Introductie
Malaria is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door de parasieten: de verschillende ziekteverwekkers leiden tot verschillende vormen van malaria, die onder andere door hun symptomen van elkaar te onderscheiden zijn. Ze bereiken de mens bijna uitsluitend via de beet van een Anopheles-mug. Malaria leidt tot griep-achtige symptomen met meestal hoge koorts.
Als gevolg van complicaties, zoals acuut nier mislukking en long mislukking kan de ziekte tot de dood leiden. Vooral in tropische gebieden is malaria een van de meest voorkomende doodsoorzaken. Malaria behoort tot de tropische ziekten. Veel andere ziekten behoren tot deze groep, zoals knokkelkoorts or Ebola, die pas in 2015 tot een ernstige epidemie leidde.
- Plasmodium vivax
- Plasmodium ovaal
- Plasmodium malariae en
- Plasmodium falciparum.
Synoniemen
malaria, moeraskoorts, moeraskoorts
Epidemiologie Frequentie Voorkomen
Jaarlijks komen ongeveer 250 miljoen gevallen van malaria voor. Ongeveer 90% van hen komt uit Afrika. Dit maakt het daarna de op één na meest voorkomende infectieziekte ter wereld tuberculose.
Elk jaar sterven meer dan 2 miljoen mensen aan malaria. Elke vijfde sterfte van een kind in Afrika wordt veroorzaakt door een malariaziekte. Vooral de bevolking van tropische en subtropische gebieden wordt blootgesteld aan het risico op infectie, wat betekent dat ongeveer 40-50% van de wereldbevolking voortdurend in gevaar is. In Duitsland zijn er echter ongeveer 500-1000 gevallen van malaria per jaar.
Geschiedenis
Malaria-epidemieën zijn gedurende duizenden jaren gedocumenteerd. Er zijn gevallen bekend met de oude Egyptenaren ongeveer 3500 jaar geleden, die de vloek van de goden over hen heen zagen komen. Zelfs voor de val van het Romeinse Rijk zouden epidemieën een doorslaggevende rol hebben gespeeld.
Britse veroveraars zouden regelmatig tonic water hebben gedronken, dat het effectieve tegengif kinine bevat om te beschermen tegen malaria. Om het bittere te verdragen smaak, werd vaak gin toegevoegd. In 1907 ontving de Fransman Alphonse Laveran de Nobelprijs voor zijn ontdekking van de malariapathogeen.
De veroorzakers van malaria zijn de protozoa (eencellige endoparasieten) Plasmodium ovale, Plasmodium vivax (leidend tot Malaria tertiana), Plasmodium malariae (Malaria quartana) en Plasmodium falciparum (Malaria tropica). De drager van malaria is de vrouwelijke anofelessenmug. Zeer zelden kunnen gevallen van malaria ook optreden tijdens de geboorte door de zieke moeder of tijdens bloed transmissie.
Door de beet van de mug komen de zogenaamde sporozoïeten (infectieuze vorm van de parasiet) in de menselijke bloedbaan terecht. Zo passeren ze de lever binnen een paar minuten en nestelen zich daar in de levercellen. Door ongeslachtelijke voortplanting wordt een zogenaamde schizont gevormd, die op zijn beurt duizenden merozoïeten bevat (exoerytrocytische fase).
Binnen een week barst de schizont samen met de lever cel en de merozoïeten komen de bloed. Ze nestelen in het rood bloed cellen (erytrocyten), waarna ze zich door vermenigvuldiging tot schizopoden ontwikkelen. Deze bevatten gemiddeld ongeveer 12 merozoïeten (erytrocytfase).
Wanneer de aangetaste rode bloedcellen barsten, reageert het lichaam met een koortsachtige aanval op de vrijgekomen merozoïeten en hun gifstoffen. De merozoïeten die in het bloed drijven vallen vervolgens weer andere rode bloedcellen aan. Deze cyclus van barsten, besmetting, vermenigvuldiging en opnieuw barsten duurt 48 uur voor P. vivax en ovaal, en 72 uur voor P. malariae.
Dit verklaart waarom de koorts aanvallen vinden cyclisch plaats om de 3 dagen (P. vivax en ovaal) en 4 dagen (P. malariae). De P. falciparum is niet onderhevig aan zo'n ritme, dus onregelmatig koorts aanvallen vinden hier plaats. Een gedetailleerd overzicht van alle tropische ziekten vindt u onder het artikel: Overzicht tropische ziekten
