Arteriosclerose is een pathologische verandering in de arteriële wand. Vetophopingen, celproliferatie, ontsteking, proliferatie van bindweefsel en er treden verkalkingen op die leiden tot verharding en verdikking van de vaatwand. De binnendiameter van de aangetaste slagaders wordt steeds smaller en in geval van extra stolselvorming wordt de schepen kan volledig geblokkeerd raken.
De gevolgen van deze wijzigingen in het schepen zijn voornamelijk coronair hart- ziekte (CHD), hartaanval, beroerte, circulatiestoornissen en sacculatie van de slagaders. Arteriosclerose blijft vaak lang onopgemerkt en de ontwikkeling ervan hangt grotendeels af van de aanwezigheid, het aantal en de ernst van zogenaamde risicofactoren. De belangrijkste risicofactoren voor de ontwikkeling van coronair hart- ziekte zijn natuurlijk.
Factoren zoals leeftijd, geslacht en een bepaalde familiale aanleg hebben ook invloed op de ontwikkeling van coronair hart- ziekte. Talrijke onderzoeken hebben dat in het verleden aangetoond dieet is de belangrijkste factor in zijn ontwikkeling. Het hoge vetgehalte (hoog aandeel verzadigde vetzuren uit dierlijk voedsel) en te veel calorieën dieet, dat wijdverbreid is in geïndustrialiseerde landen, bevordert de ontwikkeling van risicofactoren zoals zwaarlijvigheidlipometabole stoornissen, hoge bloeddruk en suikerziekte mellitus.
De hartaanval tarief in geïndustrialiseerde landen is hoog.
- Veranderde bloedlipidenwaarden
- Hoge bloeddruk
- Roken
- Diabetes
- Overgewicht en
- Verhoogde fibrinogeen- en homocysteïnespiegels.
Deze vetzuren komen voor in visolie en hun wetenschappelijke namen zijn eicosapentaeenzuur en docosahexaeenzuur. Deze vetzuren zijn voornamelijk ontstekingsremmend en hebben een positieve invloed op bloed stolling door de vorming van bloedstolsels te remmen.
Omega-3-vetzuren worden daarom geclassificeerd als cardioprotectief. De vraag naar de exacte gewenste inname is echter nog niet eenduidig te beantwoorden. Het wordt steeds meer bekend dat de aanval van zogenaamde "vrije radicalen" op de cellen van de vaatwanden een belangrijke rol speelt bij de ontwikkeling van arteriosclerose.
Vrije radicalen ontstaan uit cellen van de immuunsysteem door interne maar ook externe invloeden zoals straling en milieutoxines. Als ze te talrijk in het organisme aanwezig zijn, worden gezonde cellen aangevallen en veranderd. Als catchers van vrije radicalen worden de zogenaamde antioxidanten gebruikt.
Dit zijn vitamine C, bètacaroteen en vitamine E. De laatste tijd ook de werking van de secundaire plantmaterialen (zie hoofdstuk “gezonde voeding”Met groente en fruit), wordt vooral de Flavonoide als radicale catcher besproken. Diverse onderzoeken wijzen op een cardioprotectief effect van bepaalde voedingscomponenten. Er zijn geen concrete aanbevelingen voor inname.
Antioxidanten kunnen op zijn best worden gebruikt als aanvulling op de klassieke therapie van risicofactoren voor coronaire hartziekten
- Vitamine E lijkt vaatbeschermend te werken, terwijl de effectiviteit van vitamine C en bètacarotine als tegenstrijdig wordt beoordeeld. Ook de beschermende werking van het sporenelement seleen is twijfelachtig.
Homocysteïne is een aminozuur en komt voort uit de eiwitstofwisseling. Het wordt in het organisme gevormd als een kortstondig metabolisch tussenproduct en wordt normaal gesproken snel weer afgebroken.
vitaminen B 6, B 12 en foliumzuur zijn nodig voor de afbraak. Bij de zeer zeldzame stofwisselingsziekte homocystinurie is er sprake van een verstoorde afbraak en dus een verhoging van het homocysteïnegehalte in de bloed. Dit klinische beeld wordt geassocieerd met vroege arteriosclerose en arterieel afsluiting in het hart, hersenen en extremiteiten.
Studies hebben aangetoond dat zelfs matig verhoogde homocysteïnespiegels het risico op aderverkalking verhogen. Het homocysteïnegehalte in het bloed kan effectief worden verlaagd door de inname van vitamine B12, B6 en vooral foliumzuur. Een inname van 400 mg wordt aanbevolen.
Foliumzuur wordt dagelijks aanbevolen. Met een gevarieerd, volwaardig voedsel dieet met veel fruit, groenten en volkorenproducten is deze hoeveelheid redelijk haalbaar. Of een extra levering van foliumzuur en de andere vitaminen vermeld in tabletvorm geeft nog een voordeel en wat de optimale dosering zou zijn, kan nog niet definitief worden beantwoord.
De basis blijft allereerst de gezonde, volwaardige voeding die is gebaseerd op de richtlijnen van de voedselpiramideAls K-patiënten zijn te zwaar (BMI hoger dan 25), moeten ze eerst afvallen. Dit moet gebeuren met een gemengd dieet met een matig energieverbruik dat de bloedlipidenwaarden normaliseert (gedetailleerd beschreven in het hoofdstuk over zwaarlijvigheid en hyperlipoproteïnemie). zou gebruikt moeten worden.
Eenzijdige diëten en vastend genezingen zijn bijzonder ongeschikt voor CHD-patiënten. Het kan leiden tot spanning op de cardiovasculair systeem. Voor patiënten met een normaal gewicht wordt een op de behoeften afgestemde energievoorziening in principe aanbevolen.
Het dieet moet vetarm zijn, rijk aan koolhydraten en ballastkrukken. Als hoge bloeddruk aanwezig is, moet de dagelijkse inname van zout worden beperkt. Met andere risicofactoren zoals suikerziekte het wordt noodzakelijk om aandacht te besteden aan de aanvoer van suiker en bij verhoogde bloedvetwaarden moet met name de vetaanvoer worden verminderd en moet aandacht worden besteed aan de kwaliteit van de vetten.
Vanwege de beschermende werking van omega-3-vetzuren is regelmatige consumptie van vis wenselijk. Bijzonder rijk aan omega-3-vetzuren zijn vetrijke vissoorten zoals makreel, zalm, haring en tonijn. Uiteraard wordt ook vetarme vis zoals koolvis, kabeljauw of schol aanbevolen.
Ze zijn leveranciers van waardevolle eiwitten en jodium. Dagelijks voldoende volkorenproducten, groenten en fruit zorgen voor voldoende aanvoer van voedingsvezels. Antioxidatief vitaminen zoals vitamine C en bètacaroteen worden ook voldoende opgenomen.
Evenzo zullen bioactieve stoffen en foliumzuur overvloedig aanwezig zijn. Vitamine E zit vooral in plantaardige oliën en de dagelijkse aanvoer van plantaardige oliën wordt aanbevolen. Het is echter twijfelachtig of de voorraad voldoende is om de behoefte aan 100 mg vitamine E te dekken.
Een regelmatige inname van vitamine E wordt echter niet aanbevolen zonder medische controle. Een lage, regelmatige consumptie van alcohol zou een positieve invloed hebben op HDL niveaus. Gezien het bekende volksgezondheid risico's van regelmatig alcoholgebruik, kan dit niet worden aanbevolen voor de preventie van CHD.
Regelmatige consumptie van knoflook kan een bepaald beschermend effect hebben op het ontstaan van aderverkalking. In sommige gevallen een cholesterol en bloeddruk Er is een verlagend effect waargenomen. Bloedstolling is ook positief beïnvloed.
Het aanbod van knoflook kan alleen maar nuttig zijn in verband met een gezond dieet op basis van de voedselpiramide en kan slechts een licht ondersteunend effect hebben. In studies een verband tussen koffieconsumptie en toegenomen cholesterol waarden werden waargenomen. Dit effect wordt echter alleen veroorzaakt door gekookte koffie, niet door filterkoffie, en dit is onafhankelijk van de cafeïne inhoud.
Men schrijft dit toe aan de aanwezigheid van koffieolie (Cafestol en Kahweol). In ongefilterde koffie wordt 1-2 koffieolie per liter aangetroffen, in gefilterde koffie slechts 10 mg. Indien hoog cholesterol niveaus aanwezig zijn, moet bij voorkeur filterkoffie worden gedronken.
Meer dan 3-4 kopjes per dag worden niet aanbevolen.
- Bij overgewicht (BMI hoger dan 25) eerste gewichtsvermindering
- Beperk de dagelijkse vetinname tot 30% van de dagelijkse energie door verzadigde dierlijke vetten uit vet vlees, worst en zuivelproducten te verminderen. Bereid vetarme maaltijden voor.
- Regelmatige consumptie van vette vis zoals zalm, makreel, haring, tonijn en zalm in kleine hoeveelheden om de opname van omega-3 vetzuren te verhogen.
- Geef de voorkeur aan plantaardige oliën.
Olijfolie en koolzaadolie worden aanbevolen. Geen vaste vetten (kokosolie) en chemisch geharde vetten uit industriële producten.
- Overvloedige consumptie van groenten en fruit. "Vijf per dag" betekent 5 porties fruit en groenten per dag (2 porties fruit, 3 porties groenten). De portiegrootte wordt met de hand gemeten. Gevarieerd, veelzijdig en seizoensgebonden winkelen zorgt voor voldoende aanvoer van antioxidanten, foliumzuur en bioactieve stoffen.
- Overvloedige consumptie van volkorenproducten, peulvruchten en aardappelen in vetarme bereiding.
