Flagellaten zijn eencellige organismen die reizen door flagellen. Sommige flagellaten kunnen bij mensen ziekten veroorzaken.
Wat zijn flagellaten?
Flagellaten zijn eukaryote levende organismen. Eukaryoten zijn al die levende wezens met cellen met een kern. Flagellaten hebben precies één cel met een kern, aangezien ze tot de eencellige organismen behoren. Flagellaten danken hun naam aan hun flagella. In technische taal worden deze zwepen, die dienen voor voortbeweging, ook flagella genoemd. Maar de protozoa gebruiken hun flagellen niet alleen voor voortbeweging. Met behulp van de kleine uitsteeksels kunnen ze zich ook verankeren aan structuren of voedseldeeltjes halen. De groep flagellaten werd voor het eerst beschreven in 1866 door botanicus Karl Moritz Diesing. De definitieve erkenning vond echter pas aan het einde van de 20e eeuw plaats als een geslacht van protozoa. De flagellaten die pathologisch zijn voor mensen kunnen worden onderverdeeld in drie groepen: Trypanosomen, Leishmania en Trichomonaden.
Voorkomen, verspreiding en kenmerken
Trypanosomen zijn protozoa die voornamelijk in vloeibare weefsels voorkomen. Ze zijn te vinden in de bloed, weefselvochtof cerebrospinale vloeistof. Trypanosomen kunnen ook in pericardvocht leven. Trypanosomen kunnen worden overgedragen door insecten zoals insecten. Pathogeenreservoirs zijn gedomesticeerde en wilde zoogdieren. De bugs nemen het pathogenen tijdens het zuigen bloed en scheiden infectieuze vormen van de flagellaten uit in hun ontlasting. De trypanosomen komen vervolgens via micro-verwondingen het menselijk lichaam binnen. Overdracht is ook mogelijk via vervuild bloed transfusies, door moedermelk en placenta, en door besmettelijke menselijke uitwerpselen. Leishmania wordt ook overgedragen door insecten. De belangrijkste vectoren zijn zandvliegen van het geslacht Phlebotomus. De belangrijkste onderdelen van distributie van de pathogenen zijn India, Afrika, China, Irak en het zuidwestelijke Arabische schiereiland. Trichomonadenworden daarentegen niet overgedragen door insecten of dieren. Infectie treedt op tijdens onbeschermde geslachtsgemeenschap via vaginaal vocht of sperma.
Ziekten en symptomen
Trichomonaden, vooral de soort Trichomonas vaginalis, kan veroorzaken infectieziekten van de voortplantingsorganen en urinewegen. Het vocht en de pH in de vagina en urinebuis zorgen voor optimale leefomstandigheden voor de flagellaten, waardoor ze daar langere tijd kunnen overleven. Bij vrouwen leidt kolonisatie door trichomonaden tot ernstige ontsteking met etterende afscheiding. EEN brandend sensatie ontwikkelt zich in de entree gebied van de vagina. Geslachtsgemeenschap is alleen mogelijk met ernstig pijn De etterende afscheiding ruikt onaangenaam visachtig. Dit komt door het feit dat de infectie vaak wordt geassocieerd met kolonisatie van de vagina door Gardnerella vaginalis en verschillende ontlasting bacteriën. Ontsteking van de vagina en urinebuis kan gepaard gaan met lagere pijn in de buik Mannen die met trichomonaden zijn geïnfecteerd, vertonen meestal geen symptomen. Af en toe kan het urethritis oorzaken brandend tijdens het plassen en ejaculatie. Purulente afscheiding uit de urinebuis kan ook voorkomen. Opgemerkt moet worden dat vrouwen met een trichomonade-infectie een hoger risico lopen om HIV op te lopen vanwege de mucosale defecten. Voor HIV-geïnfecteerde personen verhoogt trichomonade-infectie het risico om het virus door te geven aan andere seksuele partners. Trichomonaden kunnen echter niet alleen het genitale gebied koloniseren, maar ook het darmgebied (darm). De ziekteverwekker Trichomonas intestinalis kan dus enterocolitis veroorzaken. De flagellate Leishmania daarentegen veroorzaakt leishmaniasis Mogelijke veroorzakers van leishmaniasis zijn Leishmania brasiliensis, Leishmania infantum en Leishmania tropica. In totaal zijn er 15 verschillende menselijke pathogene leishmania. leishmaniasis kan worden onderverdeeld in cutane, mucocutane en viscerale leishmaniasis. Bij cutane leishmaniasis is de infectie beperkt tot de huid Zo ontstaan er vlekken bij de beten van de zandvliegen, die vervolgens in kleine blaren kunnen veranderen. Deze worden vrij snel groter en worden hobbels, die vervolgens zweren. In de mucocutane vorm is er ernstig ontsteking van het gezicht. De neusslijmvlies wordt ook beïnvloed, zodat een chronische rhinitis kan zich ontwikkelen, wat gepaard gaat met vernietiging van het neusslijmvlies. De viscerale vorm wordt gekenmerkt door de betrokkenheid van interne organen. Er bestaat koorts, zwelling van de milt en lever, bloedarmoede, diarree, en hyperpigmentatie van de huid De derde belangrijkste pathogene groep van flagellaten bij de mens zijn trypanosomen. De belangrijkste vertegenwoordigers zijn Trypanosoma brucei gambiense, Trypanosoma brucei rhodesiense en Trypanosoma cruzi. Trypanosoma cruzi is de veroorzaker van Chagas ziekte. Chagas ziekte is verdeeld in een acute en een chronische fase. In de acute fase, koorts, huid laesies en gegeneraliseerde ontsteking van de weefselvocht knooppunten komen voor. Het is niet ongebruikelijk voor de acute fase van Chagas ziekte verkeerd geïnterpreteerd worden als normaal griep-achtige infectie. Tijdens de chronische fase worden verschillende organen groter. Het maagdarmkanaal vertoont progressieve verlamming, waardoor patiënten lijden aan gewichtsverlies, dysfagie en chronische constipatie Trypanosoma brucei rhodesiense en Trypanosoma brucei gambiense zijn beide veroorzakers van slaapziekte. Tijdens de eerste week na infectie met de ziekteverwekker ontwikkelt zich op de injectieplaats een zwelling met een blaasje in het midden. Deze huid voorwaarde heet trypanosome chancre. Een tot drie weken later ontwikkelen de patiënten zich koorts, rillingen, zwelling en huiduitslag. De tweede fase, de meningo-encefalitische fase, wordt gekenmerkt door toevallen, slaapstoornissen, verminderde coördinatie en gewichtsverlies. In het laatste stadium van de ziekte vallen patiënten in een slaapachtige verdoving. Na enkele maanden tot jaren is slaapziekte meestal dodelijk.
