De hersenstam (truncus encephali) is het gebied van de hersenen gelegen onder het diencephalon. Dit omvat de middenhersenen, de brug en de medulla oblongata.
Wat is de hersenstam?
De hersenstam is het gedeelte onder het diencephalon dat alle delen van de hersenen die vorm van de tweede en derde hersenblaasjes. Per definitie omvat het ook de cerebellum, maar dit wordt om historische redenen niet tot de truncus encephali gerekend.
Anatomie en structuur
De hersenstam is ongeveer zo groot als een duim en verbindt de delen van de centrale zenuwstelsel. De cerebellum verbindt achter de hersenstam, en het diencephalon en grote hersenen bevinden zich erboven. De hersenstam omvat de middenhersenen, de medulla oblongata en de brug. De middenhersenen zijn ongeveer twee centimeter groot en zijn onderverdeeld in de tetrapod, de dop en de twee hersenstelen. De belangrijkste kernen van dit gebied zijn de zogenaamde formatio reticularis, zowel de zwarte stof als de rode kern. De brug bestaat uit het velum medullare, de brugkap en de brugvoet. De medulla oblongata heeft drie lagen en bestaat uit respectievelijk een kap en een anterieure en posterieure zone. Aan de voorkant lopen de zogenaamde piramides en de piramidale traktaten, aan de zijkant staan de olijven, aan de achterkant is de romboïde fossa, en aan de binnenkant bevindt zich de braken centrum. In de hersenen er zijn een veelvoud aan neurotransmitters en er zijn verschillende chemische stoffen te vinden. Bovendien wordt door middel van de Berlijnse blauwreactie een zeer hoog gehalte aan ijzer kan ook worden gedetecteerd, dat wordt opgeslagen in de gliacellen en in de neuronen. De enzymen in de hersenstam worden verdeeld volgens een specifiek patroon, met een zeer hoge activiteit, vooral in de kernen van de schedel zenuwen.
Functie en taken
De kernen van de schedel zenuwen lopen door de hersenstam, net als alle traktaten die betrokken zijn bij de grote hersenen Deze omvatten de kanalen van de extrapiramidale en piramidale systemen, de cerebellaire laterale koordkanalen en de kanalen met epicritische en protopathische gevoeligheid. De schedel zenuwen bevinden zich voornamelijk in het gebied van de rhombencephalon en zijn gerangschikt als kolommen. De delen van de hersenen die tot de hersenstam behoren, dienen dus om te reguleren, controleren, moduleren en coördineren. De kernen fungeren dus als een soort schakelstation en besturen veel lichaamsfuncties. De hersenstam is verantwoordelijk voor het beheersen hart- tarief en bloed druk, en het controleert ook zweten en ademhaling Bovendien coördineert het het waken en slapen en is het ook van vitaal belang voor reflexen zoals hoesten, braken of slikken. Het centrum wordt gevormd door de formatio reticularis met de raphe-kernen, en er zijn ook tien hersenzenuwen in de hersenstam die reguleren evenwicht, zijn verantwoordelijk voor het controleren van het oog en gezichtsspieren, en brengen auditieve en smaaksensaties over. Daarnaast worden spierbewegingen ook vanuit de hersenstam gecoördineerd. De formatio regularis regelt de stemming, motorische processen, secretoire reflexen tijdens de spijsvertering en oculomotorische reflexen. Bovendien is de hersenstam de bron van endorfine, noradrenaline, dopamine en serotonine.
Ziekten
Een mogelijke ziekte die de truncus encephali aantast, is een hersenstaminfarct, dat verschillende vormen kan aannemen. De meest ernstige vorm is opgesloten syndroom, waarbij getroffen personen bijna volledig verlamd zijn en alleen verticale oogbewegingen kunnen maken. Patiënten zijn echter volledig bij bewustzijn en in staat complexe informatie op te nemen. Een andere vorm is het Wallenberg-syndroom, waarbij de spinal cord wordt niet met voldoende geleverd bloed Dit resulteert in beweging, slikken en sensorische stoornissen. In veel gevallen treedt een hersenstaminfarct op als gevolg van verkalking van de aderen Hoe de ziekte vordert, hangt af van de ernst van het hersenstaminfarct. Na een licht infarct kunnen patiënten dat meestal wel leiden weer een zelfstandig leven, maar bij een ernstig infarct zijn tal van beperkingen te verwachten. Als getroffen personen aan het Benedictus-syndroom lijden, is het weefsel in het gebied van de middenhersenen beschadigd. In dit geval treden functionele stoornissen op aan de contralaterale zijde van het lichaam, de leerling is lichtstijf en patiënten zien vaak dubbele beelden. Een heel klassiek hersenstam-syndroom is het zogenaamde Weber-syndroom. Dit is het gevolg van schade aan het weefsel in het gebied van de middenhersenen. Patiënten zien dubbelzien en de oculaire beweeglijkheid is beperkt. De leerling is erg breed en er treedt verlamd scheelzien op. Aan de andere kant treedt spastische hemiplegie op. Bij het Babinski-Nageotte-syndroom is de medulla oblongata beschadigd. Het is een afwisselend hersenstam-syndroom waarbij niet-gekruiste en gekruiste zenuwvezels falen. Getroffen personen lijden aan neurologische gebreken die optreden aan de contralaterale kant of zelfs aan de milde kant van het lichaam. Ontwikkelings- en anatomische stoornissen van de hersenstam omvatten verschillende vormen van Chiari-misvorming en misvorming van Dandy-Walker. Chiari-misvorming is een misvorming die wordt gekenmerkt door een niet-overeenkomende grootte tussen het metencephalon en de fossa posterior. Symptomen verschijnen meestal tussen de 10 en 40 jaar, waarbij de getroffen personen voornamelijk lijden aan nek en achterhoofd pijnvisuele stoornissen, gehoorproblemen, evenwicht aandoeningen, en duizeligheid Een foetale ontwikkelingsstoornis van de cerebellum resulteert in de misvorming van Dandy-Walker, waarbij spasticiteit en oogbewegingsstoornissen treden al in het eerste levensjaar op. Tumoren kunnen ook voorkomen in het hersenstamgebied, het meest voorkomende type tumor is de zogenaamde astrocytoom Een hersenstamtumor veroorzaakt visuele en spraakstoornissen en spastische parese, en soms hoofdpijn, misselijkheid en braken optreden.
Typische en veel voorkomende hersenaandoeningen.
- Dementia
- Creutzfeldt-Jakob ziekte
- Geheugen hiaten
- Hersenbloeding
- Hersenvliesontsteking
