De term persoonlijkheidsstoornis omvat een verscheidenheid aan verschillende psychische stoornissen waarbij de getroffen persoon sterk kan afwijken van "normale" gedragspatronen. Vaak lijken de handelingen en gedachten van patiënten ongepast voor de situatie en ongepast voor gezonde mensen. Typische vormen van persoonlijkheidsstoornis zijn paranoïde persoonlijkheidsstoornis en schizofrenie De laatste wordt echter geclassificeerd als een psychotische stoornis.
Wat is een persoonlijkheidsstoornis?
De ontwikkeling van een persoonlijkheidsstoornis wordt beschouwd als geconditioneerd in een complexe interactie van gezin en sociaal interacties en genetische aanleg. In de psychologie en geneeskunde verwijst de term persoonlijkheidsstoornis naar een groep psychische aandoeningen die beginnen in jeugd of adolescentie en worden gekenmerkt door afwijkende ervarings- en gedragspatronen die als rigide en inflexibel worden beschreven, vooral in situaties die voor de persoon conflicterend zijn. Als gevolg hiervan wordt het functioneren en presteren van de betrokkene altijd, soms aanzienlijk, aangetast op persoonlijk en sociaal gebied, en soms ook in de professionele sfeer. Persoonlijkheidsstoornissen worden in de klinische psychologie en psychiatrie volgens de ICD-10 en DSM-IV diagnostische systemen onderverdeeld in subtypen die worden gedefinieerd door karakteristieke kenmerken, hoewel overlappingen en dus gecombineerde persoonlijkheidsstoornissen veel voorkomen.
Oorzaken
Er is geen algemeen aanvaarde definitie van de oorzaken van persoonlijkheidsstoornissen. De ontwikkeling van een persoonlijkheidsstoornis wordt beschouwd als geconditioneerd in een complex samenspel van gezin en sociaal interacties en genetische aanleg. De psychosociale aspecten bij het ontstaan van persoonlijkheidsstoornissen worden door de individuele psychotherapeutische scholen verschillend beoordeeld. Terwijl de dieptepsychologie de oorzaken in jeugd stoornissen zoals een problematische sociale omgeving (bijv. ouderlijk huis) of vroege psychotrauma's, psychoanalyse richt zich op individuele psychologische aspecten van persoonlijkheidsontwikkeling. Gedragsgeneeskunde heeft een andere benadering, waarbij persoonlijkheidsstoornissen worden gezien als het resultaat van de versterking van de onderliggende gedragsfundamenten jeugd of adolescentie door operante conditionering (stolling van gedragspatronen door positieve of negatieve bekrachtiging, bijvoorbeeld door de sociale omgeving) en model leren (stollen van algemeen gedrag door te leren van een specifiek voorbeeld). Deze theorie vormt de basis voor de behandelmethoden van gedrag therapie, dat steeds belangrijker is geworden ten opzichte van klassieke psychotherapeutische methoden vanwege bewezen successen bij de behandeling van persoonlijkheidsstoornissen, waaronder in het bijzonder de zogenaamde borderline persoonlijkheidsstoornis.
Ziekten met dit symptoom
- Schizofrenie
- Dissociale persoonlijkheidsstoornis
- Narcisisme
- Ziekte van Alzheimer
- Hersentumor
- Meervoudige persoonlijkheidsstoornis
- Borderline-syndroom
- Paranoïde schizofrenie
- Munchausen-syndroom
Complicaties
Persoonlijkheidsstoornissen kunnen in verband worden gebracht met andere psychische stoornissen. De frequentie van dergelijke bijkomende stoornissen (comorbiditeit) verschilt echter afhankelijk van de aanwezige persoonlijkheidsstoornis. Ongeveer 50 procent van de personen met een eetstoornis een gelijktijdige persoonlijkheidsstoornis hebben. Angststoornissen komen vooral vaak voor bij een obsessief-compulsieve persoonlijkheidsstoornis. Een veel voorkomende complicatie zijn depressieve stoornissen zoals dysthymie en (ernstige) Depressie Hun belangrijkste kenmerken zijn verlies van plezier en interesse en depressieve stemming. Dysthymie is in zekere zin een zwakkere maar langdurige vorm van Depressie Tegelijkertijd zijn echter ook ernstigere depressieve episodes mogelijk. Mensen met een persoonlijkheidsstoornis hebben ook een verhoogd risico op zelfmoord, dat ook varieert tussen verschillende persoonlijkheidsstoornissen. Mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis hebben bijvoorbeeld een zelfmoordrisico van ongeveer tien procent. Bovendien, als de persoonlijkheidsstoornis gepaard gaat met [[[Zelfbeschadigend gedrag | zelfbeschadigend gedrag]], zijn er verschillende lichamelijke complicaties denkbaar. Waaronder bloed verlies, ontsteking of wonden, en schade aan getroffen zenuwen of spieren. verwondingen en littekens kan verder leiden tot stigmatisering en uitsluiting van de getroffen persoon. Sociale moeilijkheden zijn ook mogelijk als gevolg van een persoonlijkheidsstoornis. Complicaties op het werk en relatieproblemen zijn mogelijk, evenals financiële problemen. Dergelijke factoren kunnen op hun beurt een negatieve invloed hebben op de persoonlijkheidsstoornis, deze verergeren of bijdragen aan de bestendiging ervan.
Wanneer moet je naar een dokter?
Persoonlijkheidsstoornis kan leiden op verschillende complicaties en moet daarom altijd door een arts worden behandeld. In veel gevallen beseft de getroffen persoon echter niet dat hij of zij lijdt aan een persoonlijkheidsstoornis. Om deze reden is de hulp van vrienden en familie belangrijk om de getroffen persoon in behandeling te krijgen. In ernstige gevallen kan behandeling in een gesloten kliniek ook nodig zijn. Over het algemeen moet een arts worden geraadpleegd als de persoonlijkheidsstoornis ongemak veroorzaakt in het leven en in het dagelijks leven. Dit omvat vooral een sociale terugtrekking en een agressieve basishouding van de patiënt ten opzichte van andere mensen en activiteiten. Evenzo, perceptuele stoornissen, hoofdpijn en slapeloosheid kan duiden op een persoonlijkheidsstoornis en moet worden behandeld. Een arts moet ook worden geraadpleegd als de persoonlijkheidsstoornis minderwaardigheidscomplexen of zelfmoordgedachten veroorzaakt. Beide symptomen kunnen het leven ernstig bedreigen en moeten worden behandeld. Als de persoonlijkheidsstoornis optreedt na het gebruik van alcohol of andere drugskan een arts worden geraadpleegd als het gebruik niet kan worden gestopt. In dit geval is intrekking meestal noodzakelijk.
Behandeling en therapie
Voor persoonlijkheidsstoornissen zijn psychotherapeutische methoden de behandelmethoden die primair worden aangegeven. Er zijn, zoals reeds vermeld, enerzijds de mogelijkheid van dieptepsychologische en psychoanalytische behandelmethoden en anderzijds de gedragstherapeutische methoden. Een begeleidende medicamenteuze behandeling met antidepressiva of antipsychotica kunnen nuttig zijn, in het geval van een comorbide Depressie het is zelfs aangegeven. De behandeling van persoonlijkheidsstoornissen stelt zeer hoge eisen aan de therapeut en gaat, afhankelijk van het type persoonlijkheidsstoornis, vaak gepaard met complicaties zoals suïcidaliteit, zelfbeschadigend gedrag, alcohol-en drugsmisbruik, of zelfs geweld en criminaliteit. Bovendien komt comorbiditeit met depressie vaak voor, en zelden met psychotische stoornissen. Persoonlijkheidsstoornis duurt lang om te behandelen en het is twijfelachtig of persoonlijkheidsstoornis volledig kan worden genezen met de beschikbare behandelmethoden. Hoewel successen zijn aangetoond, zelfs in gevallen waarin een persoonlijkheidsstoornis niet kon worden vastgesteld na de behandeling, is het niet mogelijk om te spreken van een volledige genezing van een persoonlijkheidsstoornis.
Vooruitzichten en prognose
Een persoonlijkheidsstoornis is een zeer ernstige aandoening van de psyche en moet altijd worden behandeld door een arts of door een psycholoog. Daarom kan er geen universele voorspelling worden gedaan over het al dan niet genezen van een persoonlijkheidsstoornis. Deze kansen op succes zijn sterk afhankelijk van de persoonlijke kenmerken van de betrokken persoon. Zonder behandeling zal de persoonlijkheidsstoornis meestal niet vanzelf verdwijnen. Het ontwikkelt zich vaak nog verder en wordt steeds sterker. De getroffen persoon trekt zich steeds meer terug en sluit zichzelf sociaal buiten. Er treden ernstige depressies, slaapstoornissen en agressief gedrag op. Verlies van de werkelijkheid komt ook relatief vaak voor. In het ergste geval kan de persoonlijkheidsstoornis zo ernstig zijn dat deze tot zelfmoord leidt. De behandeling vindt meestal plaats met medicatie en door een psycholoog. Op het kantoor van de psycholoog is het belangrijkste doel om de redenen voor de persoonlijkheidsstoornis te achterhalen. Het kan ook optreden na een ongeval, waarbij schade aan de hersenen In deze gevallen is de behandeling zeer beperkt. De kwaliteit van leven neemt af met de persoonlijkheidsstoornis. In de meeste gevallen, therapie leidt tot succes en kan de persoonlijkheidsstoornis grotendeels beheersen. Het kan echter weer de kop opsteken wanneer zich onaangename situaties voordoen voor de patiënt.
Voorkomen
Aangezien de eerste tekenen van een persoonlijkheidsstoornis zich vaak in de kindertijd of adolescentie manifesteren, zou de behandeling door bijvoorbeeld een kinder- en jeugdpsychotherapeut hier al moeten beginnen. In veel gevallen kan de ontwikkeling van een persoonlijkheidsstoornis op volwassen leeftijd worden voorkomen of in ieder geval verzacht. Preventie in de ware zin van het woord is er echter niet, aangezien de oorzaken (nog) niet voldoende worden begrepen. Aangenomen kan echter worden dat als de persoonlijke ontwikkeling in de kindertijd en adolescentie zo ongestoord mogelijk verloopt zonder al te veel schadelijke invloeden, een persoonlijkheidsstoornis de neiging zal hebben zich niet te ontwikkelen.
Nazorg
Als een patiënt met een persoonlijkheidsstoornis eenmaal in een kliniek is behandeld, bevelen artsen en therapeuten vaak een volgende poliklinische behandeling aan. Een kliniek kan eigen nazorg voor patiënten aanbieden, waaronder bijvoorbeeld discussiegroepen, psycho-educatie, en / of individuele sessies met een therapeut of psychiater Het doel van dergelijke diensten is vaak om de patiënt te ondersteunen op zijn weg terug naar het dagelijks leven en geleidelijk aan onafhankelijker te worden. In het dagelijkse leven kunnen relatieconflicten die kenmerkend zijn voor een persoonlijkheidsstoornis, weer actueel worden. In sommige gevallen betrekken therapeuten daarom familieleden bij de behandeling door hen uit te nodigen voor een of meer sessies als de patiënt daarmee instemt. Poliklinisch therapie, werken patiënten vaak op de lange termijn aan hoe ze hun dagelijks leven kunnen beheren om stressfactoren te verminderen en hun persoonlijkheidsstoornis beter te beheersen. Na de definitieve afronding van de polikliniek psychotherapiekunnen mensen met een persoonlijkheidsstoornis blijven gebruiken wat ze in therapie hebben geleerd. Omdat de behandeling meestal sterk geïndividualiseerd is, kan de nazorg ook niet gemakkelijk worden gegeneraliseerd. Met de steun van hun therapeuten ontwikkelen veel patiënten strategieën die op hen persoonlijk zijn toegesneden om met terugval of crisissituaties om te gaan.
Hier is wat u zelf kunt doen
In veel gevallen leidt het dagelijkse leven met een persoonlijkheidsstoornis tot spanningen met huisgenoten, familie of vrienden. Om deze reden is het handig om naaste mensen te informeren over het geestesziekte Openlijk praten over wensen en behoeften helpt anderen om gepast te reageren. Dit geldt ook voor het omgaan met de ziekte. Een duidelijke structuur kan helpen in het dagelijks leven. Het hangt echter af van het type persoonlijkheidsstoornis en elke andere mentale stoornis volksgezondheid problemen: Iemand die de neiging heeft om obsessief te zijn, kan er gewoon baat bij hebben leren laten gaan. Een baan of hobby's hebben meestal een stabiliserend effect en zijn een goede manier om praktisch bij persoonlijkheidsstoornissen te helpen. Degenen die overweldigd worden door een volledige baan, kunnen ook stage- of vrijwilligersmogelijkheden verkennen. Het is wellicht mogelijk om een gefinancierde maatregel te krijgen die dergelijke inspanningen ondersteunt, bijvoorbeeld als onderdeel van beroepsrevalidatie of als een maatregel van het arbeidsbureau. Omdat persoonlijkheidsstoornissen vaak gepaard gaan met een hoog risico op zelfmoord, is het zinvol om de nodige veiligheid te nemen maatregelen in het dagelijkse leven. Het is vooral belangrijk om vroege waarschuwingssignalen te herkennen. Deze waarschuwingssignalen kunnen van persoon tot persoon verschillen - therapie kan helpen om ze individueel te identificeren. Daarnaast is het vaak handig om een vertrouwenspersoon in te schakelen en tijdig om hulp te vragen zodra er suïcidale gedachten opkomen.
