Befindlichkeitsstörungen zijn wijdverbreid onder de bevolking. De meervoudige symptomen kunnen in vrijwel alle orgaansystemen voorkomen, waardoor het vaak moeilijk is om ze aan specifieke ziektebeelden toe te wijzen en een duidelijke diagnose te stellen. Befindlichkeitsstörungen zonder objectieve organische bevindingen hebben geen ziektewaarde in de geneeskunde.
Wat is een stemmingsstoornis?
Befindlichkeitsstörungen, ook wel functionele disfunctie genoemd, komen op elke leeftijd voor. Zelfs kleine kinderen en schoolkinderen klagen over stemmingsstoornissen. Enerzijds is het klachtenpatroon dus heel gebruikelijk in de huisartsgeneeskunde; Anderzijds is de veelheid aan klachten vaak moeilijk te classificeren, wat soms resulteert in een groot aantal doktersbezoeken van getroffenen. Typerend zijn de verzameling van een veelvoud aan grensgevallen met lichamelijk onderzoek, bloed tests of beeldvormende procedures, zonder dat er uiteindelijk een medische verklaring voor de symptomen wordt gevonden. Om deze reden, functionele stoornissen of welzijnsstoornissen zijn ook zeer significant in economische termen, omdat ze zeer vaak voorkomen en enorme kosten veroorzaken voor de volksgezondheid zorgsysteem. De overgang van stemmingsstoornissen naar zogenaamde somatoforme stoornissen is vloeibaar. In bijna alle gevallen lijden patiënten echter aan een vegetatieve labiliteit die gepaard gaat met een misleide lichaamswaarneming. Deze psychovegetatieve klachten dienen behandeld te worden ondanks het ontbreken van een duidelijke oorzaak, zodat ze niet chronisch worden.
Oorzaken
De exacte oorzaken van stemmingsstoornissen die zich manifesteren als vegetatieve labiliteit of vegetatieve dystonie zijn tot op heden niet bekend. Aangenomen wordt echter dat er bij elke stemmingsstoornis sprake is van een onbalans in de gecompliceerde interactie van lichaam, geest en ziel. In de huidige psychiatrie wordt aangenomen dat elke zogenaamde functionele stoornis wordt gehandhaafd en veroorzaakt door onopgeloste, innerlijke conflicten. De symptomen van een stemmingsstoornis zouden dus niets meer zijn dan een inadequate poging om op somatisch, dwz fysiek niveau, het hoofd te bieden. Gevoeligheidsstoornissen van welke aard dan ook zijn daarom altijd psychosomatisch; als er ondanks meerdere doktersbezoeken geen diagnose wordt gesteld, zal de arts-patiëntrelatie in de loop van de tijd aanzienlijk achteruitgaan. Patiënten met dergelijke stemmingsstoornissen zijn geen makkers, maar ervaren de symptomen als echt. Chronische somatische aandoeningen dienen ook psychiatrisch in detail te worden onderzocht. Niet zelden zijn de oorzaken te vinden in de directe sociale omgeving van een getroffen persoon. Deskundigen hebben ook lang gediscussieerd of er bij het ontstaan van stemmingsstoornissen ook rekening moet worden gehouden met erfelijke componenten.
Symptomen, klachten en tekenen
De klachten waaraan getroffen personen lijden, zijn buitengewoon gevarieerd en moeilijk te classificeren. Allereerst is het belangrijk dat de behandelend arts, ondanks het ontbreken van organische bevindingen, in ieder geval alle klachten serieus neemt. De patiënt moet niet het gevoel hebben dat er niets concreets gedaan kan worden, alleen omdat er niets concreets is gevonden. De aard van de klacht komt overeen met niet-specifieke algemene symptomen en roept daarom overeenkomstige diagnostische en therapeutische problemen op. De leeftijdsfocus van mensen met stemmingsstoornissen is van 20 tot ongeveer 40 jaar, op oudere leeftijd neemt het aantal patiënten significant af, maar de redenen hiervoor zijn niet bekend. Typische klachten en tekenen van stemmingsstoornissen zijn altijd psychisch of niet specifiek lichamelijk. Concreet kan dit zich uiten in lusteloosheid, algehele malaise, ademhaling problemen, urinaire urgentie, een gevoel van druk op de borst of het gevoel een brok in de keel te hebben. Spierspanning, hoofdpijngewrichtsproblemen en jeuk huid worden ook vaak gerapporteerd. De getroffenen melden ook een verhoogd optreden van besluiteloosheid of een afname van concentratie met vergeetachtigheid. Omdat de meeste symptomen van een functiestoornis ook een uiting kunnen zijn van een organisch voorwaarde, voorzichtig differentiële diagnose is zo belangrijk.
Diagnose en verloop
Het belangrijkste diagnostische criterium voor stemmingsstoornissen van welke aard dan ook is een intensief overleg met de arts op basis van de beschrijving van de patiënt en het verzamelen van objectieve bevindingen door middel van bloed testen, ECG, Röntgenstraal of functionele tests, wordt al snel duidelijk dat er geen organische ziekte aanwezig is. Typische schaamtediagnoses, zoals die vervolgens in de spreekkamer worden gesteld, zijn bijvoorbeeld vegetatieve dystonie, functiestoornis, larvierte Depressiemeervoudige klachtensyndroom of psychovegetatieve uitputting. Het beloop van de ziekte is vaak chronisch met een neiging tot verergering, met een progressieve afname van psychologische veerkracht en fysieke prestaties.
Complicaties
Stemmingsstoornissen omvatten een breed spectrum, met een vloeiende overgang naar ziekte. Als gevolg hiervan kan een stemmingsstoornis meestal verergeren tot een klinische manifestatie. Een depressieve stemming kan zich bijvoorbeeld ontwikkelen tot volwaardige (grote) Depressie zonder behandeling of zelfhulp. Als de depressieve stemming lange tijd aanhoudt zonder de ernst van een depressieve episode te bereiken, kan dysthymie ook als diagnose worden beschouwd. Hetzelfde geldt voor lichamelijke stemmingsstoornissen. Ze kunnen voorafgaan aan lichamelijke ziekte of als gevolg daarvan optreden. Er is geen diagnostisch equivalent voor de meeste sociale stemmingsstoornissen. Een sociale stemmingsstoornis kan echter bijdragen aan psychisch leed en kan dienovereenkomstig tot uiting komen in een lichamelijke of psychische stemmingsstoornis. Bijvoorbeeld sociaal spanning en vaak pesten leiden naar Depressie, Angst stoornissenof somatische aandoeningen. Spanning beïnvloedt ook het lichaam en kan organische ziekten veroorzaken of bevorderen. Als een stemmingsstoornis de drempel naar ziekte nog niet heeft overschreden, is de behandeling vaak moeilijk. Preventief maatregelen zijn nuttig om complicaties en verslechtering te voorkomen. Deze omvatten persoonlijke psychologische hygiëne en een zorgvuldige omgang met het eigen lichaam. Daarnaast is de wettelijke volksgezondheid verzekeringsfondsen in Duitsland bieden verschillende preventieve diensten aan, zoals ontspanning cursussen, voedingsadvies or spanning management.
Wanneer moet je naar de dokter gaan?
Aanhoudende lichamelijke klachten dienen altijd door een arts te worden gecontroleerd - ook als ze maar mild zijn. Het is echter moeilijk om een concrete tijdslimiet vast te stellen. Bij incidenteel terugkerende welzijnsstoornissen is vaak ook een bezoek aan de dokter aan te raden, ook als de klachten tussentijds steeds weer verdwijnen. Patiënten met ernstige symptomen mogen een bezoek aan de dokter niet te lang uitstellen. Mogelijk is er een specifieke oorzaak van de klachten en kan een snelle behandeling noodzakelijk zijn. Diagnostische verduidelijking is ook aan te raden bij psychische stemmingsstoornissen. Cognitieve, emotionele of gedragssymptomen kunnen niet alleen duiden op een psychische stoornis of een psychische stemmingsstoornis, maar kunnen ook optreden in de context van een lichamelijke ziekte. Om deze reden kunnen getroffen personen eerst hun huisarts of een huisarts raadplegen om een mogelijke lichamelijke oorzaak vast te stellen. Zowel lichamelijke als psychische stemmingsstoornissen zijn niet altijd diagnosticeerbare ziekten. Als er geen organische reden kan worden gevonden voor de psychische stemmingsstoornissen, een bezoek aan een psychotherapeut of psychiater kan informatief zijn. Diagnose is vooral aan te raden als de psychische symptomen langdurig optreden (bijvoorbeeld twee weken) of ook ernstig zijn. Somatoforme stoornissen kan ook psychotherapeutisch worden behandeld. In dit verband betekent het aanbevelen van psychologische of psychotherapeutische behandeling niet dat een simulatie van de symptomen wordt vermoed.
Behandeling en therapie
Causaal, dat wil zeggen oorzaakgerelateerd therapie, is niet mogelijk vanwege de complexiteit van de klachten en het ontbreken van objectieve fysieke bevindingen. Psychosomatisch gezien zijn de langetermijngevolgen van een functionele stoornis ernstig; daarom is het noodzakelijk om te voorzien therapie, ook om het vaak aanzienlijke lijden van de getroffenen te verlichten. Tijdige preventie is echter de beste gebleken therapie voor stemmingsstoornissen. Een persoon met psychosomatische stoornissen is noch geestelijk ziek in de klassieke zin, noch lijdt hij eraan psychose, neurose of hypochondrie. Omdat psychologische repressieproblemen de hoofdoorzaak zijn van stemmingsstoornissen, zijn bepaalde psychotherapeutische methoden geschikt voor langdurige verbetering van de symptomen. Praten psychotherapie over een langere periode zijn dieptepsychologische methoden en gedragstherapieën bijzonder effectief gebleken. Stemmingsstoornissen die jaren of decennia onbehandeld zijn gebleven, kunnen dat ook leiden om depressie te manifesteren.
Vooruitzichten en prognose
Afhankelijk van het type stemmingsstoornis varieert de prognose sterk. Een stemmingsstoornis kan heel lang aanhouden en enkele maanden of jaren aanhouden. Het kan echter even voorbijgaand zijn. Studies naar de prognose van stemmingsstoornissen zijn moeilijk te vergelijken omdat de resultaten afhankelijk zijn van de exacte definitie. Op middellange en lange termijn zijn zowel verbetering als verergering van symptomen denkbaar. Daarnaast bestaat de mogelijkheid dat de stemmingsstoornis hetzelfde blijft. Zelfs in individuele gevallen is een duidelijke prognose niet altijd vast te stellen. De klachten kunnen zowel van aard als van intensiteit veranderen. Een gevoeligheidsstoornis hoeft niet in alle gevallen door een arts te worden behandeld. In sommige gevallen neemt het af zonder tussenkomst van buitenaf of verbetert het met algemene stressvermindering maatregelen en eenvoudig huismiddeltjes Een stemmingsstoornis kan echter ook uitgroeien tot een andere ziekte. Bijvoorbeeld veel infectieziekten beginnen met een algemeen gevoel van malaise voordat de specifieke symptomen van de betreffende ziekte zich ontwikkelen. Als een gevoeligheidsstoornis gedurende een langere periode aanhoudt, is een gedetailleerde opheldering vaak aan te raden. Dit geldt ook voor psychische klachten, aangezien sommige psychische stoornissen zeer onopvallend kunnen zijn. Dit omvat bijvoorbeeld dysthymie. Het wordt gekenmerkt door een chronische depressieve stemming die minstens twee jaar aanhoudt. Dienovereenkomstig kan de overgang tussen een stemmingsstoornis en andere ziekten vloeiend zijn.
het voorkomen
Iedereen kan veel doen met een actieve levensstijl om te voorkomen somatoforme stoornissen in de eerste plaats voorkomen. Een gezonde sociale omgeving met volop mogelijkheden praten dingen uit bieden al enige bescherming. Het algemene welzijn kan ook worden beïnvloed door dieet en genotmiddelen zoals nicotine en alcohol moet worden vermeden. Fysiek maatregelen zoals sauna, afwisselende douches of droog poetsen is ook nuttig gebleken voor preventie. Nieuwe benaderingen voor de preventie van stemmingsstoornissen beloven zogenaamde psychagogische therapieconcepten, die een synthese zijn van educatieve instructies voor het dagelijks leven en psychotherapie.
Nazorg
Bij stemmingsstoornissen is nazorg vergelijkbaar met preventie. Omdat stemmingsstoornissen kunnen verwijzen naar zeer verschillende organische en psychische klachten, ligt de focus hier op algemene nazorgmogelijkheden. Er zijn drie kerngebieden van volksgezondheid promotie die nuttig kan zijn bij de nazorg van stemmingsstoornissen. Een gezond dieet draagt bij aan lichamelijk en psychisch welzijn en kan toekomstige ziekten en stemmingsstoornissen helpen voorkomen. Dit geldt niet alleen voor klachten die duidelijk zijn veroorzaakt door ondervoeding Voeding geeft het lichaam de basis voor alle stofwisselingsprocessen en krijgt daardoor een zeer hoge waarde. Een passende hoeveelheid lichaamsbeweging verbetert ook de gezondheid. Oefening moet worden aangepast aan persoonlijke sterke en zwakke punten. Specifieke afspraken met de huisarts, een fysiotherapeut of een gediplomeerde gezondheidstrainer zijn hierbij handig. Het verminderen van stress vormt de derde pijler van gezondheidsbevordering. Stressreductie is vooral belangrijk bij de nazorg van geestelijke gezondheid stoornissen zoals depressieve stemmingen, om te voorkomen dat de symptomen terugkeren. Psychologische stress kan echter ook de lichamelijke gezondheid beïnvloeden. In de meeste gevallen zijn stemmingsstoornissen mild, dus nazorg gaat soepel over in een gezonde dagelijkse routine. Levensstijlveranderingen op de lange termijn in dieet, oefenen en stress management zijn in veel gevallen nuttig.
Hier is wat u zelf kunt doen
Een stemmingsstoornis moet worden gediagnosticeerd en behandeld door een arts of therapeut. Naast conventionele medische en therapeutische maatregelen kunnen psychosomatische stoornissen worden verlicht door verschillende zelfhulpmaatregelen. Afhankelijk van de oorzaak kan een verandering in levensstijl al helpen. Bijvoorbeeld, stemmingswisselingen en psychologisch geïnduceerd pijn kan op zijn minst worden verminderd door lichaamsbeweging en een gezond, uitgebalanceerd dieet. Een verandering van omgeving of verhuizing naar een nieuwe woonplaats kan ook de vele klachten die samenhangen met een stemmingsstoornis verlichten. Hiervoor is het echter noodzakelijk dat de getroffenen hun stemmingsstoornis als zodanig duidelijk herkennen. Een klachtendagboek helpt bij het vastleggen en analyseren van de eigen stemming en gemoedstoestand gedurende de dag. Gesprekken met vrienden en familie ondersteunen ook de zelfdiagnose. Een belangrijke stap bij de behandeling van stemmingsstoornissen is het oplossen van innerlijke conflicten. Dit kan zowel in zelfhulpgroepen als in psychologische counselingsessies. Op de lange termijn moeten de psychosomatische triggers medisch worden opgehelderd en behandeld. Door enerzijds psychologische begeleiding en anderzijds verhoging van de kwaliteit van leven kan het omgaan met een stemmingsstoornis veel gemakkelijker worden gemaakt.
