Gebroken hartsyndroom: beschrijving
Gebroken-hartsyndroom is een plotselinge disfunctie van de linker hartkamer, veroorzaakt door ernstige stress. Het is geclassificeerd als een primaire verworven hartspierziekte (cardiomyopathie).
Het beïnvloedt dus alleen het hart en is niet aangeboren, maar ontstaat in de loop van het leven. Andere namen voor de ziekte zijn stresscardiomyopathie en Tako-Tsubo-cardiomyopathie of Tako-Tsubo-syndroom.
In de meeste gevallen wordt het gebroken-hartsyndroom in eerste instantie aangezien voor een hartaanval, omdat het dezelfde symptomen veroorzaakt. Daarentegen lijdt de getroffen persoon echter niet aan een occlusie van een coronair vat. Hoewel het gebroken-hartsyndroom minder levensbedreigend is dan een hartaanval, kunnen er nog steeds ernstige complicaties optreden.
Wie wordt getroffen door het gebrokenhartsyndroom?
Tako-Tsubo-cardiomyopathie werd voor het eerst beschreven in de jaren negentig en is sindsdien alleen bij kleine groepen patiënten onderzocht. Daarom is er nog niet een grote hoeveelheid gegevens die kunnen worden gebruikt om de frequentie van de ziekte te bepalen.
Geschat wordt dat ongeveer twee procent van alle patiënten en maar liefst zeven procent van de vrouwen die in het ziekenhuis worden opgenomen met een vermoedelijk ST-segment elevatie-myocardinfarct, het gebroken hart-syndroom hebben.
Gebroken hartsyndroom: symptomen
De symptomen van het gebroken-hartsyndroom zijn niet te onderscheiden van die van een hartaanval. De getroffen persoon lijdt aan kortademigheid, voelt een beklemmend gevoel op de borst en heeft daar soms zelfs hevige pijn, ook wel annihilatiepijn genoemd. Vaak daalt de bloeddruk (hypotensie), versnelt de hartslag (tachycardie) en treden zweten, misselijkheid en braken op.
Vanwege de functionele beperking van het hart komen ook vaak symptomen van hartinsufficiëntie voor. Het bloed komt bijvoorbeeld in de longen en veneuze bloedvaten terecht, omdat het hart het niet langer voldoende in de bloedsomloop kan pompen. Het gevolg kan vochtophoping (oedeem) in de longen en benen zijn. Deze symptomen veroorzaken vaak angst voor de dood.
Complicaties
In het geval van een uitgesproken pompzwakte van het hart kan ook een zogenaamde cardiogene shock optreden. De bloeddruk daalt dan zo sterk dat het lichaam niet meer van voldoende zuurstof wordt voorzien. Zonder tijdige behandeling is deze complicatie bovendien vaak fataal.
Ongeveer de helft van de patiënten met het gebroken-hartsyndroom heeft last van complicaties van het cardiovasculaire systeem.
Gebroken hartsyndroom: oorzaken en risicofactoren
In de overgrote meerderheid van de gevallen wordt het gebrokenhartsyndroom voorafgegaan door grote emotionele stress. Dit kunnen bijvoorbeeld scheidingen of de dood van een geliefde zijn, wat de naam van de ziekte verklaart. Traumatiserende gebeurtenissen zoals natuurrampen of geweldsmisdrijven, maar ook situaties die iemands bestaan bedreigen, zoals het verlies van een baan, kunnen ook het gebroken-hartsyndroom veroorzaken.
Recent onderzoek heeft ook aangetoond dat zelfs positieve stress Tako-Tsubo-cardiomyopathie kan veroorzaken. Daarom zijn vreugdevolle gebeurtenissen zoals een bruiloft, een verjaardag of het winnen van de loterij ook mogelijke oorzaken van deze vorm van hartspierziekte, hoewel veel minder vaak dan negatieve stress.
Hoe emotionele stress precies leidt tot disfunctie van de hartspier en de fysieke symptomen van een hartaanval, is nog niet volledig duidelijk. Bij veel patiënten met het gebrokenhartsyndroom kunnen echter verhoogde concentraties van bepaalde stresshormonen in het bloed worden aangetroffen.
Zo worden er in toenemende mate zogenaamde catecholamines zoals adrenaline en noradrenaline door het lichaam afgegeven. Onderzoekers vermoeden dat de stresshormonen inwerken op de hartspier en daar tot stoornissen in de bloedsomloop en krampen leiden.
Vrouwelijke geslachtshormonen (oestrogenen) hebben een beschermend effect op het hart. Omdat hun concentratie in het bloed na de menopauze afneemt, is dit een mogelijke verklaring voor het feit dat vooral oudere vrouwen last hebben van het gebrokenhartsyndroom.
Gebroken hartsyndroom: onderzoeken en diagnose
In het bijzonder verschillen de eerste onderzoeken van het gebroken-hartsyndroom niet van die van een hartaanval. In beide gevallen stelt de arts zo snel mogelijk een uitgebreide diagnose, die hem helpt een hartaanval op te sporen of uit te sluiten.
Het gebroken-hartsyndroom laat bij de onderzoeken veel vergelijkbare resultaten zien, maar kent ook cruciale verschillen:
echocardiografie
Aan het einde van de hartslag (systole) ziet het hart eruit als een pot met een korte nek. Deze vorm doet denken aan een Japanse octopusval genaamd “tako-tsubo”.
Bovendien kan echocardiografie, als gevolg van het hartfalen dat vaak het gevolg is, vaak een ophoping van vocht in de longen detecteren. Een hartaanval kan zich op een vergelijkbare manier voordoen en kan daarom niet worden uitgesloten op basis van alleen echocardiografie.
Elektrocardiogram (ECG)
Ook op het ECG lijkt het verloop van de curve bij stresscardiomyopathie op een hartaanval. Er treden namelijk veranderingen op in de elektrische activiteit van het hart, zoals typisch is voor een zuurstoftekort van de hartspier. Deze veranderingen verschijnen echter meestal in alle curven (afleidingen) van het ECG en niet alleen in een specifiek deel van de hartspier, zoals meestal het geval is bij een hartaanval.
Bloedwaarden
Net als bij een hartinfarct stijgen na enkele uren de concentraties van bepaalde enzymen zoals troponine T of creatinekinase (CK-MB) in het bloed. De stijgingen zijn echter meestal minder dan bij een infarct en komen niet overeen met de anderszins opvallende resultaten van cardiale echografie en ECG.
angiografie
Patiënt interview
Bij gesprekken met patiënten met acute hartklachten is de arts niet alleen geïnteresseerd in de symptomen, maar ook in de vraag of de gebeurtenis voorafgegaan is door een intense emotionele stresssituatie. Als dit niet het geval is, is het gebrokenhartsyndroom onwaarschijnlijk. Hier moet men voorzichtig zijn: want stress kan ook tot een echte hartaanval leiden.
Gebroken hartsyndroom: behandeling
Momenteel bestaat er geen eenduidig behandelregime voor de behandeling van Tako-Tsubo-cardiomyopathie. Omdat er vooral in de eerste uren levensbedreigende complicaties kunnen optreden, worden patiënten enige tijd gevolgd op een intensive care-afdeling.
Het effect van stresshormonen en vooral de verhoogde activiteit van het stimulerende sympathische zenuwstelsel kan worden afgeremd door bepaalde medicijnen, zoals bètablokkers. Ze verminderen hartstress. Hartritmestoornissen en eventuele symptomen van hartfalen kunnen ook worden behandeld met geschikte medicijnen.
Gebroken hartsyndroom: ziekteprogressie en prognose
Van alle hartspierziekten heeft Tako-Tsubo-cardiomyopathie de beste prognose. De symptomen verdwijnen vaak binnen de eerste paar uur. Slechts zelden ontstaat blijvende schade aan het hart. Als de patiënt echter vatbaar is voor de ziekte, is het risico op herhaling van stresscardiomyopathie ongeveer tien procent.
