Cerebrospinale vloeistof (CSF) is de lichaamsvloeistof die constant rond stroomt hersenen en spinal cord in wat bekend staat als de binnenste en buitenste CSF-ruimtes. Het is een systeem van onderling verbonden holtes. De CSF vernieuwt zichzelf tot vier keer per dag in een continu proces van productie en reabsorptie. Een belangrijke primaire functie is het beschermen van de hersenen tegen hersenschudding. In hoeverre voedings- en andere stofwisselingsprocessen een rol spelen in zenuwweefsel is nog niet definitief onderzocht.
Wat is hersenvocht?
Cerebrospinale vloeistof - zoals het volledig wordt genoemd - omringt de grote hersenen, diencephalon en spinal cord in speciale holtes die met elkaar communiceren als communicerende buizen. De holtes kunnen worden onderverdeeld in een binnenste en een buitenste CSF-ruimte. De binnenste CSF-ruimte wordt gevormd door zogenaamde ventrikels, die gedeeltelijk zijn bekleed met een plexus van aders, de choroïde plexus, waaruit constant vloeistof wordt gevormd en in de ventrikels wordt afgegeven. Om het volume en druk van de circulerende CSF-constante, diffundeert de normaal heldere vloeistof in het veneuze bloed via speciale villi (arachnoid villi) op de wanden van de buitenste CSF-ruimte en wordt door aders meegevoerd voor verdere verwerking. De productie- en resorptiesnelheden moeten dezelfde waarden bereiken. Een speciale bloed-cerebrospinale vloeistofbarrière voorkomt dat veneus bloed de buitenste CSF-ruimte binnendringt via de arachnoïde villi. Onder het kalotje omhult de liquor de grote hersenen in een dunne laag tussen de twee zacht hersenvliezen - vergelijkbaar met een met gel gevoerde binnenhelm.
Samenstelling:
CSF, ook wel cerebrospinale vloeistof genoemd, is een normaal kristalheldere, kleurloze vloeistof die alleen geïsoleerde cellen bevat en een glucose concentratie van 2.7 tot 4.8 mmol / l, ruim onder normaal bloed niveaus. Het eiwitgehalte, met waarden rond de 0.15 tot 0.45 g / l, ligt ook onder dat van bloedserum, waarvan het eiwitgehalte meer dan tweehonderd keer hoger is. Het CSF wordt gegenereerd in de binnenste CSF-ruimte in de wanden van de vier ventrikels en stroomt langzaam door speciale juncties (foramina) naar een van de buitenste CSF-ruimtes, en komt uiteindelijk weer in de bloedbaan via de arachnoïde villi. De binnenste CSF-ruimte bestaat uit de twee laterale ventrikels in de grote hersenen met een duidelijke geometrie met anterieure, posterieure en inferieure hoorns, evenals een middengedeelte, het derde ventrikel in het diencephalon en het vierde ventrikel, dat verder naar beneden loopt in het rhombencephalon of de ruit hersenen Het vierde ventrikel staat in verbinding met de externe cerebrospinale vloeistofruimte via in totaal drie openingen waardoor cerebrospinale vloeistof in de externe cerebrospinale vloeistofruimte kan stromen.
Functie en taken
Waarschijnlijk de belangrijkste taak van het hersenvocht is de mechanisch-hydraulische beschermende functie van de hersenen. De buitenste cerebrospinale vloeistofruimte is in dit opzicht van bijzonder belang. Onder het kalotje circuleert de cerebrospinale vloeistof tussen de twee zachte hersenvliezen, de pia mater en de arachnoïde mater, die een soort gelkussen vormen dat de hersenen - vooral de grote hersenen - beschermt tegen schokken die op de hoofd of het kalotje. Omdat de hersenen grotendeels omgeven zijn door CSF, zweeft het praktisch, zodat het 'afdrukoppervlak' van de hersenen om de zwaartekracht of andere versnelling te compenseren gelijkmatig in elke richting wordt verdeeld en de hersenen beschermt tegen punctuele en eenzijdige mechanische druk die zou kunnen leiden tot ernstige gevolgen. De mate waarin CSF bijdraagt aan de toevoer van voedingsstoffen of andere fysiologisch actieve stoffen aan neuronen is nog niet definitief vastgesteld. De relatief hoge reproductiesnelheid van het hersenvocht zou een aanwijzing kunnen zijn dat het CSF afbraakproducten uit het metabolisme van de zenuwcellen opneemt en verwijdert. CSF is ook de bronstof voor de perilymfe in het binnenoor (scala tympani) en in de vestibulaire organen (scala vestibuli). Perilymfe lijkt qua elektrolytsamenstelling op CSF en de buitenste CSF-ruimte communiceert met de perilymfatische ruimtes via de ductus perilymphaticus.
Klachten en ziekten
Klachten en ziekten die direct verband houden met cerebrospinale vloeistof zijn aanwezig wanneer de snelheid van voortplanting en reabsorptie van hersenvocht laag is evenwicht Storingen in de evenwicht binnen het CSF kan worden veroorzaakt door ziekte of de verstoringen zelf kunnen andere ziekten veroorzaken. Bij een verhoging van het totaal volume van circulerend CSF, neemt de druk van de vloeistof in de CSF-ruimtes toe met ernstige gevolgen. Overmatige vochttoename kan worden veroorzaakt door hersenoedeem, ontstekingsprocessen in de hersenen en bijvoorbeeld door een ernstig overaanbod van vitamine A (hypervitaminose EEN). De toename van de druk kan ook worden veroorzaakt door hersentumors, die door hun fysieke afmetingen ruimte innemen en daarmee de druk verhogen. Het is ook bekend dat een verschuiving in evenwicht als gevolg van een verstoring van de uitstroom van liquor of reabsorptie een verhoogde druk in de CSF-ruimtes veroorzaakt. Een verminderde uitstroom van liquor kan bijvoorbeeld worden veroorzaakt door een aangeboren afwijking, adhesie van de hersenvliezen, of verstoring van de overgang van de interne naar de externe CSF-ruimtes. De belangrijkste indicatie van verhoogde CSF-druk of intracraniale druk, afgezien van algemene symptomen zoals hoofdpijn en braken, is de ontwikkeling van oedeem in het weefsel van de optische zenuw papil In vergevorderde stadia is er sprake van verlamming van de oogspieren, duizeligheid, en ademhalings- en bewustzijnsstoornissen, die kunnen leiden naar coma Als de uitstroom van hersenvocht permanent wordt verstoord, kan door de verhoogde druk in de hersenvochtruimten een zogenaamde hydrocephalus ontstaan. Dit is een ernstige zaak voorwaarde die vaak te wijten zijn aan ontwikkelingsstoornissen en genetische defecten.
