De slikreflex is een lichaamsvreemde reflex van het menselijk lichaam waardoor voedsel en vloeistof kunnen worden opgenomen. Het proces wordt ook wel slikken genoemd. Het proces is erg complex en noodzakelijk om te overleven.
Wat is de slikreflex?
De slikreflex is een vreemde reflex van het menselijk lichaam waarmee we voedsel en vloeistof kunnen opnemen. De slikreflex is aangeboren en wordt gecontroleerd door reflexenof reflexen. Deze reflex is essentieel om voedsel op te nemen en te vervoeren. Elke dag slikken mensen tussen de 1000 en 3000 keer. Omdat het voedsel wordt opgenomen door de mondholte, komt het vervolgens in de slokdarm. Het slikken wordt veroorzaakt door contact tussen de palatale bogen, de tong en de achterste farynxwand. Terwijl een persoon slikt, ademhaling stopt. Deze handeling wordt geregeld door het slikcentrum in de hersenstam Het slikken kan ook worden aangetast en wordt dan dysfagie genoemd. Afhankelijk van het soort voedsel dat iemand binnenkrijgt, varieert de grootte en duur van het slikken. De duur is afhankelijk van hoe goed het voedsel is gekauwd en ermee is gemengd speeksel vooraf. Gemiddeld duurt het slikken tussen de 8 en twintig seconden.
Functie en taak
Het slikproces is opgedeeld in verschillende fasen. Elk van deze fasen heeft zijn eigen taak. De voorbereidende fase verwijst naar de processen die het daadwerkelijke slikproces überhaupt mogelijk maken. Het voer moet eerst voldoende gekauwd en vermengd zijn speeksel zodat de voedselbolus door de slokdarm kan glijden. De transportfase is de tweede stap van de reflex. Met de mond gesloten om te voorkomen speeksel verlies en om te voorkomen dat extra lucht wordt ingeslikt, de tong drukt tegen het gehemelte en het slikproces wordt gestart. De voedselbolus wordt via de keelholte vernauwing in de keelholte gebracht. De spieren van de tong zorgen voor de triggering in golvende toepassingen. Het slikken wordt geactiveerd wanneer de basis van de tong of de achterste farynxwand wordt aangeraakt door de voedselbolus. In de faryngeale transportfase zijn de bovenste en onderste luchtwegen afgesloten. Dit voorkomt dat de voedselbolus in de neus- en mogelijk inslikken. Tijdens het slikken vindt drukvereffening plaats in de middenoor en externe druk. Dit gebeurt wanneer het zacht gehemelte is gespannen, waardoor ook de buis van Eustachius verwijden. Als de nasopharynx niet gesloten is tijdens het slikken, kan voedselpulp de luchtwegen binnendringen. De strottehoofd moet ook worden afgesloten door de strotklep De bovenste faryngeale koorden (Musculus constrictor pharyngis superior) trekken samen en daarmee is de afsluiting van de luchtweg voltooid. De stembanden zijn gesloten, de strotklep daalt, en de spieren van de vloer van de mond contract. Zoals de strottehoofd stappen hoger, de strotklep en de laryngeale inlaat sluit, waardoor drievoudige bescherming van de onderste luchtwegen wordt geboden. De bovenste slokdarmsfincter gaat open en voedsel kan worden vervoerd. In de laatste fase, de slokdarmtransportfase, sluit de spier zich weer. De voedselbolus is in de slokdarm terechtgekomen. De luchtweg wordt weer geopend. De bolus hervat zijn normale verloop. De maag mond gaat open en nadat de bolus in de maag is aangekomen, sluit hij weer. Het slikken is voorbij.
Ziekten en kwalen
Gedurende zwangerschap, de slikhandeling van het kind vormt zich. Als er echter misvormingen optreden in de centrale zenuwstelsel of in de spijsverteringskanaalis de slikreflex verstoord. Ouderen kunnen ook last krijgen van slikproblemen Symptomen die gepaard gaan met dysfagie zijn vaak een klonterig gevoel in de keel, kokhalsreflex bij het slikken of hoesten tijdens het eten. De oorzaken van een aanwezige dysfagie kunnen een psychologische oorzaak zijn, maar ook een bijkomende neurologische of chronische ziekte Vooral patiënten die er last van hebben multiple sclerose of ALS moeten worden gecontroleerd. Andere lichamelijke oorzaken die de slikreflex beïnvloeden, zijn soms verwondingen en tumoren. Vaak, slikproblemen zijn bijwerkingen van een ernstig koud or amandelontsteking Door zwelling van de slijmvliezen wordt het slikken in deze gevallen bemoeilijkt. Een neurogene aandoening is de meest voorkomende oorzaak van een verminderde slikreflex beroerte, hersenvliesontsteking of een ziekte zoals Parkinson. Slikproblemen komen ook voor bij spieratrofie, een spierziekte. Slikproblemen komen zeer vaak voor bij tumoren of na operaties in de keel, mond en hoofd Oppervlakte. Als de keel en de slokdarm gedurende lange tijd in contact komen met een vreemd lichaam, treedt dysfagie op. Hetzelfde kan worden veroorzaakt door vergiftiging of chemotherapie Bij jongere patiënten zijn de problemen psychologisch. De getroffenen hebben het gevoel constant een brok in hun keel te hebben. Kinderen hebben vaak last van aangeboren afwijkingen. Bij oudere mensen neemt de efficiëntie van slikken af. Bij presbyfagie wordt de reactietijd van de spieren vertraagd. Verlies van tanden en gedroogde slijmvliezen bemoeilijken ook het slikken. Evenzo kan dysfagie optreden als een gelijktijdige behandeling van dementie.
