigende ventriculaire fibrillatie.
In zeldzame gevallen leidt een hartaanval tot een scheuring van een deel van de hartwand (bijvoorbeeld een scheuring van het ventriculaire septum of de vrije hartwand).
De eerste 48 uur na een hartaanval zijn de meest kritieke periode voor dreigende complicaties. Bij ongeveer 40 procent van de getroffenen leidt de hartaanval binnen de eerste dag tot de dood (vaak als gevolg van ventriculaire fibrillatie).
Vooral zogenaamde ‘stille infarcten’, die geen acute symptomen zoals hevige pijn veroorzaken, zijn verraderlijk. Ze worden meestal pas later merkbaar en resulteren in dezelfde complicaties als een acute hartaanval.
Gevolgen op lange termijn van een hartaanval
Heel wat patiënten ontwikkelen een tijdelijke depressie na een hartaanval. Een gezonde en actieve levensstijl helpt een langdurig somber humeur te voorkomen.
Als er veel spiermassa afsterft als gevolg van een hartaanval, ontstaat er in de loop van de tijd chronisch hartfalen: littekenweefsel vervangt het dode hartspierweefsel, wat vervolgens de hartfunctie schaadt. Hoe groter het littekengebied, hoe slechter het hart pompt. Veel kleine hartaanvallen leiden na verloop van tijd ook tot hartfalen (“kleine vaatziekte”).
In dit gebied vormen zich gemakkelijk bloedstolsels (trombi). Als de bloedstroom deze trombi met zich meevoert, bestaat het risico dat deze ergens in het lichaam een vat blokkeren (embolie). Als dit in de hersenen gebeurt, ontstaat er een beroerte, met hersenbeschadiging tot gevolg. In het ergste geval kan een beroerte leiden tot verlamming of zelfs de dood. Het risico op dergelijke gevolgen van een hartaanval kan worden verminderd met medicijnen die de bloedstolling remmen.
Hoe verloopt de revalidatie na een hartaanval?
Rehabilitatie (of kortweg revalidatie) helpt mensen met een hartaandoening hun gezondheid en prestaties terug te krijgen – zowel fysiek als mentaal. Medisch specialisten ondersteunen patiënten bij de terugkeer naar hun dagelijkse en sociale leven. Het is ook aangetoond dat revalidatie het risico op complicaties bij een hartaanval vermindert.
Rehabilitatie heeft ook tot doel de druk op het gezondheidszorgsysteem te verminderen: de zorg en opleiding van patiënten met een hartaanval voorkomt bijvoorbeeld vermijdbare ziekenhuisverblijven en stelt hen in staat weer aan het werk te gaan.
Vier therapeutische gebieden van hartrevalidatie
Revalidatiepatiënten worden verzorgd op vier gebieden die nauw met elkaar verbonden zijn:
Somatisch (fysiek) gebied
Ook individueel afgestemde fysieke training is zinvol: een hartaanval wordt vaak gevolgd door een vermindering van de fysieke prestaties en het uithoudingsvermogen. Regelmatige training helpt dit tegen te gaan en verbetert de veerkracht en de gezondheid van het hart van de patiënt. Hiervoor is zogenaamde aerobe duurtraining geschikt. Artsen raden voor sommige hartpatiënten ook gecontroleerde krachttraining aan.
Educatief gebied
Specialisten (meestal artsen en psychologen) adviseren hartpatiënten over een gezonde levensstijl. Ze geven bijvoorbeeld tips over gezond eten, hoe je overtollig gewicht kunt verliezen en hoe je kunt stoppen met roken.
Daarnaast leren patiënten waarom het belangrijk is om regelmatig medicijnen te slikken en welke complicaties en bijwerkingen kunnen optreden. Dit punt is vooral belangrijk voor mensen die anticoagulantia gebruiken. Over het geheel genomen zijn de maatregelen gebaseerd op het motto: Bevorder de therapietrouw en versterk het hart!
Psychologisch gebied
Sociaal gebied
Sociaal medische zorg helpt patiënten na een hartaanval terug te keren naar het sociale en professionele leven. De therapeuten geven informatie en tips op verschillende gebieden, zoals autorijden, vliegreizen en seksualiteit. Vooral als het gaat om partnerschaps- of gezinskwesties is het verstandig dat de partner deelneemt aan het overleg.
Hoe hartrevalidatie werkt
De revalidatie van hartpatiënten na een hartaanval wordt doorgaans in drie fasen verdeeld:
Fase I begint in het (acute) ziekenhuis. Het doel is om de patiënt zo snel mogelijk na het hartinfarct te mobiliseren. Als het beloop ongecompliceerd is, duurt het verblijf in het acute ziekenhuis ongeveer zeven dagen.
Fase II (vervolgbehandeling) vindt plaats als klinische patiënt in een revalidatiekliniek of als poliklinische patiënt in een therapiecentrum. Het programma omvat bijvoorbeeld oefentherapie, angstreductie, een gezonde levensstijl, voorbereiding op re-integratie op de werkvloer en stresstesten.
Hoe eet je na een hartaanval?
Voor de meeste mensen die een hartaanval krijgen, betekent dit dat ze hun levensstijl moeten veranderen. Eén van de factoren is het dieet, dat na een hartaanval zo weinig mogelijk calorieën of vet moet bevatten om de vorming van gevaarlijke plaques die de bloedvaten blokkeren te voorkomen. Het is belangrijk dat het dieet uitgebalanceerd is en alle noodzakelijke voedingsstoffen bevat. Ga dus niet op dieet waarbij u een belangrijke voedingscomponent volledig mist.
Hartgezond eten hoeft dus niet te smaken naar iets wat verboden of saai is. Als je je tong bijvoorbeeld verleidt met de mediterrane keuken, smaakt dit eten naar vakantie en zon. Het geheim van deze keuken is dat voedsel uit de mediterrane landen veel plantaardige voedingsmiddelen (groenten, fruit, kruiden, knoflook), weinig dierlijke producten (weinig vlees, maar veel vis) en hoogwaardige plantaardige vetten (zoals olijfolie) bevat. olie).
Voor een hartgezond dieet is het ook de moeite waard om naar het Oosten te kijken: de Chinese of Aziatische keuken wordt bijvoorbeeld meestal bereid in een vetarme wok en is overwegend vegetarisch.
Zout is een andere factor die een belangrijke rol speelt, vooral bij hoogrisicopatiënten met een reeds bestaande hoge bloeddruk. In grote hoeveelheden verhoogt het de bloeddruk en verhoogt daardoor niet alleen het risico op een hartaanval, maar ook de gevolgen ervan. De Duitse Vereniging voor Huisarts- en Huisartsgeneeskunde (DEGAM) adviseert bij hart- en vaatziekten zoals een hartaanval de zoutconsumptie terug te brengen tot minder dan zes gram zout per dag. Gebruik daarom kruiden of groenten zoals knoflook en uien als smaakmaker.
Sporten na een hartaanval
Een hartaanval vermindert het hartminuutvolume van de patiënt en daarmee ook zijn kracht en uithoudingsvermogen. Alledaagse taken worden al snel een fysieke belasting: het hartspierweefsel dat tijdens het infarct is afgestorven, raakt beschadigd. Het resterende weefsel moet dus alleen voor de pompkracht zorgen. Langzame, continue opbouwtraining versterkt het zieke hart weer. Sport is daarom een belangrijk onderdeel van de therapie na een hartaanval.
Lichamelijke activiteit heeft echter ook een positief effect op andere lichaamsfuncties. Jij
- verbetert de zuurstoftoevoer van het lichaam,
- verlaagt de bloeddruk,
- reguleert de bloedsuikerspiegel en de bloedlipidenniveaus,
- gaat ontstekingsprocessen tegen,
- bevordert een gezond lichaamsgewicht,
- vermindert onnodige vetophopingen en
- vermindert stresshormonen.
Uit onderzoek is gebleken dat bewegen niet alleen helpt om een hartaanval vooraf te voorkomen. Lichaamsbeweging heeft ook een positief effect na een hartaanval. Iedereen die na een hartaanval actief wordt of blijft, vergroot zijn overlevingskansen aanzienlijk. Dit is het resultaat van een Zweeds onderzoek onder ruim 22,000 patiënten met een hartaanval.
Een van de gevolgen van een hartaanval is dat veel patiënten bang zijn zich tijdens de seks te veel te belasten. Vanuit fysiek oogpunt is seks vergelijkbaar met lichaamsbeweging. Hartoefeningen zijn dan ook de ideale voorbereiding om weer onbezorgd te kunnen genieten van deze heerlijke inspanning.
Beginnen met trainen na een hartaanval
Na een hartaanval (STEMI en NSTEMI) raden wetenschappelijke studies aan om vroeg te beginnen met trainen – slechts zeven dagen na het infarct. Deze vroege mobilisatie ondersteunt het genezingsproces en helpt de patiënt sneller terug te keren naar het dagelijks leven.
Na een operatie om de kransslagaders te verwijden (percutane transluminale coronaire angioplastiek, PTCA) mogen patiënten doorgaans op de vierde dag na de ingreep met een individueel oefenprogramma beginnen. Dit geldt echter alleen voor operaties zonder complicaties. Idealiter zou de training alleen onder medisch of therapeutisch toezicht moeten plaatsvinden.
Hoe vaak moet ik sporten?
Experts raden aan om kort na de hartaanval en minstens twee keer per week te sporten – ongeacht de ernst van de hartaanval. Het is belangrijk dat patiënten in eerste instantie voorzichtig beginnen met oefenen. Verhoog geleidelijk de intensiteit en duur van de training.
Voor hartpatiënten wordt vier tot vijf keer per week een matige duurtraining van 30 minuten aanbevolen.
Geschikte sport na een hartaanval
Duursport is bijzonder geschikt om het hart- en vaatstelsel te trainen en het herstel na een hartinfarct optimaal te ondersteunen. Krachttraining en oefeningen voor mobilisatie en mobiliteit zijn echter ook componenten van hartoefeningen.
Matige duurtraining
Duursporten zijn geschikt na een hartaanval. Ze staan centraal bij hartsporten, omdat ze de cardiopulmonale functie verbeteren en helpen hogere inspanningsniveaus te bereiken zonder ongemak.
Volgens de aanbeveling van de Duitse Vereniging voor Preventie en Rehabilitatie van Hart- en Vaatziekten is een matige duurtraining vier tot vijf keer per week gedurende minimaal 30 minuten ideaal voor hartpatiënten.
Geschikte duurtraining na een hartinfarct is bijvoorbeeld:
- (Snel wandelen
- Lopen op een zachte mat/op zand
- wandel
- Nordic walking
- Langlaufen
- (Stap)aerobics
- Fiets- of fietsergometer
- roeien
- Traplopen (bijvoorbeeld op de stepper)
Het is belangrijk dat hartpatiënten in het begin korte inspanningsfasen van vijf tot maximaal tien minuten kiezen. De duur van de training wordt vervolgens in de loop van de tijd langzaam verlengd.
Joggen na een hartaanval
Wandelen, hardlopen, wandelen en joggen zijn de gemakkelijkste manieren om de bloedsomloop te trainen na een hartaanval. Wel is het belangrijk om de intensiteit van de training in de gaten te houden. De behandelend arts zal eerst de prestatie en het inspanningsvermogen van het hart bepalen met een inspannings-ECG. Op basis hiervan zal hij of zij vervolgens een individuele trainingsintensiteit voor de patiënt aanbevelen.
De beoogde trainingszone voor hartpatiënten is 40 tot 85 procent VO2max. VO2max is de maximale hoeveelheid zuurstof die het lichaam opneemt tijdens maximale inspanning. De hartslag tijdens duurtraining ligt het beste bij 60 tot 90 procent.
Als hartaanvalpatiënt onthoudt u zich voorlopig van wedstrijden. Neem alleen deel aan wedstrijdsporten na overleg met uw arts.
Fietsen na een hartaanval
Krachttraining voor hartpatiënten
Versterkende oefeningen bevorderen de spieropbouw en kracht. In rust verbruikt spiermassa meer energie dan vet en helpt het in de strijd tegen overgewicht. Krachtoefeningen vormen, mits gewetensvol en onder professionele begeleiding, geen bovengemiddeld risico voor hartpatiënten.
Om pieken in de bloeddruk te voorkomen, is het belangrijk om tijdens het sporten niet onder druk te ademen. Zorg er ook voor dat je tussen de herhalingen door je spieren zo volledig mogelijk ontspant.
Zachte oefeningen voor hartpatiënten om spieren in het bovenlichaam op te bouwen zijn bijvoorbeeld
- Versterking van de borstspieren: Ga rechtop op een stoel zitten en druk uw handen tegen elkaar voor uw borst. Houd de spanning een paar seconden vast. Laat dan los en ontspan. Herhaal meerdere keren.
- Versterking van de schouders: Ga rechtop op een stoel zitten en vouw uw handen voor uw borst. De linkerhand trekt naar links, de rechterhand naar rechts. Houd de trek een paar seconden vast en ontspan dan volledig.
- Versterking van de armen: Ga met één armlengte voor een muur staan en plaats uw handen ongeveer op schouderhoogte tegen de muur. Buig je armen en voer ‘push-ups’ uit terwijl je staat – tien tot vijftien herhalingen. De intensiteit neemt toe naarmate u zich verder van de muur verwijdert.
- Versterking van de abductoren (strekspieren): Ga rechtop op een stoel zitten, plaats uw handen op de buitenkant van uw dijen, zo dicht mogelijk bij de knie. Druk nu met je handen van buitenaf tegen je benen, je benen drukken tegen je handen. Houd de druk een paar seconden vast en ontspan dan.
- Versterking van de adductoren (buigspieren): Ga rechtop op een stoel zitten met uw handen tussen uw knieën. Duw nu met je handen naar buiten, je benen werken tegen je handen. Houd de spanning een paar seconden vast en ontspan vervolgens volledig.
Zorg ervoor dat je tijdens alle krachtoefeningen ontspannen ademhaalt.
Hartsportgroepen
Na een hartaanval wordt deelname aan een hartsportgroep aanbevolen. Patiënten trainen samen met andere getroffen mensen onder professionele begeleiding – hartsportgroepen zorgen voor meer veiligheid omdat er altijd een arts aanwezig is. Ze zijn ook een veilige ruimte waar iedereen zonder schaamte zijn beperkte conditie kan verbeteren. Op deze manier vergroot u langzaam uw fysieke fitheid voor het dagelijks leven, bijvoorbeeld bij het traplopen, waarbij uw hartslag omhoog gaat.
Alle oefeningen zijn aangepast aan de behoeften van hartpatiënten.
Ook in cardiale sportgroepen worden verschillende speelse benaderingen gebruikt. Zo zijn badminton, oefeningen met de Theraband (elastische oefenband) of balsportoefeningen geïntegreerd in de training.
Volg je instincten!
Artsen raden het volgende aan voor het dagelijks leven na een hartaanval: Volg je instinct! Het is al lang bewezen dat ongelukkige mensen hun onzekerheden en onvervulde behoeften verdoezelen met vervangende acties. Hierbij valt bijvoorbeeld te denken aan overdadig eten, roken, alcohol drinken of zich begraven op het werk. Deze zogenaamde remedies tegen ongeluk ontwikkelen zich echter snel tot gewoonten en brengen uw gezondheid in gevaar.
Luister dus naar jezelf en probeer je ware behoeften en verlangens te identificeren. Ze kunnen vaak bijna net zo gemakkelijk worden vervuld als de vervangende acties. Een lang uitgesteld gesprek met je partner, een vakantie naar je favoriete land, tijd voor jezelf en anderen – al deze dingen zijn goed voor de ziel en helpen de schadelijke gevolgen van een hartaanval te voorkomen.
