Hoe werkt een orthese?
Ondanks de verscheidenheid aan orthesen en de verschillen in vorm en afmeting, zijn orthesen meestal gebaseerd op een gemeenschappelijk werkingsprincipe. Dit is het zogenaamde drie-krachten-principe. Hier wordt het effect van de orthese bereikt door drie contactpunten op het corresponderende lichaamsdeel te hebben, waarvan er twee dienen om te stabiliseren en druk uit te oefenen.
Met zogenaamde actieve orthesen wordt dit effect het beste bereikt in beweging, wat betekent dat de activiteit van de gebruiker noodzakelijk is. Passieve orthesen daarentegen, ondersteunen het gewricht volledig, zelfs in rust. De belangrijkste voorwaarde voor een goede werking van een orthese is dat deze precies past en indien nodig wordt aangepast aan de afmetingen van de patiënt.
Bovendien moet ook rekening worden gehouden met de individuele vereisten voor de steun. Verder is het belangrijk dat de orthese comfortabel zit en dat bijvoorbeeld drukpunten tijdig worden herkend en gecompenseerd. Om een zo goed mogelijk effect te bereiken, is het belangrijk dat de orthese niet alleen individueel wordt aangebracht, bijvoorbeeld door een orthopedisch technicus in een winkel voor medische artikelen, maar ook wordt geïnstrueerd over het correct aanbrengen van de orthese.
Welke orthesen zijn er?
Orthesen kunnen in verschillende categorieën worden ingedeeld. Er wordt een classificatie gemaakt op basis van het lichaamsdeel waarop ze worden gebruikt. Zo zijn er zowel orthesen voor armen en handen, benen en voeten als voor de romp, dwz rug of nek.
Daarnaast wordt onderscheid gemaakt tussen orthesen die alleen actief werken en orthesen die ook passieve ondersteuning bieden. Bij de enige actief werkzame orthesen treedt het effect alleen op als de drager beweegt. Een andere belangrijke classificatie is gebaseerd op het doel waarvoor de orthese bedoeld is.
Het doel kan bijvoorbeeld zijn om na een operatie een gewricht te immobiliseren, zodat de wonden kunnen genezen. Deze orthesen worden vaak positioneringsspalken genoemd. Aan de andere kant worden bij gewrichtsblessures vaak orthesen gebruikt die dienen om het gewricht van buitenaf te stabiliseren, bijvoorbeeld na een gescheurde kruisband in de kniegewrichtZogenaamde retentie- of redressiespalken worden gebruikt om verkeerde posities te compenseren of te corrigeren.
Een andere groep orthesen wordt bijvoorbeeld gebruikt voor lengtecompensatie been is langer dan de andere. Daarnaast verschillen de verschillende orthesen door de materialen waarvan ze gemaakt zijn. Naast verschillende soorten kunststof kan ook carbon (koolstofvezels) worden gebruikt.
De kniegewricht is het grootste gewricht in het menselijk lichaam en heeft een complexe structuur met verschillende ligamenten die dienen om de knie te stabiliseren en tegelijkertijd mobiliteit te bieden. Als ligamentstructuren beschadigd zijn, bijvoorbeeld bij een ongeval, is het daarom vaak nodig om een kniegewricht orthese. Dit vormt van buitenaf een stabiel frame om het gewricht en vervangt zo de stabiliteit die door de blessures verloren gaat zoveel mogelijk.
Bovendien zijn knieorthesen meestal voorzien van axiaal gewrichten. Deze kunnen onder verschillende hoeken worden bevestigd en beperken zo de mate van beweging in de knie. Door de beweging gedurende enkele weken meer en meer los te laten, kunnen de beschadigde structuren herstellen en wordt het kniegewricht ook zonder de orthese weer stabiel.
Aan de andere kant, als een operatie aan de knie wordt uitgevoerd, is meestal eerst volledige immobilisatie van het gewricht vereist. Dit zorgt ervoor dat zowel de wond als de interne structuren kunnen genezen en dat voortijdige bewegingen niet tot hernieuwde schade leiden. De orthesen die hiervoor worden gebruikt, zijn zogenaamde kniesteunspalken.
Hier wordt de knie niet gestrekt, maar meestal gefixeerd in een bepaalde flexiehoek, afhankelijk van de uitgevoerde operatie en de structuren die gewond zijn geraakt. Aangezien zwelling van het weefsel kan optreden na een operatie, is het ook belangrijk dat de breedte van de knieorthese kan aangepast worden. Een lager been orthese wordt voorgeschreven, bijvoorbeeld als een scheur en gedeeltelijke scheur van de achillespees is gebeurd.
De lagere been orthese fixeert de voet in een gebogen voetpositie. Hierdoor kan de pees weer aan elkaar groeien en wordt ook voorkomen dat er verder letsel ontstaat door het zakken van de voet. De hoek tussen de onderbeen en voet wordt bereikt door het gebruik van een wig en is het grootst aan het begin van de orthesebehandeling, omdat dit de beste manier is om de uiteinden van de pees bij elkaar te brengen.
In de komende weken wordt de hoek geleidelijk verkleind door over te schakelen op steeds kleinere wiggen totdat de voet weer in de neutrale positie van 90 graden staat. Dit voorkomt dat de pees verkort. Andere redenen waarom een onderbeen orthese wordt gebruikt zijn bijvoorbeeld fracturen van het scheenbeen of kuitbeen.
Daarnaast kunnen ligamenten aan de voet ook scheuren of overbelast raken door ze te buigen, waardoor het nodig is om tijdelijk een orthese te dragen. Verwondingen aan de enkel gewrichten behoren tot de meest voorkomende verwondingen aan het bewegingsapparaat bij mensen. Het mechanisme van het ongeval is meestal een naar binnen of naar buiten draaiende beweging.
Dit kan leiden tot overstrekking of scheuren van ligamenten en tot een breuk van binnen of buiten enkel. Vaak een enkel gewrichtsorthese moet enige tijd na het letsel worden gedragen. Dit kan de daadwerkelijke behandeling zijn voor lichte verwondingen.
Een zogenaamde stabiliserende spalk voorkomt dat de voet opnieuw knikt terwijl de mobiliteit in de enkelgewricht. In gevallen met grotere verwondingen kan eerst een operatie nodig zijn. Vervolgens is vaak een orthese nodig om de te immobiliseren enkelgewricht gebied zodat de wonden en gewonde structuren kunnen genezen.
A pols orthese bestaat meestal uit een spalk die loopt van de handpalm naar de pols naar de onderarm en wordt bevestigd met banden of riemen. Dit fixeert het gewricht in een neutrale positie. In deze positie optimaal bloed circulatie is verzekerd en immobilisatie wordt zo comfortabel mogelijk gemaakt.
A pols orthese om het gewricht te immobiliseren is vereist, bijvoorbeeld na a breuk van de straal of een operatie. EEN pols orthese kan ook worden gebruikt als hulpmiddel na ernstige verstuikingen in de pols of irritaties aan de duim of onderarm Oppervlakte. In geval van slijtage kan een polsorthese ook helpen om de functionaliteit te stabiliseren en te behouden elleboogorthese wordt gebruikt om de arm in een gebogen positie te immobiliseren.
Dit is bijvoorbeeld nodig na een breuk in het gebied van de elleboog zodat de genezing niet wordt belemmerd door bewegingen in het gewricht. Bovendien, in sommige gevallen het ellebooggewricht lijdt aan een draagziekte (artrose) of een ontsteking. In dit geval immobilisatie met een elleboogorthese kan ook helpen om te verlichten pijn en laat het gewricht herstellen.
A duim orthese wordt meestal voorgeschreven in geval van slijtage van de duim zadelgewricht tussen de carpus en het eerste middenhandsbeentje. Deze ziekte, bekend als rhizartrose, treft vooral oudere mensen. Door verlies van articulaire kraakbeenschuren de benige oppervlakken in de gevorderde stadia direct tegen elkaar, wat resulteert in een pijnlijke bewegingsbeperking van de aangedane duim.
A duim orthese dient om het gewricht te stabiliseren door het in een functionele positie te fixeren. De mobiliteit van aangrenzende gewrichten wordt nauwelijks beïnvloed. Als gevolg hiervan kan het vermogen van de hand om dingen te grijpen vaak worden behouden en is er aanzienlijk minder pijn.
In de meeste gevallen is permanent gebruik van een duim orthese wordt in dergelijke gevallen aangegeven. Romp- of rugorthesen worden meestal ook wel korsetten genoemd. Er kan onderscheid worden gemaakt tussen actieve en passieve korsetten.
Passieve steunorthesen dienen in de eerste plaats voor het ontlasten en ondersteunen van mensen die lijden aan instabiliteit van de wervelkolom als gevolg van een ziekte, die gepaard kan gaan met ernstige pijn. Voorbeelden hiervan zijn kankers die in de botten of ernstig botverlies, wat vooral bij oudere vrouwen kan voorkomen. Het korset is bedoeld om pijn te verlichten en de rug te stabiliseren om botbreuken te voorkomen en paraplegie.
De actieve rugorthesen worden daarentegen gebruikt voor de behandeling van ziekten waarbij sprake is van een valse statica van de wervelkolom, die indien mogelijk moet worden gecorrigeerd. De behandeling van kinderen en adolescenten is in deze context bijzonder belangrijk en veelbelovend, aangezien op deze leeftijd een slechte houding nog het best kan worden gecorrigeerd of in ieder geval de ontwikkeling ervan positief kan worden beïnvloed. Het meest voorkomende voorbeeld is behandeling met een actieve rugorthese noodzakelijk wordt is scoliose.
In dit geval is de wervelkolom van achteren gezien gekromd en wijkt deze naar links of rechts af. Bovendien worden wervellichamen tegen elkaar gedraaid. De actieve rugorthese kan alleen effectief zijn als het wordt gedragen tijdens lichamelijke activiteit.
Het moet echter ook 's nachts worden gedragen. In de regel moet het 23 uur per dag worden gedragen om de best mogelijke behandelingsresultaten te bereiken. Een andere ziekte waarvoor rugorthesen worden gebruikt voor behandeling is De ziekte van Scheuermann.
In dit geval wordt de wervelkolom steeds stijver door botaanhechtingen en verharding van ligamentstructuren. Meestal worden jonge mannen getroffen en worden tijdig en consistent behandeld met een rugorthese is belangrijk om de verstijving van de wervelkolom tegen te gaan. Immobilisatie-spalken voor de cervicale wervelkolom zijn een speciaal type rugorthese met een heel ander toepassingsgebied.
Deze worden aangebracht na bijvoorbeeld een verkeersongeval om gevolgschade aan de cervicale wervelkolom te voorkomen bij mogelijk letsel tijdens transport. Een andere ziekte waarvoor rugorthesen worden gebruikt voor behandeling is De ziekte van Scheuermann. In dit geval wordt de wervelkolom steeds stijver door botaanhechtingen en verharding van ligamentstructuren.
Meestal worden jonge mannen getroffen en is een tijdige en consistente behandeling met een rugorthese belangrijk om de verstijving van de wervelkolom tegen te gaan. Immobilisatie-spalken voor de cervicale wervelkolom zijn een speciaal type rugorthese met een heel ander toepassingsgebied. Deze worden aangebracht na bijvoorbeeld een verkeersongeval om gevolgschade aan de cervicale wervelkolom te voorkomen bij mogelijk letsel tijdens transport.
Orthopedische schoenen zijn schoenen die kunnen worden aangetrokken als een orthese aan de voet moet worden gedragen of onderbeen die het niet toelaten om normale schoenen aan te trekken. Ze zijn breder dan normale schoenen en bieden verschillende instelmogelijkheden, waardoor individuele aanpassing aan de voet en de orthese mogelijk is. Het is belangrijk dat de orthese zo comfortabel mogelijk is om te dragen zodat er geen drukpunten ontstaan en er geen geleidende banen achterblijven. Orthopedische schoenen worden vooral gebruikt bij kinderen die langdurig met orthesen worden behandeld vanwege een behandeling van voetafwijkingen .
Er zijn echter ook diverse orthopedische schoenen voor volwassenen, die vooral nodig zijn wanneer de orthese langdurig moet worden gedragen. Een ander type hulpmiddel, ook wel orthopedische schoenen genoemd, zijn speciale schoenen die dienen om een verschil in beenlengte te compenseren. Strikt genomen is dit echter geen orthese.
Alle artikelen in deze serie:
