Het diencephalon, ook wel bekend als de tussenhersenen, is een van de vijf belangrijkste delen van de hersenen Het werkt nauw samen met de grote hersenen (einde hersenen) en vormt samen met het wat bekend staat als de voorhersenen Het diencephalon is op zijn beurt verdeeld in vijf andere structuren, die verschillende functies vervullen.
Wat is het diencephalon?
De naam diencephalon is al afgeleid van de locatie in de hersenen Het bevindt zich in het midden van de hersenen tussen de grote hersenen en de hersenstam. De middenhersenen grenst aan de top. Binnen het diencephalon bevindt zich het 3e ventrikel, een holte gevuld met hersenvocht. Samen met de terminale hersenen (telencephalon), de middenhersenen (mesencephalon), de achterhersenen (metencephalon) en de nasleep (myelencephalon), het is een van de vijf grote hoofdsecties van de hersenen. Het is functioneel onafscheidelijk van de eindhersenen. Het diencephalon is verantwoordelijk voor de zintuigen van het gezichtsvermogen, geur en horen. Bovendien bevat het ook de centra voor oppervlakkige gevoeligheid, diepe gevoeligheid en mentale gevoeligheid. Het diencephalon vertegenwoordigt het schakelpunt tussen het autonome zenuwstelsel en endocriene systeem.
Anatomie en structuur
Het diencephalon bevindt zich tussen de eindhersenen en de hersenstam. Samen met het eindbrein vormt het wat bekend staat als de voorhersenen (prosencephalon). Tijdens de embryonale hersenontwikkeling geeft een primair hersenblaasje eerst aanleiding tot het prosencephalon, waaruit beide grote hersenen en het diencephalon wordt dan gevormd met de vorming van twee secundaire hersenblaasjes. Dit feit duidt al op de nauwe functionele verwantschap van beide hersengebieden. De hersenstam, op zijn beurt, bestaat uit de middenhersenen, brug (pons) en medulla oblongata, of nagebrein, die wordt verlengd. Het diencephalon is verbonden met de hersenstam via de middenhersenen. De cerebellum, die verantwoordelijk is voor de motorische functie, ligt niet direct naast het diencephalon, maar vormt vezelige verbindingen met de thalamus via zogenaamde efferenten, evenals een diffuus neuronaal netwerk over de hersenstam ook naar het diencephalon. Zo kan het diencephalon fungeren als centraal schakelpunt. Voor dit doel is het verdeeld in vijf structurele centra, die op hun beurt verschillende functies te vervullen hebben. De structuren van het diencephalon omvatten de thalamus, hypothalamus, epithalamus met pijnappelklier, de subthalamus en de metathalamus.
Functie en taken
Het diencephalon vervult veel belangrijke functies van het autonome zenuwstelsel Het is verantwoordelijk voor het in evenwicht brengen van het sympathische en parasympathische zenuwstelsel. Het controleert ook het bioritme. Dit gebeurt altijd in nauwe samenwerking met het cerebrum. Als het centrale controlecentrum stuurt het diencephalon signalen van de hersenstam naar de eindhersenen. De coördinatie van de verschillende functies is mogelijk door de interactie van de vijf verschillende structurele gebieden: thalamus, hypothalamus, epithalamus, subthalamus en metathalamus. De thalamus vertegenwoordigt het grootste deel van het diencephalon. Het bestaat op zijn beurt uit vele kerngebieden, die elk zijn verbonden met de hersenschors. Via de kerngebieden van de thalamus worden informatie en signalen van het lichaam naar de grote hersenen gestuurd, waar ze worden verwerkt en omgezet in bewuste sensorische indrukken. Daarom wordt het diencephalon ook wel de poort naar bewustzijn genoemd. Dus beide gevoelige stimuli, zoals aanraking of pijn, en sensorische prikkels, zoals ruiken, proeven, zien of horen, worden verwerkt. De thalamus heeft echter ook een filterfunctie om belangrijke van onbelangrijke stimuli te scheiden. Dit is nodig om het lichaam te beschermen tegen overbelasting van prikkels. Een ander gebied van het diencephalon, de subthalamus, regelt de grove motoriek. Voor de fijnafstelling is de subthalamus verder onderverdeeld in een motorfunctiebevorderend en een motorfunctiebeperkend gebied. De epithalamus omvat onder meer de pijnappelklier, die een tussenpositie vormt tussen de endocriene zenuwstelsel en het endocriene orgaan. De pijnappelklier maakt het hormoon aan melatonine en is verantwoordelijk voor het bioritme van het organisme. De epithalamus heeft echter ook andere belangrijke functies met betrekking tot olfactorische en optische sensorische indrukken. De metathalamus beïnvloedt de visuele functie en controleert onder meer de waarneming van objecten. De hypothalamus voert bijzonder belangrijke functies uit. Het functioneert als het controlecentrum van het autonome zenuwstelsel en regelt de lichaamstemperatuur, bloed druk, voedsel- en vochtinname, slaap en seksueel gedrag. Vanwege de verbinding van de hypothalamus met de hypofyse, regelt het ook de endocriene systeem van het organisme. Daarom fungeert het diencephalon ook als bemiddelaar tussen het autonome zenuwstelsel en het endocriene systeem.
Ziekten en aandoeningen
Vanwege de verscheidenheid aan taken die door het diencephalon worden uitgevoerd, kan de verstoring ervan ook leiden tot verschillende ziekten. Gevolgen van ziekten in het diencephalon zijn onder meer slaapstoornissen, stoornissen van het bioritme, ziekten van het autonome zenuwstelsel en hormonale ziekten. Zo leidt schade aan de thalamus tot het zogenaamde thalamisch syndroom. Symptomen van dit syndroom staan centraal pijn en neurologische gebreken. Er is verlamming aan één kant van het lichaam, overgevoeligheid voor aanraakprikkels, gevoelloosheid en soms een toename van reflexen De oorzaak is hier vaak een beroerte die het overeenkomstige hersengebied beïnvloeden. De hypothalamus regelt op zijn beurt het hormoonsysteem via de hypofyse Ziekten van de hypothalamus daarom vaak leiden op verstoringen van de hormoonproductie of regulatie van het hormoonsysteem. Veel hormoongerelateerde ziekten hebben hier hun uitgangspunt. Ofwel te veel of te weinig hormonen zijn geproduceerd. De betreffende ziekte wordt vaak genoemd naar het betreffende hormoon. Afhankelijk van welk hormoon wordt beïnvloed, slaapstoornissen, stoornissen van de water evenwicht, groeistoornissen, hyper- of hypofunctie van de schildklier en zelfs hormoongerelateerd prostaat kanker kan voorkomen. Veel aandoeningen of beschadigingen in het diencephalon zijn echter slechts gedeeltelijke aspecten van veel bredere ziekteprocessen.
