Tenofovir (ook tenofovirdisoproxil) wordt therapeutisch gebruikt voor HIV-1 en hepatitis B-infecties. Tenofovirdisoproxil wordt daardoor in menselijke cellen geactiveerd tenofovir Enerzijds remt het reverse transcriptase bij HIV virussen (of DNA-polymerase in hepatitis B virussen), en aan de andere kant wordt het als een valse bouwsteen in het virale DNA opgenomen, zodat het virus niet meer kan repliceren. Het wordt over het algemeen goed verdragen, maar kan leiden naar nier falen als er al bestaande nierbeschadiging is.
Wat is tenofovir?
Tenofovir is een antiviraal middel (antiviraal middel) en behoort tot de groep van nucleoside reverse transcriptaseremmers (NRTI's) bij HIV. Het medicijn kan ook DNA-polymerase blokkeren hepatitis B virussen Het is een aangepast adenosine monofosfaatanaloog en bestaat uit een pentose, een nucleïnezuurbase en een fosforzuur residu. Tenofovirdisoproxil is in dit geval de prodrug, die door het lichaam wordt geactiveerd enzymen om tenofovir te vormen.
Farmacologische werking
Het medicijn wordt in tabletvorm ingenomen en moet bij de maaltijd worden ingenomen. De juiste dosering moet met de behandelende arts worden besproken en strikt worden opgevolgd, anders kan resistentie ontstaan. Er is een laag plasma eiwitbinding en de plasmahalfwaardetijd is 12 tot 18 uur. Uitscheiding vindt voornamelijk plaats via de nier De werkzame stof tenofovirdisoproxil wordt onveranderd in de menselijke cel opgenomen en wordt gefosforyleerd tot nucleotide-trifosfaten en geactiveerd door speciale enzymen kinasen genoemd. Tenofovir heeft een dubbele werkingsmechanisme Enerzijds remmen de geactiveerde derivaten de virale reverse transcriptase bij HIV en de DNA-polymerase bij hepatitis B Aan de andere kant worden ze ook in de menselijke cel opgenomen. Aan de andere kant worden ze ook als een valse bouwsteen in het virale DNA opgenomen. Dientengevolge wordt de DNA-synthese nu afgebroken vanwege de ontbrekende 3`hydroxylgroep op het geactiveerde Tenofovir. Als gevolg hiervan kan het virus zich niet verder voortplanten. Er zijn echter ook DNA-polymerasen in het menselijk lichaam, vooral in de mitochondria Deze kunnen ook worden geremd door het medicijn, met bijbehorende bijwerkingen.
Medische toepassing en gebruik
Tenofovir wordt gebruikt bij de behandeling van hiv-1 en hepatitis B infectie. Aanvankelijk was het medicijn goedgekeurd voor hiv therapie in Europa in 2002, en sinds 2008, is het geïndiceerd voor de behandeling van chronische hepatitis B Tenofovir wordt met name gebruikt bij patiënten met hepatitis B en actieve virale replicatie en verhoogd lever enzymen Bij de behandeling van hiv wordt tenofovir altijd in combinatie met andere gebruikt drugs. De therapie kan zowel bij volwassenen als bij jongeren van 12 tot 18 jaar worden gebruikt. Bij zwangere vrouwen met chronische hepatitis B-infectie kan tenofovir de overdracht van het virus op het ongeboren kind verminderen. Hier werd het medicijn onder studieomstandigheden in het laatste trimester van zwangerschap en administratie ging door tot 4 weken na de geboorte. Een significante toename van misvormingen bij het ongeboren kind werd tot dan niet waargenomen. Opgemerkt moet worden dat behandeling met tenofovir niet leidt tot genezing van hiv-1 of hepatitis B, zodat de patiënt nog steeds virussen op andere mensen kan overbrengen, zelfs tijdens therapie Passende bescherming maatregelen zijn daarom essentieel om infectie te voorkomen.
Risico's en bijwerkingen
Over het algemeen wordt tenofovir zeer goed verdragen. Vaak voorkomende bijwerkingen zijn onder meer misselijkheid, diarree, 피로, duizeligheid en hoofdpijn Voorzichtigheid is echter geboden bij patiënten met een bestaande nierfunctiestoornis. Het medicijn heeft een nefrotoxisch effect en kan in zeldzame gevallen leiden naar nier mislukking. Tenofovir mag ook niet worden ingenomen met andere medicijnen die extra schade aan de nieren kunnen veroorzaken. Tenofovir is gecontra-indiceerd bij patiënten die dit nodig hebben dialyse Remming van menselijk mitochondriaal DNA-polymerase kan resulteren in enkele zeldzame maar belangrijke bijwerkingen op de lange termijn. Met name zuigelingen die in utero zijn blootgesteld aan nucleosidetherapie, lopen mogelijk een verhoogd risico op bijwerkingen. Er kan sprake zijn van een overschrijding van melkzuur in de bloed, melkzuur acidose Dit manifesteert zich als diep en snel ademhalingslaperigheid, en misselijkheid, braken en maag pijn Dit moet onmiddellijk worden behandeld door een arts, aangezien deze bijwerking fataal kan zijn. ontsteking van de pancreas (pancreatitis) kan optreden, wat vooral merkbaar is als pijn in de bovenbuik. In zeldzame gevallen kunnen spier- en gewrichtszwakte, schade aan de zenuwbanen (polyneuropathie) en lipodystrofie (stoornis in de herverdeling van lichaamsvet) kan voorkomen. Als er een bekend is allergische reactie tenofovir zelf of andere componenten van het geneesmiddel, mag het niet worden ingenomen. Zwangerschap vormt een bijzondere uitdaging en vereist geïndividualiseerd medicatiebeheer. Borstvoeding tijdens de therapie is niet toegestaan omdat nog niet bekend is of het medicijn overgaat moedermelk.
