Delphinium is een bloem en behoort tot de boterbloemenfamilie. Bijna alle delen van de plant zijn giftig. Daarom wordt het tegenwoordig heel voorzichtig als medicinale plant gebruikt homeopathie en wordt vooral bewonderd om zijn schoonheid in tuinen.
Voorkomen en teelt van delphinium
Delphinium is een bloem en behoort tot de boterbloemenfamilie. Bijna alle delen van de plant zijn giftig. Er zijn ongeveer 350 verschillende soorten delphinium, allemaal op het noordelijk halfrond. Sommige soorten zijn eenjarigen of biënnales. De meeste ondersoorten van deze bloem zijn echter meerjarige kruidachtige planten die vele jaren leven. Individuele soorten ridderspoor zijn populaire sierplanten en zijn in veel tuinen te zien. De meeste soorten leven echter in het wild en worden aangetroffen in gemengde bossen, bosranden en heuvelachtige gebieden in Noord-Amerika, Scandinavië en Centraal-Europa. Andere ridderspoor soorten groeien in de steppen van Azië of in de hoger gelegen gebieden van Afghanistan en Tibet. Het ridderspoor van de Himalaya gedijt nog steeds op een hoogte van 6000 meter. Meeste van de ridderspoor soorten hebben blauwe of paarse bloemen, maar er zijn ook gele en rode riddersporen. Bij slechts enkele soorten zijn de bloemen solitair; bij de meeste soorten staan ze in grotere aantallen in een klok- of cilindervorm op de stengel. De bloemen hebben meerdere bladeren, waarvan er één een spoor draagt, vandaar de naam “delphinium”.
Effect en toepassing
Delphinium is een populaire sierplant voor tuinen, vooral in boerderijen en kloostertuinen mag het niet ontbreken. Vooral populair zijn tuindelphinium en hoge delphinium, die kunnen groeien tot twee meter hoog. De gewone delphiniums in ons land houden van zonnige en lichte plekken en hebben veel ruimte nodig. Bij gebruik als kuipplant heeft ze een zeer voedselrijke grond nodig en heeft ze regelmatig bemesting nodig. Vaste planten zijn meerjarig en zullen in de herfst opnieuw uitlopen als ze na de eerste bloei worden gesnoeid. Vooral ridderspoor in de tuin kan het goed vinden madeliefjes en rozen. In het verleden werd delphinium gewaardeerd om zijn geneeskrachtige eigenschappen. Daarom was het een van de standaardplanten in kloostertuinen, omdat de monniken of nonnen er remedies van maakten ridderspoor Alle delen van de plant zijn echter giftig, dus de actieve ingrediënten mogen alleen door professionals worden gebruikt. De bloembladen zijn echter nauwelijks giftig en worden daarom vaak gebruikt als blauw decoratief medicijn in theemengsels. Sommige apotheken bieden gedroogde delphiniumbloemen aan voor privé-theemengsels. Omdat delphinium erg mooi is, wordt het ook gedroogd gebruikt als decoratief materiaal voor in huis en bij het maken van sieraden. Er zijn talloze kettinghangers, oorbellen, fotolijsten en bloemenkransen, waarin het blauwe of nog zeldzamere rode delphinium is verwerkt. In sommige gevallen wordt het ook toegevoegd aan kleine hoeveelheden bad zouten en crèmes.
Belang voor gezondheid, behandeling en preventie.
De giftigheid van delphinium is altijd bekend geweest. Daarom is het altijd heel voorzichtig gebruikt als medicinale plant. Maar puur huid contact kan geen vergiftiging veroorzaken. Er zijn echter keer op keer gevallen bekend van vergiftigde dieren, en soms stoppen kleine kinderen een bloem of een blad in hun mond in een onopgemerkt moment. Bij de eerste vergiftigingsverschijnselen, zoals gevoelloosheid in de tong, braken or diarreemoet onmiddellijk een spoedafdeling worden bezocht. In 2015 ontving delphinium de titel "Giftige plant van het jaar". In de middeleeuwen werd delphinium gebruikt zwaarlijvigheid en onder andere voor zuivering. Hildegard von Bingen adviseerde een infusie van delphinium wanneer een patiënt leed zwaarlijvigheid Waarschijnlijk is de vergiftiging veroorzaakt diarree en dus gewichtsverlies. Delphinium bevat de alkaloïden lycoctonine, delcosine en delsonine. Tuindelphinium bevat ook ajaconine, dat ook giftig is. Lycoctine is hetzelfde gif dat wordt aangetroffen in de nog gevaarlijkere monnikskap. De blauwe bladeren worden sinds de middeleeuwen aan theemengsels toegevoegd om te helpen blaas zwakte en nier aandoeningen. De zwak toxische werking van de bladeren had een diuretisch effect. Enkele sterk verdunde druppels werden als remedie beschouwd hart- klachten. In de oudheid en de middeleeuwen werden kompressen met delphinium-afkooksel gebruikt voor beten van slangen en schorpioenen, omdat het gif van de plant als een tegengif werd beschouwd. In de middeleeuwen werd het beschouwd als een uitstekend middel tegen worminfecties en voor anticonceptiemiddel Nogmaals, kan worden aangenomen dat de sterke laxeermiddel effect met geassocieerd pijn in de buik en krampen leidde tot de gewenste resultaten. Delphinium komt nu vooral voor in homeopathie en wordt gebruikt onder de naam "Staphisagrie'. Staphisagrie betekent "Stefan's zaden", verwijzend naar de zaden van delphinium. Staphisagrie wordt aanbevolen aan patiënten die niet geestelijk zijn evenwicht en zoek innerlijk evenwicht. De getroffen patiënten lijden aan woede-uitbarstingen, beven van woede, zijn zeer prikkelbaar, extreem gevoelig en hebben zelfs de neiging met voorwerpen te gooien of gewelddadig te worden. In deze gevallen zou Staphisagria helpen en de patiënt evenwichtiger maken. Het wordt ook aanbevolen voor kinderen die last hebben van driftbuien. De remedie heeft echter andere effecten in verschillende doses. Het helpt bijvoorbeeld bij blaas infecties veroorzaakt door geslachtsgemeenschap en stimuleert de seksuele functie. Na operaties aan de urinewegen bevordert het de genezing. Staphisagria helpt bij de huid ziekte psoriasis, als het werd veroorzaakt door innerlijke rusteloosheid. Het wordt ook door homeopaten gebruikt prostaat problemen, snijwonden, tandbederfen gerst likdoorns op het oog.