Het centrale kanaal, of canalis centralis, is een buisvormige structuur die door de spinal cord en strekt zich uit tot in de medulla oblongata. Fouten in de embryonale ontwikkeling kunnen leiden tot defecten aan de neurale buis; een voorbeeld is anencefalie. Bovendien kunnen tumoren ontstaan vanuit het ependyma van het centrale kanaal.
Wat is het centrale kanaal?
Het centrale kanaal (canalis centralis) is een anatomische structuur die deel uitmaakt van de spinal cord en strekt zich uit tot in de medulla oblongata. Daar is het centrale kanaal duidelijk zichtbaar als een uitstekende buis. Het behoort tot de interne hersenvochtruimte, waartoe ook de hersenventrikels behoren. Het centrale kanaal bevindt zich in de grijze stof van de spinal cord Het dankt zijn naam aan zijn grijsachtige kleur, die de grijze stof onderscheidt van de witte stof. De laatste bevat voornamelijk geïsoleerde zenuwvezels, terwijl de grijze stof voornamelijk bestaat uit zenuwcel lichamen. Deze weefselaanduidingen zijn van toepassing op zowel het ruggenmerg als de hersenen Samen vormen deze twee anatomische structuren het middelpunt zenuwstelsel in dit verband behoort de medulla oblongata, die het bovenste deel van het centrale kanaal bevat, tot de hersenen en vertegenwoordigt de overgang van het ruggenmerg naar de hersenstam.
Anatomie en structuur
De binnenkant van het centrale kanaal is gevuld met een vloeistof die bekend staat als hersenvocht. De stof wordt ook aangetroffen in de binnenste en buitenste cerebrospinale vloeistofruimten van de hersenen en is voornamelijk samengesteld uit water Cellen en eiwitten zijn er maar weinig tussen in CSF. Eiwitten gevonden in CSF omvatten albumine (menselijk albumine) en beta-sporen-eiwit. De meeste cellen in CSF zijn wit bloed cellen of leukocyten, die deel uitmaken van de mens immuunsysteem en worden ook in het bloed aangetroffen. Gliacellen zijn verantwoordelijk voor de productie van hersenvocht, en deze cellen vormen klitten om de choroïde plexus. Bij de hoofd, is er een verbinding tussen het centrale kanaal en de hersenventrikels, die deel uitmaken van de interne cerebrospinale vloeistofruimten. Bij sommige individuen gaat het centrale kanaal over in de ventriculus terminalis aan het onderste uiteinde, maar deze verdikking van het kanaal heeft geen functionele betekenis en neemt meestal af tijdens de embryonale ontwikkeling. De ventriculus terminalis vertegenwoordigt slechts een evolutionair overblijfsel (rudiment).
Functie en taken
Een enkellaagse laag ependyma, bestaande uit gliacellen, strekt zich uit over de wanden van het centrale kanaal binnenin. Biologie beschouwt ze als een subtype van neurogliale cellen. Aan de buitenkant van het centrale kanaal bevindt zich de substantia gelatinosa centralis, die talrijke gliacellen bevat. Aan de buitenkant van hun membraan dragen ependymale cellen twee functioneel significante structuren: de microvilli en de kinocilia. De microvilli zijn uitsteeksels van de cel en bereiken gemiddeld een lengte van 1-4 µm en een breedte van 0.08 µm. Ze dienen om het oppervlak van de ependymale cellen te vergroten. De kinocilia zijn ook uitsteeksels van de cel, maar ze zijn iets groter en kunnen 10 µm lang en 0.25 µm breed worden. Met behulp van de kinocilia kunnen de gliacellen het hersenvocht verplaatsen en zo actief bijdragen aan het transport ervan. Glycoproteïnen, die belangrijk zijn voor de functie op lange termijn geheugen, zijn ook te vinden in de ependyma. Het centrale kanaal komt voort uit het holle binnenste (lumen) van de neurale buis, dat zich vormt tijdens de embryonale ontwikkeling van een mens binnen de eerste vier weken. Vervolgens sluiten de twee openingen van de neurale buis zich aan de boven- en onderkant, en kunnen verstoringen optreden leiden tot de ontwikkeling van neurale buisdefecten.
Ziekten
Neurale buisdefecten zijn pathologische aandoeningen die ontstaan tijdens de embryonale ontwikkeling wanneer de neurale buis niet goed sluit. Een ernstige vorm van neurale buisdefect is anencefalie; zelfs bij levend geboren zuigelingen duurt de overleving meestal maar een paar uur, zelfs als er intensieve medische zorg wordt geboden. De reden hiervoor zijn de ontbrekende delen van de hersenen die zich niet ontwikkelen bij anencefalie. Anencefalie is dus een indicatie voor beëindiging van zwangerschap, maar de moeder van het kind kan er ook voor kiezen het kind op termijn te dragen. Vaak is psychologische zorg voor de moeder nuttig om de beproeving emotioneel te verwerken. Fysiek vormt anencefalie van het ongeboren kind meestal geen gevaar voor de zwangere vrouw. Bovendien kunnen tumoren die bekend staan als ependymomen ontstaan vanuit het ependym. De neoplasma's zijn het gevolg van ongecontroleerde celgroei in de weefsellaag en verschijnen vaak als langwerpige structuren die lijken op de vorm van een potlood. Het ependymoom is omgeven door een capsule. De beschikbare behandelingsopties zijn afhankelijk van het individuele geval; in principe chirurgische ingrepen en bestraling therapie zijn de belangrijkste opties om de tumor te bestrijden. Ontsteking van de ependyma is ook mogelijk. Dergelijke ependymitis kan optreden als gevolg van een besmettelijke ziekte mogelijke oorzaken zijn onder meer syphilis, een seksueel overdraagbare aandoening met mogelijke neurologische aandoeningen, en toxoplasmose Dit laatste is een besmettelijke ziekte als gevolg van parasitaire besmetting met Toxoplasma gondii. De ziekte treft voornamelijk katten, maar kan ook van hen op mensen worden overgedragen. Bij een gezond persoon vertoont de meerderheid van de getroffen personen geen zichtbare of merkbare symptomen. Vooral als immunodeficiency tegelijkertijd aanwezig is, kunnen andere ontstekingen optreden, bijvoorbeeld in de hersenvliezen of longen.
