Wat is de reumafactor?
De reumafactor is een zogenaamd auto-antilichaam. Dit zijn afweerstoffen van het immuunsysteem die het lichaamseigen weefsel aanvallen en zo een ziekte (auto-immuunziekte) kunnen veroorzaken. Zoals de naam al doet vermoeden spelen reumatoïde factoren vooral een rol bij auto-immuunreuma.
Reumatoïde factoren vallen bepaalde delen (Fc-sectie) van andere antilichamen aan, namelijk immunoglobuline G. Het zijn dus praktisch antilichamen tegen antilichamen.
Afhankelijk van hun structuur worden reumatoïde factoren – zoals alle antilichamen (immunoglobulinen) – onderverdeeld in verschillende klassen. Deze omvatten bijvoorbeeld immunoglobuline M (IgM), immunoglobuline A (IgA) en immunoglobuline G (IgG). In de regel behoren de gedetecteerde reumatoïde factoren tot de IgM-klasse (RF-IgM of RhF-IgM).
Wanneer bepaal je de reumafactor?
De arts stelt reumatoïde factoren vast wanneer een reumatische ziekte wordt vermoed, vooral reumatoïde artritis. Een positief testresultaat alleen is echter niet voldoende voor de diagnose. RF is geen erg specifieke laboratoriumwaarde – deze kan verhoogd zijn bij verschillende reumatische aandoeningen, maar ook bij niet-reumatische ziekten of bij gezonde personen.
Voor het onderzoek neemt de arts een bloedmonster af bij de patiënt. De reumafactor wordt meestal gemeten in het bloedserum. Laboratoriumartsen kunnen verschillende technieken voor detectie gebruiken (bijvoorbeeld ELISA, radio-immunoassay). Afhankelijk van de meetmethode gelden verschillende drempelwaarden, die bij overschrijding een verhoogde reumafactor worden genoemd.
Wanneer is de reumafactor verhoogd?
Reumatoïde factor is slechts een van de vele parameters die worden gebruikt om de ziekte te diagnosticeren.
Reumatoïde factor bij reuma
Naast reumatoïde artritis kan de test op reumatoïde factoren ook bij andere reumatische aandoeningen positief zijn, d.w.z. verhoogde waarden opleveren. Hiertoe behoren bijvoorbeeld de volgende ziekten (tussen haakjes staat het percentage patiënten dat positief is voor de reumafactor):
- Cryoglobulinemie: vorm van vaatontsteking (50 tot 100 procent)
- Het syndroom van Sjögren (70 tot 95 procent)
- Systemische lupus erythematosus (15 tot 35 procent)
- Gemengde collagenose: ziektebeeld met symptomen van verschillende auto-immuunziekten van het bindweefsel, zoals systemische lupus erythematosus, sclerodermie en polymyositis, evenals het syndroom van Raynaud (50 tot 60 procent)
- Sclerodermie (systemische sclerose): verzamelnaam voor auto-immuunziekten geassocieerd met verharding van het bindweefsel (20 tot 30 procent)
- Juveniele chronische artritis (10 tot 15 procent)
- Polymyositis en dermatomyositis (5 tot 10 procent)
Andere oorzaken
- Levercirrose
- Chronische ontsteking van de lever (chronische hepatitis)
- Chronische inflammatoire longziekten
- Ontsteking van de binnenwand van het hart (endocarditis)
- Tuberculose
- salmonellose
- Sarcoïdose
- Syphilis
- Acute infecties met bacteriën, virussen of parasieten (bijvoorbeeld klierkoorts, malaria)
- Kwaadaardige tumoren
- Na bloedtransfusies
- Na vaccinaties
- Na chemo- of radiotherapie
Last but not least is de reumafactor bij ongeveer vijf procent van de gezonde mensen detecteerbaar – zonder enige ziektewaarde. Vooral op oudere leeftijd zijn veel overigens gezonde mensen RF-positief (ongeveer tien procent van de 60-plussers).
Een verhoogde reumafactor zonder klachten heeft geen betekenis.
