Terwijl in de Middeleeuwen werd aangenomen dat de milt brak de zwarte af gal geproduceerd door de lever - een overvloed aan zwarte gal werd verantwoordelijk gehouden voor het uitbreken van lepra, onder andere - vandaag weten we dat milt weefsel fungeert als een filter voor bloed en ziekteverwekkers. De milt neigt naar leiden een schimmig bestaan. Weinig mensen weten precies waar het zich bevindt, laat staan wat het doet. Toch is het de filtereenheid van ons bloed systeem en een belangrijk onderdeel van ons immuunsysteem - en het veroorzaakt waarschijnlijk zijsteken.
Hoe ziet de milt eruit en waar bevindt deze zich precies?
De milt (synoniemen: splen, lien) is een relatief klein orgaan - je kunt het meestal niet van buitenaf voelen. Het is ongeveer 11 cm lang, 7 cm breed en 4 cm dik, en weegt tussen de 150 g en 200 g. Het heeft de vorm van een boon en voelt zacht aan, in kleur variërend van kersenrood tot blauwviolet.
De milt bevindt zich onder de diafragma in de linker bovenbuik: daar grenst het aan de maag, links nier en de alvleesklier. Het is verbonden met de naburige orgels door bindweefsel ligamenten. Van buitenaf is de milt omgeven door een bindweefsel capsule (tunica fibrosa), die de zachte binnenkant beschermt.
Van daaruit ondersteunende balken leiden naar binnen, waartussen de miltpulp (Latijn pulpa = vlees) zich bevindt. Deze pulp is verdeeld in de zogenaamde rode pulp (pulpa rubra) en witte pulp (pulpa alba) - ze voeren verschillende taken uit. De namen zijn gerelateerd aan het uiterlijk van de miltdistricten: wanneer de milt wordt opengesneden, verschijnt het rode vruchtvlees als rood weefsel waarin het witte vruchtvlees zit als witte knobbeltjes.
De milt wordt geleverd met bloed via de milt slagader (lienale slagader), en bloed stroomt dan van de milt naar de lever via het pandrecht ader De milt wordt bijzonder goed van bloed voorzien: ons hele bloed wordt er dagelijks ongeveer 500 keer doorheen gepompt!
Wat zijn de functies van de milt?
Het rode vruchtvlees bestaat uit een goed doorbloed bindweefsel netwerk (reticulum splenicum), waarin oude bloedcellen (erytrocyten) die niet meer zo elastisch zijn, blijven steken en worden 'gevangen' door het netwerk - ze worden dan afgebroken door macrofagen. Tijdens het proces 'recycleert' de milt ijzer oppompen van hemoglobine (rood bloedpigment). Kleine bloedstolsels en "uitgeput" bloedplaatjes (bloedstolsels) worden ook uitgezocht en afgebroken in de milt.
Het witte vruchtvlees maakt deel uit van ons immuunsysteem Ten eerste slaat het op lymfocyten (die een specifiek type witte bloedcel zijn), waarvan sommige ook rijpen in de milt. Ongeveer 30 procent van alle witte bloedcellen worden op deze manier opgeslagen. De lymfocyten reageren op ziekteverwekkers zoals bacteriën die met het bloed de milt binnendringen en zo infecties kunnen bestrijden. Indien nodig kan de lymfocyten opgeslagen in de milt komen ook vrij in het bloed. In aanvulling op, immunoglobulinen worden gevormd in het witte vruchtvlees, dit zijn speciale afweerstoffen tegen ziekteverwekkers.
Daarnaast slaat de milt ook altijd een bepaalde hoeveelheid bloed op, dat kan vrijkomen bij bijvoorbeeld bloedingen in het lichaam of bij grote inspanning. Dit is waarschijnlijk de oorzaak van de zijsteek dat ons soms plaagt tijdens het sporten.
De milt gedurende het hele leven
Bij ongeboren kinderen speelt de milt een belangrijke rol bij het produceren van bloedcellen. Het stopt deze functie meestal na de geboorte - de beenmerg neemt dan de bloedproductie over. Echter, als beenmerg de productie van bloedcellen wordt verstoord door een ziekte (bijvoorbeeld leukemie), kan de milt weer actief worden.
Alle taken die door de milt worden uitgevoerd, worden ook uitgevoerd door andere organen in het lichaam: de beenmerg produceert bloedcellen en de weefselvocht knooppunten bestrijden binnendringende ziekteverwekkers. Dit maakt de milt overbodig; men kan zonder. Het kan echter de gevoeligheid voor bepaalde pathogenen verhogen; pneumokokken lijken bijvoorbeeld eerder gevaarlijk te zijn hersenvliesontsteking or longontsteking - vaccinatie biedt dan bescherming.
