Wat is dorst, hoe ontstaat dorst en wat is de betekenis van dorst voor mensen? Al in de Griekse mythologie wordt dorst beschouwd als een van de ergste kwellingen. Zo legde de woedende Zeus zijn zoon Tantalus de straf van dorst en honger omdat hij goddelijke geheimen had verraden. Tantalus ging rechtop staan tot aan zijn knie water, maar toen hij probeerde te drinken, ontsnapte het. Boven hem hingen veel sappige vruchten, maar zodra hij ze wilde plukken, trokken ze weg met de wind. Dorst, eeuwige dorst, zegt Tantalosqualen al eeuwen.
Wat is dorst?
Dorst is een gevoel dat wordt geactiveerd wanneer het zout concentratie of lichaamssappen stijgt - al dan niet als gevolg van een gebrek aan water, bijvoorbeeld na zwaar zweten en daarna diarree, of na inname van te gezouten maaltijden. Als we nu aan een fysioloog vragen wat dorst werkelijk is, zal hij als volgt antwoorden: Dorst is een gevoel dat wordt opgewekt wanneer het zout concentratie van de lichaamssappen stijgt - al dan niet als gevolg van een gebrek aan water, bijvoorbeeld na zwaar zweten en diarree of na het eten van te gezouten maaltijden. De term lichaamsvloeistof omvat niet alleen bloed, maar ook de weefselvloeistof die tussen en in de cellen wordt aangetroffen. Naast de voedingsstoffen die belangrijk zijn voor het celmetabolisme, zijn er verschillende mineralen worden erin opgelost, zoals natrium, kalium, magnesium, calcium, chloor, enz., die allemaal in exacte verhouding tot elkaar staan en betrokken zijn bij het ongestoord functioneren van bijna alle lichaamsfuncties. Dit zoutgehalte is geen product van toeval, maar moet altijd op hetzelfde niveau worden gehouden door de samenwerking van meerdere organen. Eerst en vooral zijn de nieren. Van hun activiteit hangt het wisselende bedrag af en concentratie urine, die zijn aangepast aan het water- en mineralengehalte van het lichaam. De werking van het huid, longen en darmen hebben ook invloed op de vocht- en mineralenvoorraad van het organisme. Bij elke wijziging daarvan, hoe klein ook, worden direct voorschriften in gang gezet om schommelingen in de zoutconcentratie te voorkomen. Daarom is het essentieel om eventueel vochtverlies te compenseren. Dorst is dus een gevoel dat we ervaren als er iets mis is in ons watermineraal evenwicht Je zou het kunnen vergelijken met het rode indicatielampje op een machine. We kunnen alleen voor onszelf beoordelen hoe groot onze dorst is. Objectief registreren we alleen het zoutgehalte van de bloed met behulp van ingewikkelde apparaten.
Functioneren van het dorstgevoel
Als we het hebben over dorst, dat maakt ons bewust van ingrijpende veranderingen in het water en het mineraal evenwicht, of van de organen door wiens functie de zoutconcentratie van de bloed constant wordt gehouden, moeten we ons ook afvragen waar het centrum voor regelgeving zich bevindt, dat afwijkingen van het normale registreert en impulsen doorgeeft aan de organen. Naast andere vitale centra die bijvoorbeeld verantwoordelijk zijn voor het functioneren van warmte evenwicht en slapen, het zogenaamde watercentrum bevindt zich ook in het diencephalon. Het zendt zijn impulsen ofwel via de paden van het autonome deel van de zenuwstelsel, dwz het deel dat onafhankelijk is van onze wil, of het geeft impulsen aan de hypofyse, wiens achterste kwab het hormoon adiuretin afscheidt wanneer het waterpeil van het lichaam onder normaal dreigt te dalen. De adiuretiri vertraagt de uitscheiding van water door de nieren en helpt zo het vloeistofpeil van het organisme constant te houden. Bovendien wordt de water- en mineralenbalans gereguleerd door de activiteit van de hormonen van de bijnierschors. Dorst wordt in dit systeem ingebracht voor zover het ons bewust maakt van de verandering in de sappen van het lichaam en ons ertoe aanzet om actieve maatregelen te nemen. In het algemeen reguleren gewoonten en ideeën onze vochtopname door middel van geconditioneerd gebruik reflexen, zonder dat elke keer dorst gevoeld wordt. Als gevolg hiervan komt de hoeveelheid gedronken vloeistof niet altijd overeen met de werkelijke behoefte van het organisme aan vloeistof. Meestal wordt zelfs tijdens het dorstgevoel meer vloeistof opgenomen dan het organisme nodig heeft. Dit is gemakkelijk te begrijpen als men weet dat de dorst niet wordt gedoofd totdat het water door de darmen is opgenomen. Het komt maar al te vaak voor dat we op hete zomerdagen grote dorst krijgen zwaar zweten, maar om de een of andere reden hebben we geen manier om het onmiddellijk te blussen.
Complicaties van vloeistoftekort
Ons relatieve welzijn laat zien dat dit nog geen ernstige veranderingen in de samenstelling, van de lichaamsvloeistoffen heeft veroorzaakt. Dit komt door het feit dat het lichaam vochtreserves heeft in het onderhuidse weefsel, die in geval van nood zeer snel kunnen worden gemobiliseerd en een evenwicht kunnen bewerkstelligen. Tegelijkertijd passen de nieren - zoals hierboven vermeld - hun activiteit aan de nieuwe omstandigheden aan, dwz ze produceren minder, maar meer geconcentreerd ureum In dit geval echter het vrijkomen van vloeistoffen via de huid kan niet worden gesmoord, omdat de constante verdamping van vocht op de huid warmte aan het lichaam onttrekt en zo de temperatuur van het organisme reguleert. Dorst is bijzonder pijnlijk bij het werken onder hoge temperaturen, zoals in de zomer in de zon, in keukens en bakkerijen of bij de staalverwerking. Door toegenomen transpiratie is men geneigd om zonder onderscheid te drinken en is het verbaasd dat de dorst niet gelest wordt ondanks de overvloedige toevoer van vocht. Hoe valt dit te verklaren? Met zweet scheiden we niet alleen water uit, maar ook gewoon zout - natrium en chloor - waarvan de functie onder meer is om water in het organisme vast te houden. Als we deze stoffen niet met de vloeistof aan ons lichaam teruggeven, dwz als we alleen leidingwater consumeren, cola or koffie, dit leidt tot een zouttekort in het organisme. Hierdoor wordt het opgenomen water direct weer uitgescheiden. Daarom hebben mensen dorst omdat ze te veel water drinken. Daarom moeten we op warme dagen of op de bovengenoemde werkplekken mineraalwater of een iets zoutere maaltijd consumeren. Benadrukt moet echter worden dat meer gezouten voedsel geen gewoonte mag worden volksgezondheid redenen. Hoe lang kan een persoon leven zonder hydratatie? Experimenten hebben aangetoond dat de dood optreedt wanneer het lichaam 15 procent van zijn water verliest. Hoe snel dit punt wordt bereikt, hangt onder meer af van de waterreserves van het organisme, van de luchttemperatuur en luchtvochtigheid en of er tegelijkertijd zwaar lichamelijk werk wordt verricht. Zeker is dat we de dorst slechts enkele dagen kunnen overleven. Volwassenen kunnen 24 uur overleven zonder te drinken, maar zuigelingen kunnen aan levensbedreigende aandoeningen lijden. Water, zoals elk ander voedsel of voedsel in het algemeen, kunnen we enkele dagen niet zonder. Dit is maar al te begrijpelijk als we bedenken dat ons lichaam voor 60-70 procent uit water bestaat. Bij pasgeborenen is dit zelfs 75 procent. Als we uitgaan van een lichaamsgewicht van 70 kilogram, is dat alleen al 48 kilogram water. Spier is hier het grootste deel van, met 50 procent, en vetweefsel voor 15 procent van de totale vloeistofinhoud. Het grote belang van water vloeit ook voort uit het feit dat de functie van de lichaamscellen gebonden is aan de waterige oplossing van voedingsstoffen. De uitscheiding van metabolische afvalproducten door de nieren is ook onmogelijk zonder water, en de vertering is evenmin denkbaar zonder vloeistof. Dagelijks wordt ongeveer 8 liter spijsverteringssappen uitgescheiden in de darmen. Deze worden normaal gesproken grotendeels opnieuw opgenomen in de dikke darm. Bij diarreeziekten kunnen echter grote vochtverliezen optreden als daardoor de reabsorptie wordt verstoord ontsteking van de darm slijmvlies Hoewel te weinig vocht noodzakelijk is, kan het lichaam binnen bepaalde grenzen teveel verdragen omdat we verschillende uitscheidingsorganen hebben, zoals de nieren, de huid, de longen en de darmen. Elke dag scheiden we ongeveer 2.5 liter uit (1500 ml urine, 500 ml zweet, de rest is het vochtgehalte van de ontlasting en uitgeademde lucht). Bij een gezonde volwassene kan deze hoeveelheid oplopen tot 5 liter of meer als de persoon meer dan dorst heeft gedronken.
