Als onafhankelijke medische discipline, radiologie ondersteunt zowel diagnostische als therapeutische doeleinden door middel van de picturale weergave van lichaamsstructuren. Het spectrum varieert van klassieke röntgenfoto's en echografie tot complexe beeldvormingsprocedures in dwarsdoorsnede, zoals CT of MRI. Met zijn verschillende onderzoeksmethoden, waarvan sommige ook worden ondersteund door contrastmiddelen, radiologie biedt de mogelijkheid om alle fysieke structuren zinvol af te beelden.
Wat is radiologie?
Als een aparte medische discipline, radiologie ondersteunt zowel diagnostische als therapeutische doeleinden door middel van beeldvorming van lichaamsstructuren. Radiologie is een zeer gespecialiseerde tak van geneeskunde die gebruikmaakt van electromagnetische straling en mechanische golven om afbeeldingen van individuele lichaamsdelen te produceren of interne organen De belangrijkste gebieden van de radiologie, die, afhankelijk van de indicatie, ook van geval tot geval contrastmiddelen gebruiken voor duidelijkere beeldvorming, zijn diagnostische radiologie (met inbegrip van specialisaties zoals pediatrische, neurologische of spoedradiologie) en interventionele radiologie, waarbij therapeutische maatregelen worden uitgevoerd onder radiologische controle. Nucleaire geneeskunde en straling therapie zijn nauw verwant aan radiologie, maar worden beschouwd als onafhankelijke medische subspecialismen.
Behandelingen en therapieën
Vanwege de verscheidenheid aan methoden en specialisaties is radiologie in staat om voor elke fysieke structuur de juiste beeldvorming te bieden. Radiologie speelt een grote rol bij klachten en aandoeningen van het bewegingsapparaat. Structuren zoals botten, ligamenten, pezen en spieren kunnen betrouwbaar in beeld worden gebracht om vervolgens een optimale orthopedische, chirurgische of fysiotherapeutische behandeling te starten. Interne organen zoals het maagdarmkanaal of de kransslagader schepen kunnen ook betrouwbaar worden afgebeeld met behulp van de beschikbare radiologische onderzoeksmethoden. Naast diagnostische en therapeutische doeleinden heeft radiologie ook een reeks onderzoeken in haar spectrum die kunnen worden gebruikt in de context van pre- of postoperatieve zorg (bijvoorbeeld mammografie screening voor de vroege opsporing van borstkanker of op MRI gebaseerde verduidelijking van chirurgische resultaten). Vanwege snelle ontwikkelingen, neuroradiologie, die de structuren van de centrale weergeeft zenuwstelsel, is een onafhankelijke tak van radiologie geworden. Het nut ervan schuilt bijvoorbeeld in de spoedbehandeling van beroerte patiënten, follow-up na hersenen tumorchirurgie, of optimale planning van tussenwervelschijf chirurgie.
Diagnose- en onderzoeksmethoden
Moderne radiologie maakt gebruik van een verscheidenheid aan beeldvormingsmethoden, die elk niet alleen kunnen worden gebruikt met betrekking tot de medische kwestie, maar ook in coördinatie met speciale behoeften van de patiënt (bijv. open MRI bij angstpatiënten of autochtone onderzoeken bij intolerantie voor contrastmiddelen):
Echografie is een beproefde standaard radiologische procedure geworden - niet in de laatste plaats vanwege het gebrek aan complicaties en bijna willekeurige herhaalbaarheid. Ultrageluid diagnostiek is een uiterst zachte methode om organen (bijv. bovenbuik of voortplantingsorganen) en hun functie te beoordelen, die ook zeer geschikt is voor zwangere vrouwen. Deze methode is beperkt bij zwaarlijvige patiënten en in alle organen die niet of slechts onvoldoende kunnen worden afgebeeld. Met conventionele radiografie (projectieradiografie) kunnen radiologen lichaamsstructuren in beeld brengen (bijv. botten of thoracale organen) met behulp van röntgenfoto's, waarbij vaak contrastmiddelen worden gebruikt om de beoordeling van organen te verbeteren; voorbeelden zijn onder meer vasculaire beeldvorming zoals angiografie or flebografie, of fluoroscopie van de gastro-intestinale passage na inname van orale contrastmiddelen. Een gewone Röntgenstraal onderzoek op het gebied van kanker screening is mammografie, dat vaak wordt aangeboden als onderdeel van een bevolkingsonderzoek. Computertomografie (CT), net als echografie en MRI, is een van de transversale beeldvormingstechnieken in de radiologie. Met korte onderzoekstijden levert het gedetailleerde beelden op zonder superpositie, bijvoorbeeld van coronair schepen of de buikorganen, en wordt, net als MRI, ook vaak gebruikt bij tumordiagnostiek. Vanwege de hoge stralingsblootstelling is een zorgvuldige afweging van de voordelen door de arts in elk geval vereist.Magnetische resonantie imaging of magnetische resonantie tomografie (MRI) is een zeer complexe cross-sectionele radiologische beeldvormingstechniek die gebruik maakt van sterke magnetische velden en, indien nodig, aanvullende contrastmiddelen (voornamelijk gadolinium of ijzer oxide deeltjes) om uitstekende informatie te geven, vooral bij het afbeelden van de centrale zenuwstelsel of de hart- in realtime MRI. Het voordeel ten opzichte van CT ligt in de afwezigheid van ioniserende straling en contrastmiddelen die jodium, evenals het betere contrast van de zachte weefsels. Interventionele radiologie, een onafhankelijke subspecialiteit van de radiologie, maakt minimaal invasieve interventies onder constante beeldcontrole mogelijk. Aandachtspunten hierbij zijn bijvoorbeeld de dilatatie van afgesloten schepen, het stoppen van bloeding in het maagdarmkanaal, of de sclerotherapie van bepaalde tumoren.
