Urine is een steriel bloed serumconcentraat. Via de urine verwijdert het organisme verschillende metabolische afvalproducten. Een gezonde volwassene produceert dagelijks tussen de 1 en 1.5 liter urine.
Wat is urine?
Urine is een uitscheidingsproduct dat permanent wordt gevormd in de gepaarde nieren in een gecompliceerd proces van resorptie en filtratie. Urine wordt gevormd door de filterfunctie van de nieren. Bloed stroomt continu door de nier slagader in de nieren, waar het wordt gezuiverd van gifstoffen, afvalproducten en metabolische afvalproducten. Van maximaal 150 liter van de zogenaamde primaire urine per dag wordt ongeveer 1.5 liter uiteindelijke urine gevormd door diurese en filtratie; dit wordt vervolgens uitgescheiden via de blaas in de loop van 24 uur. Vanuit de nieren wordt urine door de urineleiders rechtstreeks in de blaas. De blaas heeft de functie van een urineverzameling bekken en is uitgerust met een bijzonder beschermend slijmvlies. Pas wanneer het een bepaald vullingsniveau bereikt, geven de receptoren aan de binnenwand van de blaas aan dat urineren noodzakelijk is. Dit fysiologische proces van het legen van de blaas via de urinebuis en de uitwendige sluitspier van de blaas is ook bekend als mictie. Naast de metabolische afvalproducten die het lichaam via de urine uitscheidt, bevat urine voornamelijk water als lichaamsvloeistof die niet langer nodig is.
Anatomie en structuur
Menselijke urine is een complex mengsel van een grote verscheidenheid aan organische en anorganische stoffen. In zijn samenstelling weerspiegelt urine altijd het huidige fysieke voorwaarde Dit komt omdat elk pathologisch proces in het organisme ook een direct effect heeft op de urinesamenstelling. Het belangrijkste bestanddeel van urine is water In waterige oplossing bevat het voornamelijk de metabolische eindproducten ureum, urinezuur en creatinine Deze worden ook wel urinestoffen genoemd. Ureum is het eindproduct van het eiwitmetabolisme, urinezuur het eindproduct van het celkernmetabolisme, en creatinine het eindproduct van spiermetabolisme. Bovendien bevat urine vitaminen, biologisch zuren, hormonen, eiwitten en kleurstoffen, zogenaamde urochromen, die de uiteindelijke urine zijn karakteristieke amberkleurige uiterlijk geven. De bereiding van urine vindt plaats volgens de anatomische structuur van de nier in 3 stappen. De anatomische functionele eenheid van de nier heet de nefron. Elke nefron bestaat uit de glomerulus, de filtereenheid en de lus van Henle, het tubuli-systeem. Ieder mens nier heeft ongeveer 1 miljoen van dergelijke nefronen. Tijdens glomerulaire filtratie, de eerste fase van urinepreparatie, bloed wordt in de glomeruli geperst en gereinigd van grof-moleculaire eiwitlichamen. Tijdens tubulaire reabsorptie, de tweede fase van urinepreparatie, metabolische afvalproducten, elektrolyten, of afbraakproducten van drugs worden actief uitgescheiden uit het stromende bloed in de primaire urine. In de derde en laatste fase van de urinepreparatie, tubulaire secretie, wordt ongeveer tweederde van de verkregen primaire urine opnieuw geabsorbeerd, dat wil zeggen teruggewonnen.
Functie en taken
De belangrijkste functie van urine is het via de blaas uitscheiden van metabole afvalproducten die door de nieren erin zijn opgelost. Tijdens de 3 stappen van de urinepreparatie zorgt een uitgekiend systeem altijd voor het in stand houden van de zogenaamde homeostase. Dit verwijst naar het constante onderhoud van verschillende vitale parameters, zonder welke het metabolisme niet zou kunnen functioneren. Dit geldt met name voor de pH-waarde van het bloed, die altijd rond de 7.4 ligt. Door de individuele stappen in de urinepreparatie aan te passen, is het mogelijk om deze en andere vitale parameters te allen tijde constant te houden. De processen op een hoger niveau die hiervoor nodig zijn, worden bestuurd door bepaalde delen van het hersenen De aanpassing vindt met name plaats via de uitgescheiden hoeveelheid urine. Afhankelijk van de algemene situatie van het organisme kan de uitgescheiden urine nogal zuur of alkalisch zijn. Een vermindering van de gedronken hoeveelheid vermindert ook de volume uitgescheiden laatste urine, die dan ook meer geconcentreerd is en daarom een diepgele tot bruinachtige kleur heeft. Als er grote hoeveelheden urine worden uitgescheiden, kan dat ook zo zijn water-Doorzichtig. Er worden dan dienovereenkomstig weinig vaste componenten en urinestoffen in aangetroffen.
Ziekten en klachten
Ook in de dagelijkse praktijk is menselijke eindurine een belangrijk diagnostisch hulpmiddel: niet alleen urologen, maar ook huisartsen en andere medisch specialisten analyseren dagelijks een overvloed aan urinemonsters. De samenstelling van de urine en de distributie van de afzonderlijke bestanddelen geven snel informatie, vooral over ziekten van het urogenitale kanaal. Bijvoorbeeld in het geval van ontsteking van de blaas of urinewegen, bevat urine typisch leukocyten of nitriet, als een betrouwbare indicator van pathogene nitrietvorming bacteriën Bloed in de urine kan ook wijzen op ontstekingsprocessen of zelfs op een kwaadaardige niertumor, hypernefroom. In het traditionele urineonderzoek uit de oudheid konden al conclusies worden getrokken over pathologische aandoeningen in het lichaam door het verschijnen van de urine. Vandaag, urineonderzoek is in de vergetelheid geraakt en volledig vervangen door zogenaamde multi-strip diagnostiek. Zo'n urineteststrip bevat tot wel 12 verschillende individuele parameters die kunnen worden getest na een korte dip in een urinemonster. Deze omvatten testvelden voor erytrocyten, nitriet, proteïne, leukocyten of urobilinogeen. Bijvoorbeeld algemene stofwisselingsziekten suikerziekte mellitus, kan ook worden gediagnosticeerd door de uiteindelijke urine. Zodra de zogenaamde nierdrempel van glucose, 180 milligram per milliliter bloed, wordt overschreden, de bloedglucose komt in de urine terecht en is vervolgens detecteerbaar in de urine, een zeker diagnostisch teken van suikerziekte Typische klachten voor ziekten van het urogenitale systeem zijn onder meer brandend tijdens het plassen, verminderde of verhoogde uitscheiding van urine, urinaire urgentie en zelfs misselijkheid en braken in het geval van aantasting van de nieren. Als de nier door ziekte zijn filterfunctie niet meer kan vervullen, hopen zich urinestoffen op in het bloed, ook wel uremie genoemd. Enkel en alleen dialyse kan dan het leven van een patiënt redden.
