Het virus Orthopoxvirus variola is de veroorzaker van pokken, een gevaarlijke besmettelijke ziekte dat wordt verondersteld al duizenden jaren te bestaan. De naam pokken betekent blisterverpakking of zak en verwijst naar de huid laesies die een van de meest voor de hand liggende symptomen van deze ziekte zijn.
Wat is orthopokkenvirus variola?
menselijk pokken virus (Orthopoxvirus variola) wordt verondersteld voor het eerst te zijn geïdentificeerd rond 1906 door Enrique Paschen, een Mexicaans-Duitse vaccinateur. Hij slaagde erin de zogenaamde elementaire bloedlichaampjes in de weefselvocht vloeistof van een besmet kind met behulp van een optische microscoop, die naar hem werden genoemd als de bloedlichaampjes van Paschen. De oude Egyptenaren wisten echter al van deze ziekte. Ze noemden het de ziekte van Uhedu. In de oudheid China, ten tijde van de bouw van de Grote Muur, mensen spaak van Hunpokken, en de oude Romeinen noemden pokken Antonine pest Naast echte pokken (variola major of variola vera) zijn er ook witte pokken (variola minor) en Oost-Afrikaanse pokken, ook wel zwarte pokken genoemd. Naast deze menselijke pokken virussen, zijn er ook verschillende dierlijke pokkenvirussen, zoals apenpokken, koepokken en kameelpokken, die ook via de relevante tussengastheren op de mens kunnen worden overgedragen.
Voorkomen, verspreiding en kenmerken
Pokken hebben in het verleden herhaaldelijk verwoestende epidemieën veroorzaakt, waarbij miljoenen mensen zijn omgekomen. Ze werden beschouwd als een van de bijbelse plagen, verwoestten decennia lang het Romeinse rijk, vernietigden delen van de inheemse volkeren van Amerika, Afrika en Australië, en kwamen waarschijnlijk met de kruisvaarders naar Europa. Op dat moment stierven hier jaarlijks naar schatting 400,000 mensen als gevolg van de ziekte. Soms was het aantal pokkenpatiënten en dodelijke slachtoffers zelfs groter dan het aantal pest or cholera sterfgevallen. Beroemde persoonlijkheden uit de geschiedenis zoals Luis XV, koning van Frankrijk en Navarra of de Russische tsaar Peter II stierven eraan. Beethoven was waarschijnlijk verdoofd door pokken en Josef Haydns gezicht was misvormd door pokken littekens Vanaf het begin van de 19e eeuw worden vaccinaties tegen pokken levend vaccins beschikbaar waren, die er snel in slaagden de pokken te onderdrukken. Het aantal nieuwe besmettingen daalde. In 1967, The World Gezondheid Organisatie (WHO) begon een wereldwijde campagne om pokken uit te roeien, er werd een algemene vaccinatievereiste ingevoerd en in 1980 bepaalde de WHO dat het pokkenvirus als vrijwel uitgestorven kon worden beschouwd. Als gevolg hiervan werden de algemene vaccinaties tegen pokken weer afgeschaft. Er is echter nog een voorraad vaccins in veel landen van de wereld (inclusief Duitsland) voor de preventie van mogelijke pokkenuitbraken en voor de vroege behandeling van groepen mensen die mogelijk risico lopen of besmet zijn.
Ziekten en medische aandoeningen
De laatste geregistreerde gevallen van menselijke pokken deden zich voor in Bangladesh in 1975, in Birmingham in 1978 en in Somalië. In de Verenigde Staten en Rusland zijn er echter nog steeds onderzoeksfaciliteiten die pokken opslaan virussen vandaag. Sinds het stopzetten van de pokkenvaccinaties is het aantal mensen dat bijvoorbeeld apenpokken (orthopokkenvirus simiae) of koepokken (orthopokkenvirus bovis) oploopt toegenomen, vooral in Afrika. Eerder kwamen deze soorten pokken niet voor bij gevaccineerde personen vanwege de zogenaamde "bescherming tegen kruisbesmetting". Bovendien vrezen sommige onderzoekers dat de pokken van dieren in de loop van de tijd ook kunnen muteren, waardoor overdracht van mens op mens waarschijnlijker wordt. Het menselijke pokkenvirus is theoretisch overdraagbaar door druppel infectie van hoesten en niezen, maar ook door inademing stof van besmet beddengoed, kleding, borden of andere voorwerpen waarmee de zieke in contact is geweest. Laboratoriumongevallen zijn ook mogelijk. Apenpokken kunnen op mensen worden overgedragen wanneer geïnfecteerde knaagdieren, ratten of apen mensen bijten of krabben, of wanneer mensen het vlees van geïnfecteerde dieren consumeren. Koepokken en kamelenpokken worden gedeeltelijk overgedragen tijdens het melken. De incubatietijd van het pokkenvirus is gemiddeld 2 weken. Bij het begin van de ziekte is er een ernstig gevoel van ziekte. Getroffen personen hebben een hoge koorts, rillingen, hoofdpijn, pijnlijke ledematen, zere keelen gezwollen weefselvocht knooppunten. De koorts vordert over het algemeen in twee afleveringen; na de tweede aflevering, de huidveranderingen typisch voor pokken optreden. de puisten en huid blaren verspreiden zich voornamelijk over het gezicht, nek, borst, liesstreek en voeten. Wanneer de puisten na weken opdrogen en eraf vallen, blijven ze vaak achter huid kuiltjes of kuiltjes. Als het beloop van de ziekte bijzonder ernstig is, kan dit ook leiden tot vreselijke gevolgen zoals verlamming, hersenen schade en blindheid Mildere cursussen komen echter ook vaak voor. Het risico op infectie met pokken is erg hoog. Behandelingsopties zijn beperkt tot strikte bedrust, antipyretica en pijnstillers, en behandeling van secundaire ziekten. In het verleden stierf een groot deel van de mensen die pokken opliepen. In de 20e eeuw was het sterftecijfer ongeveer 30 procent. De ziekte treft vooral patiënten met een verzwakt immuunsysteem, ouderen en kinderen. Onder mensen die besmet zijn met dierenpokken, is het sterftecijfer veel lager, ongeveer één procent. Degenen die de pokken overleven, zijn vervolgens resistent en dus levenslang beschermd tegen de ziekte.
