Boterkruid behoort tot de vleesetende planten. In Duitsland wordt het in het wild bedreigd en met uitsterven bedreigd vanwege zijn slinkende habitats. In gecultiveerde vorm waarderen plantenliefhebbers het kruid vanwege zijn blauwe bloemen en zijn voorkeur voor fruitvliegjes en schimmelmuggen. Vroeger was het een erkende medicinale plant.
Voorkomen en teelt van het gewone butterwort.
Het kruid behoort tot het geslacht van butterworts waarvan er meer dan 80 soorten zijn. Hiervan zijn er slechts twee inheems in Duitsland. De gewone butterwort, ook wel bekend als gewone butterwort, draagt de botanische naam Pinguicula vulgaris. Het Latijnse woord voor vet, "pinguis", verwijst naar de vette, glanzende groengele bladeren van de plant. Het kruid behoort tot het geslacht van butterworts waarvan er meer dan 80 soorten zijn. Hiervan zijn er slechts twee inheems in Duitsland. Vanwege de paarse of blauwgekleurde bloemen wordt het kruid ook wel blauw butterwort genoemd. Het groeit op vochtige en drassige plaatsen en geeft de voorkeur aan natte en zure bodems. Het is inheems in Europa, Rusland en Noord-Amerika en kan gedijen op hoogtes tot 2300 meter. Het kruid compenseert de weinige voedingsstoffen in drassige weilanden of op vijveroevers door kleine insecten of pollen te vangen. De langwerpige bladeren, die in een rozet dicht bij de grond groeien, hebben een kleverige afscheiding op het oppervlak. Afhankelijk van de standplaats bloeit de plant van mei tot en met augustus. De bloemen lijken qua kleur en vorm op viooltjes. Ze zitten op hoge bloemstengels zodat hommels of bijen niet aan de bladeren blijven plakken. Het kruid vormt eivormig fruit capsules met zwarte zaden en heeft slechts een zwak wortelgestel. De vaste plant overleeft de winter in de vorm van een ui-vormige winterknop.
Effect en toepassing
Tegenwoordig dient het butterwort voornamelijk als tuin- of sierplant. Voor plantenliefhebbers is het hebben van een vleesetende plant in de tuin een bijzondere attractie. Het is gemakkelijk te verzorgen en gedijt het beste op heldere en zonnige locaties. Zijn bloemen en groenblijvende bladeren maken het tot een sierplant voor de natuurtuin. Ook geschikt als kuipplant voor in de vensterbank. Geplaatst in de keuken, elimineert het vervelende fruitvliegjes of schimmelmuggen. In de tuin komen kleine beestjes of andere insecten vast te zitten aan de bladeren. Deze krullen op om de prooi te verteren. De plant bloeit echter alleen op geschikte locaties met de juiste grond en soms pas na jaren. Hoewel het kruid in Duitsland zelden in het wild voorkomt, is het gemakkelijk te verkrijgen in tuincentra, bouwmarkten of via internet. Vroeger werd het kruid als medicinale plant gebruikt onder de medicinale naam Pinguicula herba. Het werd gebruikt om open te behandelen wondenbotbreuken, tuberculose, ischias en lever stoornissen of maag en borstaandoeningen. Homeopathie attributen aan de plant een pijnstiller en laxeermiddel effect. De belangrijkste ingrediënten zijn plantenslijmen, biologisch zuren zoals kaneelzuur, tannines en etherische oliën. De plant bevat enzymen en gebruikt benzoëzuur om zijn prooi tegen bederf te beschermen. Deze ingrediënten werden door mensen in Scandinavië gebruikt melk stremmen en kaasmaken. Voor thuisgebruik, zuur melk producten zoals Zweedse melk kunnen op kleine schaal worden gemaakt. De fermenterende stoffen van de plant kunnen worden verkregen door de bladeren urenlang te laten weken. Deze stoffen helpen bij de productie van kaas door de melk eiwit. Een ander nu achterhaald huishoudelijk gebruik van het kruid werd gemeld door natuuronderzoeker Carl von Linné: als een haar kleurstof, het leverde geel haar en bestreed luizen.
Belang voor gezondheid, behandeling en preventie.
Het vette kruid wordt in de traditionele geneeskunde niet gebruikt. Tot nu toe zijn er geen studies over mogelijk volksgezondheid voordelen. Andere soorten fatweed worden voornamelijk gebruikt in homeopathie: er wordt bijvoorbeeld gezegd dat weinig fatweed bevordert geheugen en canna-fatweed om de stemming te verlichten. De volksgeneeskunde kent het gewone butterwort als een natuurlijk middel tegen bronchitis, gierend hoesten en prikkelbare hoest. Kruidenmedicijn gebruikt het kruid ook als een extract of ingrediënt in theemengsels voor hoest. Er wordt gezegd dat het antipyretisch, antitussief, wondreinigend is, wond genezen en krampstillend. Het belangrijkste ingrediënt is kaneelzuur, dat een krampstillend effect heeft hoesten, kruidengeneeskunde beveelt een extract van de bladeren van het kruid aan. Drie keer per dag vijf druppels in een thee, het vergemakkelijkt slijm en kalmeert hoesten Giet heet om het extract te bereiden water over de verse bladeren. Daarna brouwt het afkooksel enkele uren. Zeef de plantendelen en kook tot slot de vloeistof tot de helft verdampt. Theemengsels van het kruid met zonnedauw of weegbree helpen ook bij prikkelbare hoest. Volgens de natuurlijke geneeskunde helpen de geplette of geplette bladeren bij zweren op de huid Een huismiddeltje voor glanzend en gezond lang haar is een haarspoeling gemaakt van het sap van de vers geplette bladeren. Volgens de traditie stimuleert het afkooksel van het kruid haar groei en helpt zelfs bij kaalheid. De beste tijd om de bladeren te verzamelen is van juni tot september. Het kruid wordt in Duitsland met uitsterven bedreigd en met uitsterven bedreigd in Noordrijn-Westfalen, Brandenburg, Nedersaksen en Sleeswijk-Holstein. Het is raadzaam om geen planten te verzamelen die in het wild groeien, maar gebruik te maken van die in de tuin. Door het ontbreken van studies naar de effectiviteit van de plant zijn er geen bijwerkingen bekend. Desalniettemin moeten mensen die aan hoest lijden, elk gebruik van het kruid van tevoren met een arts bespreken.
