Organogenese verwijst naar het proces van ontwikkeling van orgaansystemen tijdens embryogenese. Bij mensen begint de organogenese tijdens de eerste tot tweede week van embryo- en eindigt rond de 61ste dag van zwangerschap met het begin van de foetogenese.
Wat is organogenese
Organogenese verwijst naar het proces van het ontwikkelen van orgaansystemen tijdens embryogenese. Bij mensen begint de organogenese tijdens de eerste tot de tweede week van het embryo en eindigt rond de 61ste dag van de zwangerschap
Tijdens de organogenese ontwikkelen zich organen uit de verschillende zaadlobben. Cotyledons zijn weefselstructuren die ontstaan tijdens de embryogenese. Bij mensen worden drie kiemlagen onderscheiden. Verschillende organen ontwikkelen zich uit het endoderm, mesoderm en ectoderm. Naast het proces van natuurlijke organogenese wordt de ontwikkeling van kunstmatige organen of kunstmatige orgaandelen in de reageerbuis ook wel organogenese genoemd.
Functie en taak
De snelste ontwikkeling van de embryo- treedt op in de vroege embryogenese. Hier worden de drie kiemlagen gevormd, die vervolgens tijdens de organogenese aanleiding geven tot de organen. De spijsverteringskanaal, leveralvleesklier, schildklier, thymus, luchtwegen, urine blaas en urinebuis vormen van het endoderm, de binnenste kiemlaag. Van bijzonder belang is embryonaal lever ontwikkeling. De lever, de centrale metabolische en ontgifting orgaan van het menselijk lichaam, ontstaat uit een enkele knop van het endoderm. Geleidelijke weefselproliferatie geeft dan aanleiding tot het volwassen orgaan. In dit proces kan de ontwikkeling van het hepatobiliaire systeem in twee stappen worden verdeeld. Ten eerste de ontwikkeling van het functionele weefsel van de lever, galblaas en gal kanalen komen voor. Dan ontwikkelt zich het intrahepatische vasculaire systeem, dat wil zeggen het vasculaire systeem in de lever. De huid, zenuwstelsel, sensorische organen en tanden worden gevormd uit het ectoderm, het bovenste zaadlob van de embryoblast. De zenuwstelsel komt voort uit de neurale buis, die zich op zijn beurt vormt vanaf de 25e dag van ontwikkeling door vereniging van de twee neurale plooien. Halverwege de zesde week werd de vorming van de neurale buis en daarmee de vorming van de zenuwstelsel is compleet. Bones, skeletspieren, bindweefsel, hart-, bloed schepen, bloedlichaampjes, milt, weefselvocht knooppunten, lymfevaten, bijnierschors, nieren, geslachtsklieren, de interne geslachtsorganen en de gladde spieren van de buikorganen ontwikkelen zich vanuit het mesoderm, het middelste zaadlob. De cardiovasculair systeem is het eerste orgaansysteem dat in de embryo-'s lichaam. Al in de derde week van zwangerschap cardiovasculair systeem is functioneel. Gedurende hart- ontwikkeling, bestaat het hart tijdelijk uit slechts één atrium en één ventrikel. Alleen door een gecompliceerde formatie van verschillende wanden vindt een scheiding in twee ventrikels en twee atria plaats. In het bijzonder de craniale ontwikkeling van het embryonale hoofd is een buitengewoon complex proces. Het investeringsmateriaal voor de schedel komt van de neurale top, het mesoderm, de twee bovenste faryngeale bogen en de zogenaamde occipitale somieten. Na voltooiing van de organogenese en het einde van de embryogenese is de menselijke vorm van het ongeboren kind al duidelijk herkenbaar. Geleidelijk aan differentiëren de organen zich dan tijdens de foetogenese en nemen ze hun latere uiteindelijke functie aan.
Ziekten en aandoeningen
Veel klinisch relevante ziekten kunnen het gevolg zijn van verstoringen in de verschillende ontwikkelingsstadia van organogenese. Tot het begin van de foetogenese is het ongeboren kind bijzonder gevoelig voor externe verstorende factoren, dus er is een hoger risico op miskraam en misvorming van het embryo, vooral tijdens de eerste weken van zwangerschap Als er tijdens de organogenese onvolledige sluiting van de neurale buis optreedt, zijn neurale buisdefecten het gevolg. De misvormingen kunnen op verschillende manieren voorkomen. Het meest voorkomende neurale buisdefect is anencefalie. Bij anencefalie zijn grote delen van de hersenen, hersenvliezen en schedel botten zijn niet volledig ontwikkeld. Anencefalie ontwikkelt zich vóór de 26e dag van de zwangerschap. Levend geboren kinderen met deze misvorming overlijden doorgaans binnen enkele uren na de geboorte. Een andere misvorming van de neurale buis is spina bifida Deze misvorming ontwikkelt zich ongeveer tussen de 22e en 28e dag van de embryogenese.Spina bifida staat ook bekend als "open achterkant" omdat de wervelboog of zelfs de spinal cord Hiermee worden membranen bij kinderen in tweeën gesplitst voorwaarde Neurale buisdefecten worden meestal veroorzaakt door foliumzuur tekort. Tijdens het gecompliceerde proces van hart- ontwikkeling. De meeste misvormingen worden veroorzaakt door stoornissen tijdens ventriculaire vorming. Ventriculair septumdefect is zo'n aangeboren misvorming van het hart. Hier is het hartseptum tussen de twee kamers van het hart niet volledig gesloten. Afhankelijk van de grootte van het defect kan er een zogenaamde links-rechts-shunt ontstaan. In dit geval, zuurstof-rijk bloed vloeit voort uit de linker hartkamer in de rechter hartkamer vanwege de drukomstandigheden. De aanvullende bloed volume belast de rechter hartkamer Dilatatie van het hart treedt op met het risico van latere hartfalen Gecombineerde misvormingen kunnen ook voorkomen. Een daarvan is tetralogie van Fallot In dit geval wordt het ventriculaire septumdefect vergezeld door een vergroting van het rechterhart, een vernauwing van de pulmonale slagader en een zogenaamde "riding aorta", een anomalie van de aortaboog. Natuurlijk kan elk ander orgaan worden aangetast door stoornissen in de organogenese. Met name de consumptie van alcohol en het gebruik van drugs het risico verhogen dat het ongeboren kind tijdens de organogenese een misvorming krijgt. Een bekend voorbeeld van drugs die misvorming bevorderen, is zeker thalidomide. Het medicijn werd verkocht als een slaappil onder de merknaam thalidomide en leidde eind jaren vijftig tot talrijke ernstige schade tijdens de embryonale ontwikkeling. Misvormingen kunnen ook worden veroorzaakt door verschillende pathogenen Infecties van de moeder met rodehond, toxoplasmose en cytomegalie vormen altijd een risico voor het ongeboren kind. Röntgenfoto's of radioactieve straling kan ook misvormingen veroorzaken.
