Hoe Terbinafine werkt
Schimmels bestaan net als dieren en mensen uit individuele cellen, die onder bepaalde omstandigheden ook individueel levensvatbaar zijn. De cel is dus de kleinste, onafhankelijke structurele eenheid van alle levensvormen. Om bij besmetting met een schimmel alleen de schimmelcellen gericht en selectief te beschadigen, wordt gebruik gemaakt van de verschillen tussen de levensvormen. Deze verschillen zijn op cellulair niveau niet erg groot (mensen en schimmels zijn bijvoorbeeld nauwer verwant dan sommige bacteriesoorten met elkaar). Daarom richten veel antischimmelmiddelen zich op het celmembraan, dat bij schimmels en mensen een andere structuur heeft.
Bij mensen en veel dieren bestaat het membraan dat de cel van buitenaf scheidt en veel metabolische routes mogelijk maakt, voornamelijk uit speciale lipiden zoals cholesterol. Cholesterol geeft het celmembraan de flexibiliteit die het nodig heeft om omgevingsinvloeden te weerstaan. Bij schimmels wordt deze taak uitgevoerd door de stof ergosterol, die chemisch vergelijkbaar is met cholesterol, maar in sommige opzichten een andere structuur heeft.
De werkzame stof terbinafine remt de productie van ergosterol in de schimmelcellen. Het resulterende gebrek aan ergosterol in het membraan remt de groei van de schimmelcellen of zorgt er zelfs voor dat ze afsterven.
Opname, afbraak en uitscheiding van terbinafine
Na inname wordt de werkzame stof terbinafine goed in de darm opgenomen. Een deel ervan wordt echter snel afgebroken in de lever, zodat slechts ongeveer de helft van de toegediende dosis de grote bloedbaan bereikt, waar na anderhalf uur de hoogste niveaus kunnen worden gemeten. Omdat het actieve ingrediënt goed in vet oplosbaar is, dringt het goed door in de huid en nagels. Na ongeveer 30 uur wordt de helft van het actieve ingrediënt uitgescheiden.
Terbinafine kan worden afgebroken door veel verschillende subvormen van het cytochroom P450-enzym, wat nodig is om het beter in water oplosbaar te maken. De afbraakproducten worden via de nieren in de urine of via de darmen in de ontlasting uitgescheiden.
Wanneer wordt terbinafine gebruikt?
Het antischimmelmiddel terbinafine wordt gebruikt voor de behandeling van huid- en nagelschimmelziekten. Bij schimmelhuidziekten wordt het meestal plaatselijk aangebracht (bijvoorbeeld als terbinafinecrème). Daarnaast is er wateroplosbare nagellak met terbinafine voor de behandeling van milde tot matige nagelschimmel. In het geval van een ernstige huidschimmel- of nagelschimmelinfectie is de therapie systemisch (in de vorm van terbinafinetabletten).
Bij huidschimmel duurt de toepassing doorgaans slechts enkele weken, maar bij nagelschimmel kan dit enkele maanden duren.
Hoe wordt Terbinafine gebruikt?
Bij de behandeling van schimmelhuidziekten wordt terbinafine gebruikt als een crème, gel of spray van één procent. Het moet één of twee keer per dag op de aangetaste en aangrenzende gebieden worden aangebracht. Het wordt gedurende één tot twee weken toegepast, afhankelijk van het type infectie.
Er is een in water oplosbare nagellak verkrijgbaar voor milde tot matige nagelschimmelplagen. Het wordt aangebracht op de gehele aangetaste nagelplaat, de omringende huid en onder de voorrand van de nagel. Na zes uur kunnen de lakresten met water worden verwijderd.
In het geval van ernstige huidschimmelinfecties of nagelschimmelziekten neemt de therapie de vorm aan van terbinafinetabletten, die elk 250 milligram actief ingrediënt bevatten. De tabletten worden eenmaal daags ingenomen met een glas water, onafhankelijk van de maaltijd. Terbinafine moet altijd op hetzelfde tijdstip van de dag worden ingenomen. Afhankelijk van de ernst van de ziekte wordt Terbinafine gewoonlijk gedurende vier tot zes weken (in het geval van schimmelinfecties van de huid) of gedurende een periode van maximaal drie maanden (in het geval van schimmelnagelinfecties) ingenomen.
Wat zijn de bijwerkingen van terbinafine?
Tijdens het gebruik van terbinafine ervaart meer dan tien procent van de behandelde personen hoofdpijn, verminderde eetlust, gastro-intestinale symptomen (zoals misselijkheid, buikpijn, diarree), huidreacties (zoals huiduitslag en jeuk), spier- en gewrichtspijn.
Eén op de tien tot honderd patiënten meldt bijwerkingen van terbinafine, zoals depressie, smaakstoornissen, smaakverlies en vermoeidheid.
De hier gepresenteerde bijwerkingen treden voornamelijk op wanneer terbinafine wordt ingenomen. Bij toepassing op de huid treden de bijwerkingen hooguit zeer verzwakt op. Terbinafine nagellak veroorzaakt af en toe roodheid en huidirritatie.
Waar moet rekening mee worden gehouden bij het gebruik van terbinafine?
Omdat terbinafine wordt afgebroken door enzymen in de lever die ook veel andere geneesmiddelen en lichaamsvreemde stoffen afbreken, kan gelijktijdig gebruik de niveaus van de actieve ingrediënten van elke afzonderlijke stof beïnvloeden – zowel verhogen als verlagen:
Met name de werkzame stoffen die via het cytochroom P450 2D6-enzym worden gemetaboliseerd, worden in combinatie met terbinafine langzamer afgebroken en kunnen zich daardoor in het lichaam ophopen. Hiertoe behoren bijvoorbeeld middelen tegen depressie (tricyclische antidepressiva, selectieve serotonineheropnameremmers, MAO-remmers), middelen die het hartritme stabiliseren (antiaritmica van klasse 1A, 1B en 1C) en bètablokkers (cardiovasculaire middelen).
Omdat er slechts zeer beperkte gegevens beschikbaar zijn over het gebruik van terbinafine bij zwangere vrouwen, mag het werkzame bestanddeel uit veiligheidsoverwegingen niet tijdens de zwangerschap worden gebruikt. Hetzelfde geldt voor borstvoeding. Het gebruik van terbinafine wordt ook niet aanbevolen bij kinderen.
Oudere patiënten (ouder dan 65 jaar) kunnen terbinafine gebruiken, maar de lever- en nierfunctie moeten vooraf worden gecontroleerd. Patiënten met lever- of nierstoornissen mogen Terbinafine niet gebruiken.
Hoe krijgt u medicijnen met terbinafine?
Preparaten voor toepassing op de huid die niet meer dan één procent van het actieve ingrediënt bevatten, zijn zonder recept verkrijgbaar bij de apotheek. Hetzelfde geldt voor terbinafine nagellak. Terbinafine-tabletten voor oraal gebruik vereisen een recept.
Hoe lang is terbinafine bekend?
Terbinafine werd in 1991 door het farmaceutische bedrijf Novartis op de markt gebracht in Europa en in 1996 in de VS. Het patent liep in 2007 af, waarna een verlengingsoctrooi werd aangevraagd voor de behandeling van kinderen in de VS. In Duitsland zijn echter al talrijke generieke geneesmiddelen verkrijgbaar die de werkzame stof terbinafine bevatten.
