A hersenen biopsie, ook wel een hersenen prik, is een medische onderzoeksmethode waarbij een stukje van de hersenen wordt verwijderd voor verder onderzoek. Onderzoek van het verwijderde weefsel kan informatie opleveren over de aard van hersenen laesies, en bevestig bijvoorbeeld of a hersentumor is aanwezig.
Wat is hersenbiopsie?
Een brein biopsie, ook wel een brein genoemd prik, is een medische onderzoeksmethode waarbij een stukje van de hersenen wordt verwijderd voor verder onderzoek. Bij het diagnosticeren van hersenziekten, een brein biopsie, waarvan het onderliggende weefselmonster wordt genomen door een gat dat in de schedel muur, maakt een betrouwbare diagnose van de ziekte bij de hand mogelijk. Het doel van een biopsie van de hersenen is om hersenlaesies te onderscheiden. Deze komen bijvoorbeeld voor in de vorm van bloedingen, infecties, hersenletsel vasculitis (ontsteking van de bloed schepen), maar ook als tumoren. Ook al kunnen artsen uit het beloop van de ziekte niet afleiden welk type hersenlaesie aanwezig is, a hersenbiopsie is gepast. Dit komt omdat met dit weefselonderzoek het resultaat snel beschikbaar is, wat de diagnose - en dus de juiste - versnelt therapie. Een hersenbiopsie bewijst bijvoorbeeld of er een goedaardige tumor is die geen verdere behandeling behoeft, of dat een kwaadaardige tumor onmiddellijk moet worden geëlimineerd door chemotherapie.
Functie, effect en doelen
Een gebruikelijke procedure voor het verkrijgen van een weefselmonster uit de hersenen is stereotactische biopsie. Bij deze procedure bevestigt de arts een helm op de patiënt hoofd ter voorbereiding op de hersenbiopsie Vanwege de beeldvormingsprocedure voorafgaand aan de anesthesieBij bijvoorbeeld een MRI-onderzoek is de chirurg al geïnformeerd over de locatie van afwijkingen in de hersenen. Hij past nu de coördinatoren op de helm toe, die hem laten zien waar hij het weefselmonster moet nemen. Op de corresponderende locatie boort de chirurg tenslotte door de schedel muur en neemt een weefselmonster door een naald. Hiervoor wordt het betreffende gebied gedesinfecteerd om infectie van de wond te voorkomen en voorbereid door een huid incisie ongeveer vier centimeter breed. Sinds de haar hoeft alleen op de plekken te worden geschoren, de biopsie is niet merkbaar in het kapsel. Het boorgat door de schedel muur is ongeveer 7 mm diep en minder dan een centimeter in doorsnee. De prik kan ook op verschillende plaatsen worden herhaald om verschillende delen van een hersenlaesie nauwkeurig te onderzoeken. De punctie moet zo min mogelijk hersenweefsel beschadigen. Dit is mogelijk dankzij de beeldvormende middelen die de chirurg vandaag de dag ter beschikking staan, zelfs tijdens de operatie. De operatie duurt ongeveer twee uur, waarbij ongeveer de helft van de tijd wordt besteed aan het bepalen van de juiste boorlocatie. Op die plaatsen waar een weefselmonster is genomen, laat de chirurg een titanium kraal achter, die zichtbaar is tijdens latere MRI-onderzoeken en kan bevestigen dat de punctie op de juiste plaats is gemaakt. Tijdens de procedure is een neuropatholoog aanwezig in de operatiekamer die onmiddellijk het verwijderde weefselmonster onderzoekt - dit gebeurt bijvoorbeeld door het weefselmonster te kleuren en vervolgens onder een microscoop te onderzoeken. Door het gebruik van cytologische (cellulaire) diagnostiek kan de neuropatholoog het vermoeden van een tumor bevestigen of uitsluiten op basis van de cellulaire activiteit in het weefselmonster. Het vermoeden van cerebraal vasculitis, Dwz ontsteking van de schepen in de hersenen, kan ook snel en zeer betrouwbaar worden opgehelderd met behulp van een biopsie. Als de resultaten van het neuropathologische onderzoek dit vereisen, worden er nog meer weefselmonsters genomen. Anders verklaart de neuropatholoog de operatie als afgerond en stelt hij het rapport van de bevindingen op, dat de arts nadien met de patiënt bespreekt over de vervolgstappen van de behandeling. Na de operatie blijft de patiënt enkele dagen ter observatie in het ziekenhuis. De arts kan de nacontrole echter ook poliklinisch uitvoeren.
Risico's, bijwerkingen en gevaren
Een hersenbiopsie is een invasieve procedure en brengt dus risico's met zich mee. Er kan een bloeding optreden in het prikkanaal. Om de risico's hier te verkleinen, wordt vóór de procedure een stollingstest uitgevoerd. Alleen als er geen zijn bloed stollingsstoornissen is een geschikte hersenbiopsie, omdat bloeding in de hersenen het risico van blijvende verlamming of spraakstoornissen bij de patiënt. In extreme gevallen kan een fatale bloedingscomplicatie optreden, maar de kans hierop is met 0.2 procent extreem laag. De locatie van eventuele hersenlaesies en de leeftijd van de patiënt zijn ook van invloed op de beslissing voor of tegen een hersenbiopsie. Na de hersenpunctie kan in de zeldzaamste gevallen een infectie van de wond optreden, die zich in het ergste geval ook naar de hersenvliezen of hersenen. Om dit te voorkomen, moet worden voldaan aan de hoogste hygiënische normen tijdens operaties en wondverzorging is verplicht. Bovendien kan na de punctie zwelling van het hersenweefsel optreden en kan er ook hersenvocht lekken. Verder zijn de complicaties die kunnen optreden in de loop van anesthesie, zoals storingen van de cardiovasculair systeem, moet ook in aanmerking worden genomen tijdens een hersenbiopsie. Over het algemeen wordt hersenbiopsie echter beschouwd als een onderzoeksmethode die weinig complicaties kent en waardevolle informatie kan opleveren voor de behandeling van de onderliggende ziekte. Bijvoorbeeld voordat de patiënt besluit te ondergaan chemotherapie, die zelf hoog draagt volksgezondheid risico's geeft de hersenbiopsie definitieve zekerheid of een tumor of ander hersenletsel - dat een andere behandeling vereist - daadwerkelijk aanwezig is. Bij 98 procent van de hersenbiopsieën kan na weefselonderzoek een definitieve diagnose worden gesteld.
