Locatie
De belangrijkste weefselvocht knooppunt stations bevinden zich op de hoofd (onder en achter het oor, op de achterkant van het hoofd, op de onderkaak en op de kin), op de nek (nek en langs de nek schepen), in de oksel, in de buik- en borstholte, op de sleutelbeen en in de lies. De weefselvocht knooppunten in het nek oppervlakte maakt ongeveer een derde van alle uit weefselvocht knooppunten. Door de lucht- en voedselwegen wordt het lichaam hier met name blootgesteld aan ziekteverwekkers en stroomt hier een groot deel van de lymfe samen, namelijk vanuit de hoofd, nek, romp en armen.
De lymfeklieren bevinden zich voornamelijk aan de voorkant langs de luchtpijp en rond de schildklier en lateraal langs de bloed schepen en op de sternocleidomastoïde spier (in het Engels "the big hoofd turner ”: de spier die tevoorschijn komt als het hoofd naar één kant wordt gedraaid). Er zijn oppervlakkig en diep lymfeklieren, waarbij de meeste lymfedrainage in de nek verloopt via de diepere knooppunten langs de binnenste halsaderen. Sinds velen lymfeklieren in de nek zijn relatief oppervlakkig, ze zijn vaak gemakkelijk te zien en te voelen, vooral als ze opgezwollen zijn.
Wanneer ziekten optreden in het zogenaamde zijriviergebied (zie hierboven) van een lymfeklier, wordt de lymfeklier vergroot. Dit komt doordat vreemde cellen en deeltjes via de lymfe de regionale lymfeklieren binnenkomen, waarna de kanalen verwijden en meer lymfocyten zich ophopen. Oorzaken voor de zwelling van een lymfeklier kunnen een ontsteking in het gebied van de lymfeklier zijn, een tumorziekte van een ander orgel, of een lymfoom zelf. In de meeste gevallen wordt zwelling van de nek veroorzaakt door gezwollen cervicale lymfeklieren.
Deze kunnen ook pijn doen als er druk wordt uitgeoefend en zijn een reactie op onschadelijke ontstekingen in de nek en het hoofd of in de luchtwegen, bijvoorbeeld een verkoudheid, amandelontsteking of ontsteking van de tanden. Maar meer ernstige bacteriële of virale infecties zoals Lyme na a tekenbeet, tuberculose, glandulair koorts of HIV kan ook zwelling van de lymfeklieren veroorzaken. Het geeft aan dat de immuunafweer actief is.
Normaal gesproken zwellen de lymfeklieren weer op nadat de ziekte voorbij is. Ze kunnen echter nog steeds voelbaar zijn als kleine, pijnloze, verschuivende verhardingen. Dit fenomeen van gezwollen lymfeklieren wordt reactieve lymfeklierzwelling of lymfadenitis genoemd.
De goedaardige vergroting kan ook pseudolymfoom worden genoemd. Pijnloze gezwollen lymfeklieren die gedurende een langere periode verhard zijn en niet goed kunnen worden gescheiden van het omringende weefsel, dwz dat ze niet verplaatsbaar zijn, kunnen worden veroorzaakt door verstrooiing van tumorcellen. Als een orgaan wordt aangetast door een tumor, kunnen de tumorcellen via de lymfevloeistof de regionale lymfeklieren bereiken, waar ze worden gefilterd, zich ophopen en groeien.
Op deze manier ontstaat er een lymfekliermetastase en wordt de lymfeklier groter. De lymfekliermetastase behoort tot de regionale metastasen. Ver metastasen, aan de andere kant (vaak in botten, lever or hersenen) worden verspreid via de bloedbaan.
Lymfeknoop metastasen treden meestal alleen op als de primaire tumor al gevorderd is. Ze kunnen optreden met bijbehorende symptomen zoals ernstig gewichtsverlies, nachtelijk zweten en koorts, of ze kunnen leiden tot de ontdekking van een tumorziekte als eerste symptoom. Tumoren in het hoofd-halsgebied die zich kunnen verspreiden naar de cervicale lymfeklieren zijn bijvoorbeeld carcinoom van de mondholte, schildklierof nasopharynx.
De derde oorzaak van vergrote lymfeklieren is kwaadaardig lymfoom. Het beschrijft nieuwe formaties (neoplasieën) van lymfecellen als gevolg van ongecontroleerde groei. Hodgkin-lymfomen onderscheiden zich van non-Hodgkin-lymfomen.
Hodgkin-lymfoom ontwikkelt zich uit B-lymfocyten, een ondersoort van lymfocyten die verantwoordelijk zijn voor de productie van antilichamen. Na de eerste ontwikkeling in één lymfeklier verspreidt het zich continu door het lymfestelsel. De oorzaken van Hodgkin-lymfoom zijn grotendeels onbekend.
Bepalend voor de prognose is het stadium van verspreiding op het moment van diagnose. Typische begeleidende symptomen zijn koorts, nachtelijk zweten en gewichtsverlies. Grote lymfomen kunnen kortademigheid en een hogere invloed van congestie veroorzaken.
In dit geval knijpt de vergrote lymfeklier een ader, die dan overbelast raakt. Non-Hodgkin-lymfomen kunnen verder worden onderverdeeld in B-cel- en T-cellymfomen. Als de ziekte zich voordoet in het zogenaamde zijriviergebied (zie hierboven) van een lymfeklier, wordt de knoop vergroot.
Dit komt doordat lichaamsvreemde cellen en deeltjes via de lymfe de regionale lymfeklieren binnenkomen, waarna de kanalen uitzetten en meer lymfocyten zich ophopen. Oorzaken van zwelling van een lymfeklier kunnen een ontsteking in het gebied van de lymfeklier zijn, een tumorziekte van een ander orgaan of een lymfoom zelf. In de meeste gevallen wordt zwelling van de nek veroorzaakt door gezwollen cervicale lymfeklieren.
Deze kunnen ook pijn doen als er druk wordt uitgeoefend en zijn een reactie op onschadelijke ontstekingen in de nek en het hoofd of de luchtwegen, bijvoorbeeld een verkoudheid, amandelontsteking of ontsteking van de tanden. Maar meer ernstige bacteriële of virale infecties zoals Lyme na a tekenbeet, tuberculose, klierkoorts of HIV kunnen ook zwelling van de lymfeklieren veroorzaken. Het geeft aan dat de immuunafweer actief is.
Normaal gesproken zwellen de lymfeklieren weer op nadat de ziekte voorbij is. Ze kunnen echter nog steeds voelbaar zijn als kleine, pijnloze, verschuivende verhardingen. Dit fenomeen van gezwollen lymfeklieren wordt reactieve lymfeklierzwelling of lymfadenitis genoemd.
De goedaardige vergroting kan ook pseudolymfoom worden genoemd. Pijnloze gezwollen lymfeklieren die gedurende een langere periode verhard zijn en niet gemakkelijk kunnen worden gescheiden van het omringende weefsel, dwz dat ze niet verplaatsbaar zijn, kunnen worden veroorzaakt door verstrooiing van tumorcellen. Als een orgaan wordt aangetast door een tumor, de tumorcellen kunnen via de lymfevloeistof de regionale lymfeklieren bereiken, waar ze worden gefilterd, zich ophopen en groeien. Op deze manier ontstaat er een lymfekliermetastase en wordt de lymfeklier groter.
De lymfekliermetastasen behoren tot de regionale metastasen. Metastasen op afstand, aan de andere kant (vaak in bot, lever or hersenen) worden verspreid via de bloedbaan. Lymfekliermetastasen treden meestal pas op als de primaire tumor al gevorderd is.
Ze kunnen optreden met bijbehorende symptomen zoals ernstig gewichtsverlies, nachtelijk zweten en koorts, of ze kunnen leiden tot de ontdekking van een tumoraandoening als eerste symptoom. Tumoren in het hoofd-halsgebied die zich kunnen verspreiden naar de cervicale lymfeklieren zijn bijvoorbeeld carcinoom van de mondholte, schildklierof nasopharynx. De derde oorzaak van vergrote lymfeklieren is kwaadaardig lymfoom.
Het beschrijft nieuwe formaties (neoplasieën) van lymfecellen als gevolg van ongecontroleerde groei. Hodgkin-lymfomen onderscheiden zich van non-Hodgkin-lymfomen. Hodgkin-lymfoom ontwikkelt zich uit B-lymfocyten, een ondersoort van lymfocyten die verantwoordelijk zijn voor de productie van antilichamen.
Na de eerste ontwikkeling in één lymfeklier verspreidt het zich continu door het lymfestelsel. De oorzaken van het Hodgkin-lymfoom zijn grotendeels onbekend. Bepalend voor de prognose is het stadium van verspreiding op het moment van diagnose.
Typische begeleidende symptomen zijn koorts, nachtelijk zweten en gewichtsverlies. Grote lymfomen kunnen kortademigheid en congestie van de bovenste invloed veroorzaken. In dit geval knijpt de vergrote lymfeklier een ader, die dan overbelast raakt. Non-Hodgkin-lymfomen kunnen verder worden onderverdeeld in B-cel- en T-cellymfomen.
Alle artikelen in deze serie:
