Infradiaanse ritmiek omvat essentiële biologische cycli die langer dan 24 uur duren. Hun frequentie is dus minder dan die van een dag. De term is dus afgeleid van de Latijnse woorden infra (onder) en sterft (dag). Deze chronobiologische ritmes omvatten bijvoorbeeld de processen van vogeltrek, de bronsttijd en de seizoensverandering van haar en veren, die ongeveer een jaar meegaan. Ze worden ook wel circulaire ritmes genoemd. Onder hen vallen eveneens de winterrust, de seksuele cyclus en ritmes, die ongeveer een maanmaand duren (circalunaire ritmiek).
Wat is infradiaanse ritmiek?
Biologische ritmes kunnen worden onderverdeeld in twee hoofdtypen. Naast infradian zijn dit de circadiane ritmes, die 24 uur duren en het belangrijkst zijn voor de mens. Ze omvatten het slaap-waakritme en bijvoorbeeld het ritme van bladbewegingen van planten. Ultradiaanse cycli, die korter zijn dan 24 uur, zijn ook belangrijk. Ze kunnen worden geïllustreerd door de voedingscycli van veldmuizen. Het semilunaire ritme daarentegen is georiënteerd op de getijden en is bijvoorbeeld belangrijk voor vissen en hun paaigewoonten. Het strekt zich uit over 14.25 dagen en bereikt zijn middelpunt tussen twee springtij. De tijd van 12.5 uur tussen eb en vloed wordt circulair ritme genoemd. Het wordt vooral gevolgd door de mensen die op de Waddenzee leven.
Functie en taak
Dankzij de moderne chronobiologie wordt de infradiaanse ritmiek nu tot in detail bestudeerd. Op sociaal-medisch gebied zijn er veel belangrijke vragen voor de mens mee verbonden. De vele effecten van ploegenarbeid zijn een voorbeeld. Verder tegenwoordig veel psychotrope geneesmiddelen invloed hebben op het dagelijkse ritme van de mens. Psychiatrische ziektepatronen hebben soms een ernstige invloed op het circadiane ritme. Over het algemeen gaan het leven en werk van vandaag steeds verder weg van de loop van de zogenaamde biologische klok. Naast toenemende ploegenarbeid is ook een toenemend gebrek aan licht een oorzaak van deze verandering. Bovendien heeft veelvuldig reizen door tijdzones een sterke invloed op het circadiane ritme. De samenhang van deze ontwikkelingen met psychiatrische aandoeningen zoals Depressie kan niet worden ontkend. Chronobiologie probeert als relatief jonge wetenschap de effecten van verstoorde natuurlijke ritmes te onderzoeken en grotendeels controleerbaar te maken. Circalunaire ritmes, die georiënteerd zijn op de fasen van de maan, hebben in deze context een bijzondere betekenis. Als onderdeel van het infradiaanse ritme beschrijft het de 29.5-daagse fasecyclus van de maan. De verbazingwekkende reacties van sommige dieren op deze natuurlijke ritmes zijn bijvoorbeeld goed waar te nemen bij borstelwormen. In de Middellandse Zee zijn er enkele soorten maat betrouwbaar bij volle maan. De palolo-worm volgt ook de circalunaire ritmes. Kort voor de nieuwe maan duwt hij zich van zijn buik af. Dit bevat de kiemcellen en beweegt naar het oppervlak van de water, Waar sperma en eieren worden vrijgegeven voor bevruchting als de zon opkomt. Perfect afgestemd op het infradiaanse ritme is ook de doornhaai van de Nieuwe Wereld (Grunion). Het paait in het kustzand tijdens de nachten kort na het springtij. Bij de volgende vloed worden de paaiplaatsen schoongespoeld en komen de larven van het dier in open zee water Dit proces wordt ongeveer elke twee weken herhaald, afhankelijk van respectievelijk de volle maan en nieuwe maan. De vrouwelijke seksuele cyclus van mens en dier met ovulatie en menstruatie vertegenwoordigt ook een typisch infradiaans ritme. De mannelijke sleur is ermee uitgelijnd. Bovendien is het infradiaanse ritme bij veel zoogdieren tegelijkertijd verbonden met een bepaald jaarritme. Dit kan op zijn beurt niet bij mensen worden vastgesteld.
Ziekten en kwalen
Als het infradiaanse ritme bij de mens wordt onderbroken of ernstig wordt verschoven, kan dit leiden naar onvruchtbaarheid bij vrouwen bijvoorbeeld. Zwaar spanning veroorzaakt door constante verschuiving of nacht werk of verlengde werktijden kunnen maken zwangerschap moeilijker, hebben studies aangetoond. Vrouwen zijn ontvankelijk tijdens perioden die in wezen vergelijkbaar zijn met de cycli van de maan en de getijden. Als het infradiaanse ritme van een vrouw intact is, laat ze seks los hormonen op een manier die haar vruchtbaarheid op een optimaal niveau verzekert. Elke ernstige verstoring van dit ritme is zowel schadelijk voor de vruchtbaarheid als voor volksgezondheid Het menselijke infradiaanse ritme omvat ook de permanente afwisseling tussen spanning en ontspanning Als deze constante afwisseling wordt waargenomen en bewust wordt geaccepteerd, betekent dit minder spanning in de dagelijkse werkroutine. De menselijke stofwisseling is ook gewend aan bepaalde ritmes en reageert met defensief gedrag wanneer de gebruikelijke timing verstoord is. Conform zijn “innerlijke klok” heeft ieder mens regelmatig een rustfase van 20 à 30 minuten nodig na een actieve fase (werk, sport etc.) van 90 à 120 minuten. Als dit infradiaanse ritme wordt waargenomen, blijft de prestatie op de lange termijn op het best mogelijke niveau. Het menselijk organisme is van nature gewend om deze ritmes te accepteren. Het vestigt de aandacht op verstoringen van deze ritmische processen met bepaalde reacties zoals gapen, slaperigheid en gebrek aan concentratie Als het verlangen naar een pauze wordt genegeerd, produceert het lichaam spanning hormonen boven het gebruikelijke niveau, die een min of meer negatief effect hebben op de circulatie en welzijn. Op deze manier worden over een langere periode bezien tal van lichamelijke en psychische aandoeningen bevorderd.
