Rijst: intolerantie en allergie

Rijst is een voedingsproduct dat is afgeleid van de rijstplant. Wereldwijd is rijst een van de belangrijkste basisvoedingsmiddelen.

Dit is wat u moet weten over rijst

Rijst is een voedingsmiddel dat is afgeleid van de rijstplant. Wereldwijd is rijst een van de belangrijkste basisvoedingsmiddelen. Meer dan de helft van de wereldbevolking voedt zich grotendeels met rijst. Rijstteelt is daarom al duizenden jaren een belangrijk onderdeel van de landbouw. Rijstplanten werden al meer dan 7000 jaar geleden in Azië verbouwd. Het centrum van de rijstteelt in die tijd in China waren de valleien van de Yangtze-rivier. Rijst werd verbouwd uit de twee wilde vormen Oryza rufipogon en Oryza nivara. In het wild verbouwde rijst werd al rond 9000 jaar voor Christus verzameld en geconsumeerd. Rond 300 voor Christus bereikte de kennis van de rijstteelt Japan. Rijst werd echter pas in 800 na Christus verbouwd in Okinawa. Rijst bereikte de Verenigde Staten pas in de late 17e eeuw. Het bereikte Europa in de 15e eeuw, maar werd daar alleen gegeten en niet verbouwd. Tegenwoordig wordt rijst op alle continenten verbouwd. De belangrijkste teeltgebieden zijn echter nog steeds India, China en andere landen in Zuidoost-Azië. Andere belangrijke teeltgebieden bevinden zich in de VS en in Noord-Italië. In Europa wordt rijst ook verbouwd in Portugal, Spanje en Frankrijk. Oorspronkelijk was rijst eigenlijk geen waterplant. De plant heeft zich door de jarenlange teelt aangepast aan de overstromingen van de velden. Overstromingen zijn bedoeld om onkruid en ongedierte te vernietigen. In gebieden met weinig regen of in de bergen wordt rijst droog verbouwd. Ongeveer 80 procent van alle rijst wordt echter geproduceerd door natte rijstteelt. Er wordt geschat dat er meer dan 8000 verschillende soorten rijst zijn. De rijstplanten groeien afhankelijk van de soort tussen 80 en 160 centimeter hoog. Op de slanke groene stengels zitten 10 tot 20 pluimen. De pluimen bevatten elk ongeveer 200 rijstkorrels. In principe kan er onderscheid worden gemaakt tussen twee soorten rijst. Rijst met een high gluten inhoud heeft de neiging om daarna papperig te worden koken​ Rijst met een lager gluten de inhoud blijft daarentegen los en korrelig. In het geval van voorgekookte rijst wordt door een speciaal proces bijna 80 procent van de voedingsstoffen in het graan geperst. Deze voedingsstoffen gaan anders verloren als de rijstkorrel wordt gepeld. De slanke korrels voorgekookte rijst zijn sneeuwwit van kleur en hebben een droge en glazige pit. Een speciaal subtype van voorgekookte rijst is avoriorijst. Deze Italiaanse halfkorrelige rijst is populair voor pannenkoeken en dumplings vanwege het zetmeel dat erin zit. Natuurlijke rijst is ook in de handel verkrijgbaar onder de namen volkoren rijst of bruine rijst. Hoewel de langkorrelige rijst wordt gepeld, blijven de waardevolle ingrediënten van de zilverhuid behouden. Bruine rijst heeft een sterke en licht nootachtige smaak. Het moet echter lang gekookt worden in vergelijking met witte rijst. Witte rijst is gedopte rijst zonder de zilverhuid. De korrels hebben een glad en wit oppervlak. Rijstpudding is ook witte rijst. Basmatirijst is bijzonder populair. De aromatische en korrelige rijst is een van de duurste en meest nobele rijstsoorten. Kleefrijst is een bijzonder zetmeelrijke halfkorrelige rijst. Het wordt ook wel sushirijst genoemd. De gekookte granen plakken aan elkaar. Deze rijst wordt in Azië vooral gebruikt voor zoete en hartige gerechten. Wilde rijst is een van de duurste rijstsoorten, maar behoort strikt genomen niet tot de korrelrijst. Wilde rijstkorrels zijn de zaden van een bepaalde water gras dat alleen groeit in Noord-Amerika en in Canada. De zwarte korrels hebben veel tijd nodig om te koken en hebben een sterke nootachtige smaak.

Belang voor de gezondheid

Rijst is een gezonde satiator. De voeding bevat nauwelijks vet, maar wel veel complex koolhydraten​ De vertering van complex koolhydraten is ingewikkelder voor het lichaam dan de vertering van enkelvoudige koolhydraten. Het resultaat is dat rijst je langer een verzadigd gevoel geeft. Bovendien gaan er meer voedingsstoffen door de darm slijmvlies in de bloed​ Rijst bevat veel verschillende soorten vitaminen en mineralen​ In het bijzonder bevat het magnesium, kalium en mangaan. Kalium heeft een dehydraterende werking, waardoor rijst ook goed te gebruiken is voor zuivering. De B. vitaminen bevatte ervoor zorgen dat de zenuwstelsel functioneert goed. Strijkijzer en foliumzuur zijn belangrijk voor bloed vorming. Rijst bevat ook verschillende essentiële aminozuren​ Het zijn voor velen de basisbouwstenen eiwitten en enzymen in het lichaam.

Ingrediënten en voedingswaarden

De ingrediënten van rijst zijn afhankelijk van de variëteit, de teelttechniek en de locatie. Wat alle rijstsoorten gemeen hebben, is echter het hoge gehalte aan koolhydraten. 100 gram rijst bevat gemiddeld 78 gram koolhydraten​ 100 gram rijst is ook samengesteld uit ongeveer 13 gram water, 0.3 gram vet en 2.7 gram eiwit. Bovendien bevatten rijstkorrels vezels en mineralen zoals kalium, zink, ijzer en magnesium. vitaminen uit de B-groep en vitamine E zitten ook in de kleine korrels.

Intoleranties en allergieën

Hoewel een groot deel van de wereldbevolking voornamelijk van rijst leeft, zijn allergieën voor rijst zeldzaam. Daarom is het graan ook geclassificeerd als hypoallergeen en maakt het ook deel uit van verschillende allergie en uitsluitingsdiëten. Rijst allergie kan worden geactiveerd door enerzijds gekookte rijst in te nemen, maar ook door inademing van de dampen tijdens koken werkwijze. Bij gastro-intestinale manifestatie, de allergie manifesteert zich in de vorm van diarree en braken​ Er kan echter ook sprake zijn van betrokkenheid van de centrale zenuwstelsel of urticariële reacties. Rijstallergie kan ook de oorzaak zijn rhinitis or bronchiale astma​ Bij rijstallergieën, antilichamen tegen glutelines en globulines kon worden gedetecteerd in de bloed​ Beide stoffen verliezen bij verhitting ongeveer de helft van hun allergeenactiviteit. In de zuigelingentijd kan in zeldzame gevallen het zogenaamde voedselproteïne-geïnduceerde enterocolitis-syndroom (FPIES) worden waargenomen. Dit is een ziektebeeld met diarree en braken dat gebeurt na consumptie van rijst.

Winkelen en keukentips

Rijst kan vrij gemakkelijk worden bewaard. Dit maakt de granen tot een waardevolle voedselbron. In een droge en tegen licht beschermde omgeving kan rijst meerdere jaren worden bewaard. Gekookte rijst daarentegen is gemakkelijk bederfelijk vanwege het zetmeel en het vocht dat het bevat. Het moet zo snel mogelijk worden geconsumeerd. In een koele, luchtdichte verpakking maximaal twee dagen houdbaar. Natuurlijk kan gekookte rijst ook worden ingevroren. Indien nodig kan het dan gewoon door de kook weer opgewarmd worden water.

Voorbereidingstips

Er zijn verschillende methoden om rijst gemakkelijk en smakelijk te bereiden. Langkorrelige rijst wordt meestal bereid als waterrijst. Hiervoor wordt de rijst gekookt in kokend water en vervolgens afgedekt 20 minuten gestoofd. Het wordt vervolgens in een zeef gegoten. De zwelmethode is een zachtere variant. Het behoudt meer vitamines en mineralen. Hiermee koken methode wordt slechts zoveel water aan de rijst toegevoegd als de granen tijdens de kooktijd kunnen opnemen. Gebruik als richtlijn 2 kopjes water op 1 kop rijst. De gemakkelijkste bereidingswijze is zeker koken in een kookzak. Hier hoeft de zak alleen in heet water te worden geplaatst.