Wat is het effect van vlierbessen?
De bloemen van de zwarte vlierbes (Sambucus nigra) worden gebruikt als traditioneel kruidengeneesmiddel om verkoudheidssymptomen te verlichten. Ze bevatten onder meer flavonoïden, etherische olie, triterpenen, slijmstoffen en hydroxykaneelzuurderivaten. Over het algemeen hebben vlierbloesems een zweetdrijvend effect en verhogen ze de slijmproductie in de bronchiën.
Ook in de volksgeneeskunde worden de stofwisselingsbevorderende en licht diuretische vlierbloesem gebruikt bij de behandeling van reumatische aandoeningen. Bovendien zou vlierbessensap gemaakt van vlierbessen (botanisch: steenvruchten) een effect hebben op verkoudheid. Dit is echter nog niet wetenschappelijk bewezen.
Wel bevatten de bessen onder meer vitamine C en anthocyanen. Beide hebben een antioxiderende werking. Dit betekent dat ze celbeschadigende agressieve zuurstofverbindingen (vrije radicalen) onschadelijk kunnen maken. Vitamine C kan ook het immuunsysteem stimuleren. De antioxiderende eigenschappen van vlierbessenextracten en hun mogelijke betekenis voor het immuunsysteem zijn onderwerp van onderzoek.
Hoe wordt vlierbes gebruikt?
U kunt vlierbes gebruiken als huismiddeltje of u kunt een kant-en-klaar preparaat kopen bij de apotheek.
Vlierbes als huismiddeltje
Giet hiervoor ongeveer 150 milliliter kokend water over twee tot drie theelepels (drie tot vier gram) vlierbloesem, laat vijf tot tien minuten trekken en zeef de bloemen vervolgens. Deskundigen adviseren om zo’n kopje vlierbloesemthee meerdere keren per dag te drinken, bij voorkeur warm (als zweetkuur). De dagelijkse dosering is 10 tot 15 gram van de droogbloemen.
Het is zinvol om bij het bereiden van thee vlierbessen te combineren met andere geneeskrachtige planten. Lindebloesem (ook zweetdrijvend) en kamille (ontstekingsremmend) zijn bijvoorbeeld ook geschikt voor een koude thee.
Huismiddeltjes op basis van geneeskrachtige planten hebben hun grenzen. Als uw symptomen gedurende een langere periode aanhouden en ondanks de behandeling niet verbeteren of zelfs verergeren, dient u altijd een arts te raadplegen.
Kant-en-klare bereidingen met vlierbessen
Er zijn nu ook kant-en-klare preparaten met vlierbessen. Naast kant-en-klare theemelanges zijn dit bijvoorbeeld gecoate tabletten met vlierbloesempoeder en alcoholische extracten in de vorm van druppels en sappen. Gebruik de preparaten zoals beschreven in de bijsluiter of zoals aanbevolen door uw arts of apotheker.
Welke bijwerkingen kunnen vlierbessen veroorzaken?
Waar u op moet letten bij het gebruik van vlierbessen
Eet de rauwe bessen nooit vanwege de giftige ingrediënten. De schadelijke stoffen zitten ook in de bladeren en twijgen van vlierbessen.
Hoe vlierbessen en zijn producten te verkrijgen
Kant-en-klare bereidingen zoals vlierbloesemthee, zuigtabletten of tincturen en sappen gemaakt van de bloemen of bessen zijn verkrijgbaar bij uw apotheek of drogisterij. Lees voor het gebruik en de dosering van dergelijke preparaten de betreffende bijsluiter en vraag uw arts of apotheker om advies.
Interessante feiten over vlierbessen
Vlierbes (Sambucus nigra) is een tot acht meter hoge struik of kleine boom uit de kamperfoeliefamilie (Caprifoliaceae). Het is inheems in Europa, maar ook in delen van Azië en Noord-Afrika. Vlierbes groeit graag in heggen, struiken, langs bermen en beekoevers, maar ook op puinhopen. Het bijgeloof dat de vlierstruik de verblijfplaats was van beschermende huisgoden weerhield mensen ervan hem in de buurt van stallen, graanschuren of boerderijen te kappen. Daarom wordt hij vandaag de dag nog steeds vaak op deze plaatsen aangetroffen.
De vlierbesstruik heeft geveerde bladeren en in de zomer grote, parapluvormige bloemschermen met kleine, witte, geurige bloemen. Deze laatste ontwikkelen zich in de herfst tot glanzend zwarte, besvormige steenvruchten (“vlierbessen”).
Rode vlierbes (ook bekend als druivenvlierbes) is een verwante plant (Sambucus racemosa). De ‘bessen’ zijn rood als ze rijp zijn, niet zwart. Ze veroorzaken echter ook vergiftigingsverschijnselen zoals misselijkheid, braken en diarree als ze rauw worden gegeten.
