Lever enzymen zijn enzymen die doorgaans worden aangetroffen in lever cellen (hepatocyten). In klinisch taalgebruik worden ze vaak genoemd lever enzymen Een toename van bepaalde enzymen is een aanwijzing voor leverschade, terwijl andere enzymen in lagere concentraties voorkomen bij leveraandoeningen.
Wat zijn leverenzymen?
Bij leveraandoeningen geven leverenzymen vaak belangrijke aanwijzingen over om wat voor soort ziekte het gaat. Over het algemeen heeft het lichaam enzymen nodig om de metabolische prestaties te behouden. Als de levercellen beschadigd zijn, worden de leverenzymen in de bloed serum zijn verhoogd. Afhankelijk van het verhoogde enzym kan het type ziekte dan worden vastgesteld. De oorzaken van celschade kunnen zijn alcohol, virale infecties, tumoren of vergiftiging. Leverenzymen die vaak worden gemeten, zijn onder meer:
- Gamma-glutamyltransferase (gamma-GT).
- Glutamaat dehydrogenase (GLDH)
- Aspartaataminotransferase (AST, ASAT)
- Alanine-aminotransferase (ALT, ALAT)
- Alkalische fosfatase
Functie, actie en taken
De lever, die zich in de rechter bovenbuik bevindt, is betrokken bij veel afbraak- en bouwprocessen van het lichaam. Bijvoorbeeld belangrijk eiwitten worden hier geproduceerd, en de afbraak van hormonen en de afbraak van rood bloed pigment vindt ook plaats in de lever. Het Rode bloed pigment wordt dan omgezet in gal, dat samen met andere stoffen gal vormt. Dit wordt uitgescheiden in de dunne darm, waar het een essentiële rol speelt bij de vertering van vet. Daarnaast slaat de lever ook glycogeen op, koper or ijzer, en breekt voedingscomponenten af die vervolgens door het lichaam kunnen worden gebruikt. Voor al deze processen zijn enzymen nodig die chemische reacties veroorzaken. Ze worden echter zelf niet geconsumeerd in het proces. Om deze reden worden ze ook wel katalysatoren genoemd. Dergelijke enzymen omvatten bijvoorbeeld transaminasen zoals glutamaat pyronaat transaminase of glutamaat oxaalacetaal transaminase. Ze komen in zeer grote hoeveelheden voor in de lever en komen vrij wanneer levercellen beschadigd raken. Aspartaataminotransferase is belangrijk voor de ademhalingsketen of de malaat-aspartaat-shuttle en zorgt ervoor dat er een overdracht van de L-aminogroep naar een a-ketozuur plaatsvindt. ALT speelt een belangrijke rol in de glucose-alanine cyclus en katalyseert de reactie L-alanine + a-ketoglutaraat = pyruvaat + L-glutamaat Gamma-glutamyltransferase brengt het glutamylresidu van glutathion (GSH) over in peptiden of water, dat glutathion afbreekt. cysteïne komt voor in het glutathion, dat vervolgens naar de cellen wordt getransporteerd. Hier wordt glutathion herbouwd. De rol van alkalische fosfatasen, die fungeren als markers voor verschillende skeletaandoeningen en leveraandoeningen, is nog niet volledig opgehelderd. Als er sprake is van een leverziekte, worden de enzymen bepaald, waardoor de arts een indicatie krijgt van de omvang of aard van de ziekte. Hier geeft het niveau van toename van het specifieke enzym de omvang van de schade aan.
Vorming, voorkomen, eigenschappen en optimale niveaus
De productie van leverenzymen vindt plaats in levercellen. In dit proces dragen de verschillende enzymen bij aan de versnelling van metabolische processen die plaatsvinden in de levercellen. Als er schade aan de levercellen optreedt, komen de enzymen vrij en komen ze in het bloed. Een van de belangrijkste leverenzymen is glutamaat oxaalacetaattransaminase, dat wordt aangetroffen in de lever, skeletspieren en hart- spier en is nu ook bekend als aspartaataminotransferase (AST). In het cytoplasma van levercellen komt het enzym glutamaat voor pyruvaat transaminase of alanine aminotransferase (ALT) kan worden gevonden. Pyruvaat is gevormd uit alanine aminotransferase, alanine van overmaat stikstof Een zogenaamd membraangebonden enzym is gamma-glutamyltransferase (y-GT), dat wordt aangetroffen in de lever, maar ook in de nieren, dunne darm, milt en alvleesklier. Alkalische fosfatasen zijn enzymen die kunnen splitsen fosforzuur monoesters en worden aangetroffen in de lever, botten, nieren, of dunne darm.
Ziekten en aandoeningen
Leverenzymen worden bepaald bij de diagnose van leverziekte. Om dit te doen, neemt de arts bloed van de patiënt, dat vervolgens in het laboratorium wordt getest. Belangrijke syndromen die kunnen leiden leverbeschadiging omvatten auto-immuun ontstekingsziekten, hepatocellulaire insufficiëntie, cholestase en cytolyse. De oorzaak kan neoplastisch, auto-immuun, traumatisch, toxisch of infectieus zijn. Bij het cytolysesyndroom worden levercellen opgelost en komt de celinhoud in het bloed. Het enzym dat overheerst bij cytolyse is ALAT. In cirrose stadium ziekte of alcoholgeïnduceerd hepatitis, ASAT overheerst. Als de ASAT matig verhoogd is, kan dit duiden op spiercelbeschadiging, die kan worden bevestigd door latere bepaling van de zogenaamde creatine kinase. Cholestasis-syndroom duidt op een storing in gal uitscheiding of synthese. Er kan onderscheid worden gemaakt tussen obstructieve en niet-obstructieve cholestase. Bij obstructieve cholestase, de gal kanalen worden belemmerd door galstenen, bijvoorbeeld, terwijl bij niet-obstructieve cholestase de epitheelcellen in de galwegen beschadigd zijn, resulterend in verminderde secretie van galzuur. Bij cholestase is er een toename van de enzymen GT en ALP. Als het ALP-niveau normaal is en alleen het enzym GT verhoogd is, chronisch alcoholisme is meestal aanwezig. Als alleen de AlP-waarde verhoogd is, duidt dit op botziekte. Bij hepatocellulaire insufficiëntie is de leverfunctie beschadigd, wat resulteert in een verminderde werking albumine synthese en vertraagd eiwitmetabolisme of omzetting van vetten en suikers. Bij het auto-immuun-inflammatoire syndroom, immunoglobulinen toename, en verhoogde IgA geeft aan alcohol-geïnduceerde cirrose.
