Schizotypisch persoonlijkheidsstoornis is een ernstige psychische stoornis. Daarin lijden getroffen individuen aan aanzienlijke veranderingen in hun emoties en relaties.
Wat is een schizotypische persoonlijkheidsstoornis?
Schizotypisch persoonlijkheidsstoornis staat ook bekend als schizotypische stoornis. Het moet niet worden verward met schizoïde persoonlijkheidsstoornis. In deze geestesziekte, zijn er ernstige gedragstekorten die de psychosociale en interpersoonlijke domeinen aantasten. De medische classificatie van schizotypische persoonlijkheidsstoornis is niet eenduidig. De ICD-10-code classificeert de stoornis bijvoorbeeld niet als een persoonlijkheidsstoornis, maar eerder als een waanvoorstelling of schizofrene stoornis. Daarentegen beoordeelt de Amerikaanse DSM-IV-classificatie de psychische stoornis zeker als een persoonlijkheidsstoornis. Dit maakt een exacte classificatie van schizotypische persoonlijkheidsstoornis moeilijk. Differentiatie van schizoïde persoonlijkheidsstoornis kwam pas recentelijk voor.
Oorzaken
De exacte oorzaken van een schizotypische persoonlijkheidsstoornis zijn nog niet duidelijk vastgesteld. Deskundigen vermoeden dat de psychische stoornis een multicausale oorsprong heeft. Genetische factoren kunnen onder meer als mogelijke triggers worden beschouwd. De typische schizotypische stoornis komt bijvoorbeeld vaak voor in gezinnen waarin schizofrenie heeft al plaatsgevonden. Daarom gaan artsen ervan uit dat er een gemeenschappelijke genetische aanleg is voor beide psychische aandoeningen. Traumatische ervaringen in het begin jeugd kan ook een rol spelen. Mensen met een schizotypische stoornis werden bijvoorbeeld vaak lichamelijk of seksueel misbruikt in jeugd Een moeilijke bevalling wordt ook als een traumatische ervaring beschouwd. Een andere mogelijke oorzaak is de vroegtijdige verwaarlozing van de getroffen persoon jeugd In dit geval hadden de patiënten in deze periode geen nauwe band met hun ouders. Een mogelijke reden hiervoor kan zijn: geestesziekte van de moeder, waardoor zij haar rol niet in voldoende mate vervult. Hospitalisme is verondersteld als een andere oorzaak.
Symptomen, klachten en tekenen
In de context van een schizotypische persoonlijkheidsstoornis ervaren getroffen individuen ernstige interpersoonlijke en sociale tekortkomingen. Patiënten kunnen bijvoorbeeld geen hechte relaties aangaan omdat ze hen ongemak bezorgen. Bovendien lijden ze aan verstoringen in denken en waarnemen. Sociale contacten worden zeer zelden gelegd door de patiënten. Vanwege hun diepe wantrouwen jegens anderen, zijn hun relaties niet langdurig. Zelfs als ze voor een langere tijd bij een persoon zijn, kunnen ze hun wantrouwen niet verminderen. Meestal is het tegenovergestelde zelfs het geval en neemt het wantrouwen toe. Het is niet ongebruikelijk dat ze prikkelbaar en agressief zijn. Bovendien lijken ze emotieloos, onverschillig en ontoegankelijk. Bovendien ontwikkelen mensen met een schizotypische persoonlijkheidsstoornis gedrag dat als onconventioneel wordt geclassificeerd. Dit omvat onder meer een onverzorgd of grillig uiterlijk. Bovendien gebruiken patiënten eigenaardige taal. Dit kan onhandig, hoogdravend en onhandig zijn. Sommige getroffen personen slagen erin buitengewone kunstwerken te maken, wat te wijten is aan hun uitgesproken gevoeligheid. Bij mensen met hoogwaardige schizofrenieartistiek talent is echter zeer zeldzaam. In plaats daarvan is hun denken meestal abstract of technisch-functioneel. Andere mogelijke symptomen van een schizotypische persoonlijkheidsstoornis zijn het ontwikkelen van paranoïde ideeën, ideeën over relaties of autistisch zinken. Bovendien herkauwen patiënten vaak dwangmatig, en het is niet ongebruikelijk dat hun denken agressief of seksueel gemotiveerd is. In ernstige gevallen hallucinaties zijn ook mogelijk. Ongeveer tweederde van alle patiënten heeft andere psychische stoornissen. Deze kunnen zijn: Depressie, Angst stoornissenverslavende stoornissen of eetstoornissen.
Diagnose en verloop van de ziekte
Het identificeren van een schizotypische persoonlijkheidsstoornis is niet altijd gemakkelijk. Patiënten zien bijvoorbeeld zelden uit eigen beweging een arts. De therapeut bases zijn diagnose op die van de patiënt medische geschiedenis evenals op de typische symptomen van de stoornis, zoals obsessieve herkauwers, paranoïde ideeën, excentrieke gedragspatronen, eigenaardige verschijning, sociale terugtrekking of hallucinaties Een schizotypische persoonlijkheidsstoornis verloopt in de regel chronisch. De intensiteit varieert van persoon tot persoon. In sommige gevallen duidelijk schizofrenie Kan ontwikkelen. Het verloop van de geestesziekte komt meestal overeen met een conventionele persoonlijkheidsstoornis.
Complicaties
Schizotypische persoonlijkheden leiden vaak een afgezonderd leven met weinig contact met anderen. Velen van hen hebben slechte sociale vaardigheden. Dit leidt soms tot complicaties voor vriendschappen, kennissen en gezinsleven. Professionele carrières kunnen ook lijden onder de sociale tekortkomingen - zowel in de omgang met klanten als met collega's en leidinggevenden. Agressief gedrag is mogelijk, maar treft niet alle mensen met een schizotypische persoonlijkheidsstoornis. Als de getroffen persoon aan paranoïde gedachten lijdt, kunnen deze ook leiden tot complicaties. Sterk wantrouwen is in sommige gevallen een belemmering voor de behandeling, omdat de schizotypische persoonlijkheid mogelijk geen hulp zoekt. Soms wordt niet alleen psychologische hulp geweigerd, maar bijvoorbeeld ook medische hulp bij een blessure of ziekte. Hierdoor is het mogelijk voor zo'n fysiek voorwaarde onnodig verergeren. Schizotypische persoonlijkheidsstoornis kan verband houden met een andere persoonlijkheidsstoornis of gepaard gaan met een andere psychische aandoening. Veel voorkomende comorbiditeiten van persoonlijkheidsstoornissen zijn onder meer Angst stoornissen en Depressie Sommige patiënten ontwikkelen een eetstoornis of afhankelijkheid van middelen. Dit ontstaat gedeeltelijk in een poging om een 'medicijn' te vinden voor de schizotypische symptomen. Sommige patiënten drinken bijvoorbeeld alcohol om meer ontspannen en minder geremd te zijn in sociale situaties. Dergelijke pogingen kunnen gemakkelijk leiden naar de vicieuze cirkel van verslaving.
Wanneer moet je naar een dokter?
Gedragsafwijkingen of eigenaardigheden van sociale interactie dienen altijd door een arts te worden beoordeeld. Als er sprake is van emotionele onthechting, het onvermogen om sociale banden aan te gaan of een sterk wantrouwen jegens andere mensen, wordt aanbevolen de symptomen te verhelderen. Kenmerkend voor een schizotypische persoonlijkheidsstoornis is een gebrek aan bewustzijn van de ziekte. De getroffenen ervaren zichzelf als normaal en zien de problemen bij de mensen om hen heen. Daarom is het een uitdaging om de getroffen persoon naar een arts te laten gaan. Er is een hechte en stabiele relatie nodig, die echter wordt afgewezen als typisch voor de ziekte. In geval van emotionele nood of ongemak bij contact met andere mensen, moet een arts worden geraadpleegd. Als er een agressieve uitstraling is, emotionele verwondingen of herhaaldelijk negeren van sociale regels, is een bezoek aan de dokter aan te raden. In bijzonder ernstige gevallen moet een arts worden geroepen. Handelingen die zelfbeschadigend of kwetsend zijn, zijn reden tot bezorgdheid. Ze moeten aan een arts worden aangeboden. In het geval van hallucinaties, wanen, sterke angsten of een depressief uiterlijk, de getroffen persoon heeft hulp nodig. Een arts is nodig zodra de klachten een last worden in het dagelijks leven of er nieuwe symptomen bijkomen. Ook stoornissen in het eetgedrag of neigingen tot verslaving zijn kenmerkend voor de persoonlijkheidsstoornis en dienen onderzocht te worden.
Behandeling en therapie
De behandeling van een schizotypische persoonlijkheidsstoornis is even moeilijk als de diagnose. Daarom verzetten nogal wat patiënten zich therapie in de vroege stadia. Alleen door overreding of dwang door partners of familieleden kan worden samengewerkt. Andere volksgezondheid problemen zoals verslavingen of Depressie spelen ook een rol. Net als bij alle andere persoonlijkheidsstoornissen ligt de focus bij de schizotypische persoonlijkheidsstoornis niet op het genezen van de ziekte. De sociale competentie en de sociale omgeving van de patiënt moeten eerder worden verbeterd. Psychotherapie en sociotherapie worden hiervoor gebruikt. Aan het begin van de behandeling wordt het belangrijk geacht om een vertrouwensrelatie tussen patiënt en therapeut tot stand te brengen, maar dit is meestal een grote uitdaging voor alle betrokkenen. Als het aangaan van een duurzame relatie niet lukt, eindigt dit met het staken van de behandeling. Als de patiënt aan andere psychische stoornissen lijdt, krijgt hij de juiste medicatie, zoals antidepressiva in het geval van depressie. Als er aan de andere kant een begeleidend is angststoornis, wordt hij vaak gegeven neuroleptica. Lithium en carbamazepine worden ook gebruikt om stabiliteit te garanderen. sedativa zoals benzodiazepines zijn geschikt om te behandelen paniekaanvallen.
het voorkomen
Omdat de oorzaken van een schizotypische persoonlijkheidsstoornis niet goed worden begrepen, is er geen geschikt preventief middel maatregelen beschikbaar.
Nazorg
Psychotherapeutische follow-up is noodzakelijk bij schizotypische persoonlijkheidsstoornis. Duur en intensiteit (dwz frequentie van therapie sessies) zijn afhankelijk van de ernst van de aandoening. Schizotypische persoonlijkheidsstoornis gaat gepaard met gedragsproblemen. Parallel hieraan wordt daarom gedragsnazorg aanbevolen psychotherapie Na een verblijf op de psychiatrische afdeling wordt de getroffen persoon begeleid bij zijn terugkeer naar het dagelijkse leven. Het doel is een grotendeels symptoomvrij leven nadat de behandeling is voltooid. Wederzijds vertrouwen tussen arts en patiënt is een basisvoorwaarde voor succesvolle nazorg. Tijdens de nazorg leert de patiënt bewust om te gaan met zijn of haar ziekte. Tegelijkertijd moet zijn of haar gevoel van eigenwaarde worden versterkt, aangezien de getroffenen vaak sociale stigmatisering ervaren. Dit kan gebeuren op het werk, bij kennissen of binnen het gezin. Ook overbelaste nabestaanden hebben de mogelijkheid om met persoonlijke vragen bij de psychotherapeut te komen. In het geval van medicamenteuze behandeling bewaakt de therapeut de voortgang van de genezing op de lange termijn. Het doel is om een eventuele afhankelijkheid van medicatie te voorkomen. In geval van uitblijven van vooruitgang of achteruitgang, de dosis wordt verhoogd, wordt er meer adequate medicatie toegediend of het geheel therapie aanpak is gewijzigd. Als onderdeel van de follow-up regelt de specialist een ziekenhuisopname als die van de patiënt is voorwaarde aanzienlijk verergert en / of de patiënt vraagt er zelf om.
Hier is wat u zelf kunt doen
Schizotypische persoonlijkheidsstoornis kan overgaan in schizofrenie. Schizofrenie wordt in wezen gekenmerkt door ernstigere en duidelijkere symptomen dan schizotypische persoonlijkheidsstoornis. De aard van de symptomen is echter vergelijkbaar. Daarom is het logisch dat getroffen personen zichzelf nauwlettend in de gaten houden en hun behandelende arts of therapeut informeren als de symptomen verergeren. Ook externe leefomstandigheden verdienen aandacht. Niet alle levensomstandigheden kunnen worden gecontroleerd - een baanverlies of een scheiding is meestal niet gewenst. Patiënten moeten echter in gedachten houden dat tijdens dergelijke levensfasen de kans op terugval of verslechtering bijzonder groot is. Een goede zelfzorg is daarom in deze tijden bijzonder belangrijk. Een stabiele omgeving helpt de psyche te stabiliseren. Mensen met een schizotypische persoonlijkheidsstoornis kunnen er in hun dagelijks leven voor zorgen dat ze regelmatige sociale contacten onderhouden die ze leuk vinden. Een van de kenmerken van een schizotypische persoonlijkheidsstoornis is echter dat patiënten moeite hebben met het aangaan en onderhouden van diepe relaties. Daarom beschouwen psychologen gerichte training van sociale vaardigheden als nuttig. Als zelfhulp in dit opzicht niet voldoende is, kan bijvoorbeeld gedragsmatige sociale training worden overwogen.
