cholesterol esters zijn cholesterol moleculen veresterd met vetzuren Ze vertegenwoordigen een transportvorm van cholesterol dat wordt gevonden in maximaal 75 procent van de bloed Veresterd cholesterol wordt gemakkelijker afgebroken in de lever dan niet-veresterde cholesterol.
Wat is cholesterolester?
cholesterol ester vertegenwoordigt een cholesterolmolecuul veresterd met vetzuren Cholesterol is een polycyclisch alcohol aan wiens hydroxylgroep een vetzuurmolecuul zich met behulp van een enzym bindt, zich afsplitsend water Het cholesterol ester is een transportvorm van cholesterol die als ester ook gemakkelijker kan worden afgebroken in de lever In het lichaam komt 75 procent van cholesterol voor als cholesterol ester Het dient als tussenproduct en opslagstof in de stofwisseling van het organisme. Daarom is het ook een intrinsiek onderdeel van de mens dieet Cholesterolesters komen voornamelijk voor in dierlijke voedingsproducten. De meest voorkomende vetzuren gevonden in cholesterolesters zijn oliezuur, palmzuur en linolzuur. Het enzym lecithine-cholesterolacyltransferase is verantwoordelijk voor de verestering van cholesterol. Dit enzym bevindt zich in de HDL deeltjes en regelt daar ook de verestering van cholesterol. De HDL deeltjes bestaan uit cholesterol, triglyceriden en lipoproteïnen. Gebonden aan de lipoproteïnen, de water-onoplosbare cholesterolesters worden transporteerbaar gemaakt en getransporteerd van de organen naar de lever via de HDL deeltjes. Verestering veroorzaakt het dichtheid van deze deeltjes toenemen, dus worden ze beschouwd als lipoproteïnen met hoge dichtheid.
Functie, effecten en rollen
Cholesterolesters vertegenwoordigen slechts één transportvorm van cholesterol. Ze zijn gebonden aan lipoproteïnen in HDL, LDLof VLDL. Cholesterol komt dus zowel vrij als veresterd met vet voor zuren Veresterde cholesterol wordt echter gemakkelijker door de lever afgebroken. Het kan heel goed vervoerd worden in de bloed met behulp van lipoproteïnen. De vorming ervan vindt plaats in de hogedichtheid lipoproteïnen. Dit zijn sterk geconcentreerde lipoproteïnen. Het HDL transporteert cholesterol van de extrahepatische organen (organen buiten de lever) naar de lever, waar het vervolgens wordt afgebroken tot gal zuren In het proces wordt het gal zuren worden via de gal in de darmen uitgescheiden en emulgeren tegelijkertijd de vetten, cholesterol en cholesterolesters die uit de dieet Meer dan 90 procent van de cholesterol wordt omgezet in gal zuur wordt terug omgezet en komt het circulatie nog een keer. Cholesterol en cholesterolesters zijn uitgangsmaterialen voor de vorming van hormonen zoals geslachtshormonen, minerale corticoïden en glucocorticoïden (cortisone Bovendien dienen ze voor de vorming van galzuren en vitamine D.
Vorming, voorkomen, eigenschappen en optimale niveaus
Met behulp van het enzym worden in het HDL cholesterolesters gevormd lecithine-cholesterolacyltransferase. De HDL of hogedichtheid lipoproteïnen zijn verantwoordelijk voor het transport van cholesterol van de weefsels van het lichaam naar de lever. Dit transport wordt ook wel omgekeerd cholesteroltransport genoemd. In de lever kan het veresterde cholesterol goed worden afgebroken. Van de HDL kunnen de cholesterolesters echter ook worden overgebracht naar de LDL of VLDL met uitwisseling met triglyceriden Daarom worden cholesterolesters ook aangetroffen in de LDL en VLDL. Over het algemeen wordt HDL goede cholesterol genoemd omdat het cholesterol in de weefsels naar de lever transporteert voor afbraak. Het is gebleken dat het risico zich ontwikkelt arteriosclerose en cardiovasculaire aandoeningen zijn lager met een hoge HDL concentratie In sommige gevallen is zelfs een lichte regressie van atherosclerotische veranderingen waargenomen. Voor de afbraak van cholesterol in de lever is het eerst nodig om de esterbinding tussen cholesterol en vetzuur te verbreken. Dit vereist een hormoongevoelig lipase De cholesterolesters die met voedsel worden ingenomen, worden afgebroken tot hun afzonderlijke componenten door een geactiveerd galzout lipase Hierdoor komen zowel de vetzuren als het cholesterol vrij. Binnen een cel wordt vrij cholesterol ook veresterd door het zogenaamde sterol-O-acyltransferase en omgezet in zijn bewaarvorm als cholesterolester. Zo worden ongewenste effecten als gevolg van vrij cholesterol in het cytosol vermeden. Ophoping van cholesterolesters in macrofagen of gladde spieren duiden echter op het begin van arteriosclerose.
Ziekten en aandoeningen
A evenwicht wordt gevormd in cellen tussen cholesterolsynthese en afgifte uit cholesterolesters. De afbraak van cholesterolesters wordt bewerkstelligd door een proces dat zuur wordt genoemd lipase Er zijn twee zeer zeldzame klinische beelden die verband houden met functieverlies of verminderde activiteit van zuurlipase. Een genetisch defect op chromosoom 10 heeft bijvoorbeeld invloed op a gen dat codeert voor zure lipase. Bij volledig verlies van dit enzym kunnen cholesterolesters in de lysosomen niet meer worden afgebroken. Het resultaat is een verminderde concentratie van cholesterol in het cytoplasma van de cel. Dit onderbreekt de regellus en leidt tot een ongecontroleerde aanmaak van cholesterol. Dit verhoogt ook de LDL-receptoractiviteit. De cel is nu overladen met cholesterol, wat uiteindelijk leidt tot celdood. Deze ziekte is meestal dodelijk in de vroege kinderjaren (op de leeftijd van drie tot zes maanden). Een veel mildere vorm van de ziekte is cholesterolesterstapelingsziekte (CEST). Ook hier hetzelfde gen wordt beïnvloed. Zure lipase heeft hier echter nog een restfunctie, zodat de ziekte alleen de lever treft. Door deze restfunctie kan in de meeste cellen nog steeds afbraak van cholesterolester plaatsvinden. Door de hoge metabolische activiteit in de lever heeft de vertraagde afbraak daar echter effect. Zo worden verhoogde concentraties cholesterolesters in de lever opgeslagen. De ziekte wordt meestal duidelijk na de leeftijd van 18 jaar, met een vergrote lever en een verhoogd risico op het ontwikkelen van atherosclerose.
