Patiënten die aan anosmie lijden, hebben het vermogen om geuren waar te nemen volledig verloren. Geen van de meer dan 10000 bekende mogelijke geurvariaties is meer waar te nemen. De verschillende vormen van anosmie worden niet als zeldzame klinische beelden beschouwd.
Wat is anosmie?
Alle geuren worden waargenomen en verwerkt in de hersenen, dit gebeurt via de zogenaamde olfactorische cellen van het neusdak. Van daaruit wordt de informatie als een zenuwimpuls via de reuk overgedragen zenuwen naar de hersenschors. Bij anosmie is dit fysiologische proces verstoord of kan het helemaal niet meer plaatsvinden. Hoe de exacte omzetting van geurinformatie in geurperceptie plaatsvindt in de hersenen is tot op heden niet definitief opgehelderd. Het deel van de hersenen verantwoordelijk voor het waarnemen van geuren is onder meer ook verantwoordelijk voor het verwerken van emoties. In het dagelijks leven resulteert het gebrek aan reukwaarneming in een verscheidenheid aan beperkingen voor de getroffenen, gecombineerd met een aanzienlijk verminderde kwaliteit van leven. Sinds het gevoel van geur is ook nauw verbonden met het gevoel van smaak, dit levert ook problemen op. Als er bijvoorbeeld een stukje chocolade wordt in de mondkan de getroffen persoon alleen smaak de zoetheid, maar niet de fijne nuances van de chocolade aroma. Volgens schattingen van de WHO krijgen jaarlijks tienduizenden mensen wereldwijd anosmie. Afhankelijk van de oorzaak kan anosmie een tijdelijke aandoening zijn of een permanente, levenslange beperking. Volgens de voorschriften van de socialezekerheidswet kunnen de getroffenen een door een arts bepaalde mate van invaliditeit hebben zodra ze een bepaald niveau van anosmie hebben bereikt.
Oorzaken
De redenen voor het optreden van anosmie kunnen heel verschillend zijn. In totaal anosmie, de functie van de reukzin zenuwen is volledig mislukt. Er kunnen dan helemaal geen geuren worden waargenomen. Als er sprake is van selectieve anosmie, kan de getroffen persoon niet langer alleen bepaalde geuren waarnemen. Dit ziektebeeld wordt door de veelal oudere patiënten lange tijd niet eens opgemerkt. Daarnaast moet er onderscheid gemaakt worden tussen perifere en centrale anosmie, afhankelijk van de locatie en omvang van zenuwbeschadiging:
- Als alleen de reukcellen beschadigd zijn, is het een perifere anosmie.
- Als de reukwaarnemingen niet in de hersenen kunnen worden verwerkt, spreken artsen van een centrale anosmie vanwege de hersenschade.
De belangrijkste oorzaak van alle soorten anosmie is een degeneratie van zenuw- of hersencellen als gevolg van toenemende leeftijd. Vooral na het 60e levensjaar, het vermogen om geur neemt significant af bij beide geslachten. Dit is echter een proces dat jaren duurt en tamelijk geleidelijk verloopt. Het is vrij zeker dat ingeademd roken en overdreven alcohol consumptie ook leiden tot een sterke beperking van het vermogen om geur Het resulterende zenuwschade is tot op zekere hoogte volledig omkeerbaar.
Symptomen, klachten en tekenen
Vooral bij de verzwakte perifere vormen van olfactorische stoornissen als gevolg van zenuwdegeneratie worden de veranderingen gedurende lange tijd niet eens opgemerkt. Bij centrale anosmie kunnen de symptomen sneller optreden als bijvoorbeeld tumorgroei de oorzaak is. Als er een verstopping van de neus is ademhaling, is het vermogen om geuren waar te nemen ook beperkt. Dit komt doordat de gasdeeltjes die de geur overbrengen dan slechts gedeeltelijk de reukcellen bereiken. In het geval van olfactorische celbeschadiging klagen patiënten over een valse geur, ook bekend als olfactorische illusie, evenals een bilateraal verlies van het reukvermogen. Dit proces wordt door de getroffenen als zeer onaangenaam ervaren. Sinds smaak de perceptie wordt altijd beïnvloed bij anosmie, patiënten klagen vaak ook verlies van eetlust of depressieve stemmingen. Zelfs de eigen lichaamsgeur kan niet meer worden waargenomen, wat ook wel kan leiden aan sociale beperkingen onder bepaalde omstandigheden.
Diagnose en verloop
De vermoedelijke diagnose wordt gesteld door de huisarts en de definitieve diagnose wordt gesteld door de KNO-arts. Om de diagnose te stellen, de volledige neusslijmvlies wordt onderzocht met een rhinoscoop. Dit is een flexibele nasale endoscoop met een extra lichtbron, zodat de arts de voorwaarde van de neusslijmvlies Bovendien moet de reukzin in detail worden gecontroleerd om de diagnose te bevestigen.Dit gebeurt subjectief door de presentatie van verschillende geurstoffen en objectief door de methode van de zogenaamde elektronische reactie-olfactometrie. Als centrale anosmie wordt vermoed, worden aanvullende beeldvormingsmethoden zoals CT of MRI gebruikt.
Complicaties
Aangeboren anosmie leidt meestal niet tot complicaties. Daarentegen wordt plotseling optredende anosmie vaak geassocieerd met verschillende problemen. Ten eerste resulteert een plotselinge afwezigheid van het reukvermogen in een verlies van kwaliteit van leven. De psychologische gevolgen variëren van Depressie en Angst stoornissen uit angst voor onaangename zelfgeur en ernstige gedragsstoornissen. Op de lange termijn vermindert anosmie het algemene welzijn; de vroegere kwaliteit van leven wordt meestal niet teruggewonnen bij een plotselinge ziekte. Fysiek kan anosmie snel zijn leiden naar ondervoeding en vervolgens op deficiëntieverschijnselen en verdere klachten. Vaak hebben getroffen personen te veel of te lang voedsel te zout om de smaakbeleving te verbeteren. Dit kan leiden tot beschadiging van de smaakpapillen, maar ook tot diverse volksgezondheid problemen. Door het ontbreken van een reukvermogen bestaat ook het risico dat giftig of bedorven voedsel wordt geconsumeerd, wat kan resulteren in voedselvergiftiging, bijvoorbeeld. Er bestaat levensgevaar als ontsnappende gassen of branden door anosmie niet kunnen worden waargenomen. Bovendien kan de afwezigheid van reukzin leiden tot problemen in het dagelijks leven en op het werk, vaak met ernstige psychologische en emotionele gevolgen spanning Een plotseling ontstaan van anosmie moet daarom altijd door een arts worden opgehelderd.
Wanneer moet je naar de dokter gaan?
Als anosmie wordt vermoed, dient de patiënt dit te doen praten onmiddellijk naar zijn of haar huisarts. Vaak is een verminderd reukvermogen te wijten aan een onschadelijke oorzaak die snel kan worden vastgesteld en behandeld. Als het echter anosmie is, is een snelle diagnose noodzakelijk, omdat een tumor of een degeneratieve zenuw- of hersenziekte de oorzaak kan zijn. Vooral mensen boven de 60 jaar moeten met reukklachten naar de dokter. Het vermogen om te ruiken neemt aanzienlijk af met de leeftijd en kan op de lange termijn anosmie veroorzaken - maar als het op tijd wordt gediagnosticeerd, kan dit goed worden behandeld. Om deze reden met name risicogroepen, zoals zware rokers en mensen die regelmatig drinken alcohol, moet een verminderd reukvermogen worden onderzocht. Omdat anosmie vaak niet onmiddellijk wordt waargenomen door de getroffenen zelf, zelftests worden aanbevolen. Als het reukvermogen of de smaak als verzwakt wordt ervaren, wordt een bezoek aan de dokter aanbevolen. Andere contacten zijn de KNO-arts en, afhankelijk van de oorzaak, verschillende internisten.
Behandeling en therapie
Behandeling van elke vorm van anosmie moet altijd oorzaakgebonden zijn. In veel gevallen is het therapie wordt als kostbaar en moeilijk beschouwd, en voor een volledig genezingsproces zal de patiënt meestal erg geduldig moeten zijn. Bij de essentiële vormen van anosmie, dus zonder duidelijk aanwijsbare oorzaak, wordt vaak een neiging tot zelfgenezing waargenomen. Als ontsteking or poliepen van de neusslijmvliezen of neusbijholten de oorzaak zijn, verdwijnt de anosmie meestal zodra ook het ontstekingsproces is afgenomen. Medicijnen kunnen als bijwerking ook ernstige reukstoornissen veroorzaken; in deze gevallen is stopzetting van de medicatie of vervanging door vervangende preparaten noodzakelijk. In het geval van centrale anosmie is het terugkrijgen van volledig reukvermogen in de meeste gevallen helaas niet mogelijk vanwege onomkeerbare zenuwschade. Influenza virussen kan ook ernstige, onomkeerbare schade aan de reukcellen veroorzaken, wat leidt tot anosmie waartegen resistent is therapie.
Vooruitzichten en prognose
De prognose van anosmie hangt af van de oorzaak en locatie. Als ontsteking van de neusslijmvlies or sinusitis is de reden voor het gebrek aan reukwaarneming, de kans dat getroffen personen hun reukvermogen terugkrijgen, is groot. Zo verbetert de reukwaarneming meestal vanzelf na een ernstige koud Chronisch slijmvlies ontsteking of allergieën kunnen worden behandeld met medicijnen die zorgen voor decongestie. Als de anosmie het gevolg is van poliepen, chirurgische verwijdering helpt om het reukvermogen te herstellen. Als anosmie optreedt als bijwerking van medicijnen zoals antibiotica, deze moeten gewoon worden stopgezet. Als de anosmie echter het gevolg is van een traumatisch hersenletsel, de prognose is slechter. Slechts ongeveer een op de vijf herwint zijn reukvermogen. Als centrale anosmie aanwezig is, bijvoorbeeld door dementie or Parkinsonmoet de aandacht worden gericht op de behandeling van de ernstige onderliggende ziekte. Volgens studies hebben anosmici die regelmatig deelnemen aan olfactorische training een goede prognose voor volledig of tenminste gedeeltelijk herstel van de reukstoornis. Deskundigen suggereren dat de training van zes maanden olfactorische cellen herstelt. In sommige gevallen is anosmie aangeboren of is de oorzaak niet identificeerbaar. Spontaan herstel is zeldzaam, maar kan in principe niet worden uitgesloten.
het voorkomen
Zodra anosmie is gediagnosticeerd, lopen de getroffen personen het risico dat ze ook geen gevaarlijke geuren kunnen detecteren van giftige dampen, vuur of bedorven voedsel. Het is daarom nuttig om de gezinsomgeving over de ziekte te informeren. Om leeftijdsgebonden sluipende anosmie te voorkomen, kan het nuttig zijn om bij verdachte gevallen het reuksysteem minstens jaarlijks te laten controleren. Om door stimulantia geïnduceerde anosmie te voorkomen, alcohol en nicotine consumptie moet worden vermeden.
Follow-up
De mate waarin nazorg noodzakelijk is, hangt af van het al dan niet herstellen van de reukzin bij de initiële behandeling therapie Als de uitkomst positief is, zouden er geen verdere symptomen moeten zijn. Nazorg is niet nodig. Dit betekent echter niet dat anosmie zich geen tweede keer kan ontwikkelen. Er is geen immuniteit. De bekende oorzaken kunnen weer leiden tot geurverlies. De situatie is anders als de getroffenen hun reukvermogen niet volledig of helemaal niet terugkrijgen na de eerste behandeling. Afhankelijk van de oorzaak dienen artsen medicatie toe of voeren ze een andere operatie uit. Wetenschappers gaan ervan uit dat menselijke reukcellen dat wel zullen doen groeien terug als ze voldoende zijn opgeleid. Hiervoor krijgen patiënten zogenaamde geurpennen, waaraan ze meerdere keren per dag moeten ruiken. Anosmie kan niet preventief worden voorkomen maatregelen Dit is niet waar nazorg om de hoek komt kijken. Integendeel, het probeert de oorzaken van het verlies van reuk te elimineren door middel van geschikte procedures en om het reukvermogen te herstellen met geschikte therapie. Als dit niet lukt, heeft dit ernstige gevolgen voor de patiënt. De consumptie van voedsel is niet meer zoals gewoonlijk mogelijk. Bij sociaal contact ontbreken veel prikkels.
Wat u zelf kunt doen
Het verlies van het reukvermogen beperkt de kwaliteit van leven aanzienlijk en kan in sommige situaties zelfs gevaarlijk zijn. Vaak wordt het belang van de reukzin voor het omgaan met het dagelijkse leven onderschat en wordt alleen de prikkelende zintuiglijke waarneming gemist. Getroffen personen moeten zich echter realiseren dat ze besmet voedsel niet meer kunnen identificeren zoals vroeger. Daarom is grote voorzichtigheid geboden bij het bewaren van bederfelijk voedsel. Bij twijfel moet voedsel liever worden weggegooid, zoals voedselvergiftiging kan erg gevaarlijk worden. Mensen die alleen wonen of regelmatig alleen thuis blijven, moeten er ook rekening mee houden dat ze een brand in een appartement niet meer olfactorisch kunnen waarnemen. Het is daarom belangrijk om voldoende rookmelders te installeren en regelmatig te controleren of ze goed werken. Getroffen personen zijn vaak onzeker in hun sociale omgeving interacties bij anderen omdat ze niet meer kunnen waarnemen of ze op hete zomerdagen naar zweet ruiken, daar last van hebben slechte adem of te veel parfum of aftershave heeft aangebracht. Hier moeten getroffen personen een vertrouwenspersoon op het werk of in andere groepen zoeken waar ze regelmatig oefenen om op eventuele faux pas te wijzen.
