Propulsieve peristaltiek is de gladde spier die voedsel transporteert van de slokdarm naar de rectum Het golvende en lokaal gesynchroniseerd contracties zijn onderhevig aan modulatie door het sympathische en parasympathische zenuwstelsel. Spier intrinsiek reflexen spelen ook een rol bij voortstuwende peristaltiek.
Wat is voortstuwende peristaltiek?
Propulsieve peristaltiek is de gladde spier die voedsel transporteert van de slokdarm naar de rectum Een specifiek type spierbeweging is aanwezig in de holle organen van het menselijk lichaam, die wordt aangestuurd door het autonome zenuwstelsel Deze spierbeweging wordt ook wel peristaltiek genoemd. Het komt overeen met een lokaal gesynchroniseerde samentrekking van gladde spiercellen. De golvende fasen van contractie en ontspanning doen denken aan de beweging van bijvoorbeeld regenwormen en hebben betrekking op de longitudinale en ringspieren. Holle organen met een dergelijk bewegingspatroon omvatten de slokdarm, urineleider, eileider, en baarmoederAlsmede de maag en darm. Het maagdarmkanaal houdt zich bezig met zowel niet-voortstuwende als voortstuwende peristaltiek naast orthograde peristaltiek voor transport en retrograde peristaltiek om de transportrichting om te keren. De laatste wordt gebruikt voor het verdere transport van holle orgaaninhoud en is afhankelijk van de darm zenuwstelsel, dat bestaat uit autonome cellulaire plexus in de darm- en maagwanden en ondergaat modulatie door het autonome zenuwstelsel. Voortstuwende peristaltiek is dus een samentrekkende beweging die onbewust plaatsvindt en in het menselijk organisme uitsluitend het segment tussen de slokdarm en de dikke darm Niet-voortstuwende peristaltiek wordt niet gebruikt voor verder transport maar voor het mengen van de inhoud van het holle orgaan en is uitsluitend aanwezig in de darm.
Functie en taak
De darm is bekleed met gladde spieren in de darmwanden. Hetzelfde geldt voor de slokdarm of maag Gladde spieren worden door iedereen gedragen interne organen bij gewervelde dieren. Het spierweefsel is gerangschikt in lagen van verschillende slagen. Het bestaat uit 20 tot 500 μm grote, mononucleaire enkele cellen die zich in de vorm van een spoel vertakken en rijk zijn aan plasma. Aangenomen wordt dat de functionele volgorde voornamelijk bestaat uit actinefilamenten en myosinefilamenten. De actinefilamenten zijn losjes verankerd in de celmembraan als losse bundels. Aan hun vrije uiteinden zijn ze verknoopt door hulp eiwitten, zoals desmin. Hun contractie wordt veroorzaakt door Ca2 + -ionen die in hun cytoplasma stromen. Daaropvolgende fosforylering in het myosine hoofd wordt bereikt door myosinekinase. De mate van verkorting van de gladde spiercellen is extreem hoog. De vermoeibaarheid is mogelijk laag. In theorie kunnen de gladde spierlagen direct worden aangestuurd door de autonome zenuwstelsel De spiercellen worden echter niet geïnnerveerd, maar ontvangen hormonaal excitatiesignalen. De voortstuwende peristaltiek van deze spieren transporteert voedsel naar de rectum, die bijdragen aan de eliminatie van onverteerbare, onbruikbare en gebruikte voedingscomponenten. Spiercontractie komt overeen met een ringvormige contractie van gladde spieren. De samentrekking gaat continu en golfachtig in één richting door. Contractiefasen worden lokaal gesynchroniseerd met afgewisseld ontspanning fasen. Zowel het intrinsieke ritme van het spierstelsel als de lokale voortplanting reflexen bijdragen aan de beweging. Deze reflexen zijn lokale spier intrinsieke reflexen die onderhevig zijn aan monosynaptische circuits en dus hun efferente en afferente paden in hetzelfde orgaan hebben. De parasympathische zenuwstelsel draagt stimulerend bij aan de modulatie van voortstuwende peristaltiek. Zijn antagonist, de sympathische zenuwstelsel, oefent een remmende invloed uit. De parasympathische en sympathische zenuwstelsels behoren tot het autonome zenuwstelsel, dat naast de interne organen, moduleert primair de bloed circulatie Het is dus verantwoordelijk voor het besturen van alle vitale functies. Door de twee tegenhangers, het sympathische en parasympathische zenuwstelsel, de voortstuwende peristaltiek en daarmee de orgaanactiviteit van de maag, darmen en slokdarm worden uiterst fijn gecontroleerd.
Ziekten en aandoeningen
Vooral de voortstuwende peristaltiek van de darm wordt vaak aangetast door klachten. Bijvoorbeeld in de context van paralytische ileus, wat overeenkomt met een vorm van darmobstructie Bij deze ziekte komt de voortstuwende en niet-voortstuwende peristaltiek van de darm tot stilstand door een functiestoornis. Dit resulteert uiteindelijk in darmverlamming. Door de onderbroken darmpassage hopen voedsel en ontlasting zich op in de darm. Paralytische ileus wordt meestal veroorzaakt door ontsteking in de buikholte. In aanvulling op appendicitiskan het fenomeen ook worden veroorzaakt door ontsteking van de galblaas of alvleesklier. Andere mogelijke oorzaken zijn vasculaire occlusies en verschillende medicijnen. Medicatie-triggers zijn meestal opiaten en antidepressiva Aan de andere kant kan de voortstuwende peristaltiek van de darm ook ongemak veroorzaken als gevolg van verhogingen. Dit is bijvoorbeeld het geval bij mechanische ileus. Bij dit fenomeen wordt de darmpassage verstoord door een mechanische obstructie. Naast vreemde lichamen, fecale kussentjes, en galstenenkunnen darmobstructies en darmklitten worden beschouwd als mechanische obstakels in de darmpassage. Peristaltiek is overdreven in het fenomeen, vooral in het darmsegment vóór de obstructie. Een extreem geval van mechanische ileus is aanwezig in de zogenaamde darmobstructie, die naast braken, wordt gekenmerkt door een bacteriële onbalans en resulterende ontstekingsprocessen in de darm. Prikkelbare darm syndroom verstoort ook de darmperistaltiek. Deze chronische disfunctie kan gepaard gaan met diarree en constipatie, maagpijn, een vol gevoel of een opgeblazen buik. De voorwaarde van de getroffenen verergert met spanning. daarom prikkelbare darm syndroom wordt gecategoriseerd als een psychosomatische aandoening. De voortstuwende peristaltiek van de slokdarm of maag kan ook onderhevig zijn aan stoornissen, bijvoorbeeld in het kader van verwondingen of verlamming van de spieren die zich daar bevinden. Deze verschijnselen komen echter veel minder vaak voor dan een verminderde darmperistaltiek.
