Longontsteking, al dan niet veroorzaakt door virussen or bacteriën, is niet per se besmettelijk in de zin dat het automatisch kan triggeren longontsteking in een andere persoon. Er zijn tal van ziekteverwekkers die kunnen veroorzaken longontsteking. In de meeste gevallen zijn dit bacteriën, in sommige gevallen virussen en op enkele uitzonderingen na wordt longontsteking veroorzaakt door schimmels.
Algemene informatie over longontsteking is te vinden onder ons hoofdonderwerp: Longontsteking Van virussen is bekend dat ze van de ene patiënt naar de andere overgaan via de lucht, dwz in de vorm van de zogenaamde druppel infectie. De transmissieroute is daardoor relatief eenvoudig en gaat snel, zeker als er mensen dicht bij elkaar zijn. De overdracht van bacteriën in het geval van longontsteking is dat niet zo gemakkelijk, omdat de bacteriën meestal in de bronchiale afscheiding aanwezig zijn en niet vrij “vliegen” door de uitgeademde lucht.
Schimmels daarentegen zijn een zeldzame oorzaak van longontsteking, maar een vorm van longontsteking die ook snel van de ene drager naar de andere kan gaan. Schimmels die een longontsteking hebben veroorzaakt, zijn ook aanwezig in de uitgeademde lucht van de getroffen patiënt, meestal in de vorm van kleine sporen. In principe kunnen de schimmelsporen ook via de lucht door andere mensen worden ingeademd, waar ze tot hetzelfde ziekteverloop kunnen leiden.
In sommige gevallen vindt de overdracht van dier op mens plaats. De ziekteverwekker Chlamydia psittaci wordt aangetroffen in uitwerpselen van vogels en als gedroogde uitwerpselen in de zomer in de lucht terechtkomen, kan het ook per ongeluk door mensen worden ingeademd en longontsteking veroorzaken. De zogenoemde veteranenziekte, veroorzaakt door legionella, kan ook worden overgedragen op mensen.
In de meeste gevallen wordt de Legionella-bacterie aangetroffen in water- en leidingsystemen van oudere woningen. Zeker als de basistemperatuur van het water laag is, kan de legionella in dit systeem lang overleven en zich vermenigvuldigen. De naam veteranenziekte komt van de voormalige legioenen die in hotels met oude waterleidingsystemen met legionella besmet waren en longontsteking kregen.
De belangrijkste infectie is de inademing van de legionellae, die zich in verdampend water bevinden (waterdamp tijdens het douchen etc.). Naast schimmels, chlamydia of legionella, zijn de talrijke virussen die longontsteking veroorzaken, worden ook via de lucht overgedragen. Deze omvatten invloed virussen, RS-virussen en adenovirussen.
Typische bacteriën die longontsteking veroorzaken zijn streptokokken, stafylokokken, pseudomonaden, mycoplasma's, E. coli en Klebsiellae. In principe zijn de ziekteverwekkers, van welke soort dan ook, die longontsteking kunnen veroorzaken besmettelijk en kunnen ze van persoon op persoon worden overgedragen via verschillende wegen (maar meestal druppel infectie door de lucht). Op een paar uitzonderingen na veroorzaken de pathogenen niet noodzakelijkerwijs dezelfde symptomen en hetzelfde ziekteverloop bij de geïnfecteerde patiënt, dwz
zelfs als een patiënt besmet is met bv streptokokken van een medepatiënt met longontsteking, wil dat niet zeggen dat deze ziekteverwekkers ook bij hem longontsteking veroorzaken. Hierbij spelen veel factoren een rol, die veelal nauw verband houden met de immuunsysteem. Patiënten met een onderdrukt immuunsysteem een vergelijkbaar hoger risico hebben om longontsteking te krijgen.
Dit zijn voornamelijk oudere patiënten, van wie immuunsysteem is vaak minder reactief, kleine kinderen, die geen volwassen immuunsysteem hebben en patiënten, die veel en ernstige bijkomende ziekten hebben. De zogenaamde multimorbiditeit (veel ziekten lopend parallel) verzwakken het immuunsysteem en verhogen zo de kans op infectie. Verder zijn voorbehandelde patiënten die voorbehandeld zijn, bijvoorbeeld in het geval van oncologische aandoeningen in de loop van chemotherapie, lopen een hoog risico om longontsteking te krijgen.
Deze patiënten mogen daarom niet zo dicht bij medepatiënten met longontsteking blijven. Ook patiënten met hiv of patiënten na orgaantransplantaties zijn immuungecompromitteerd en lopen een hoog risico op longontsteking. Overdracht van longontsteking door schimmels heeft ook een verhoogd risico om van persoon op persoon te worden overgedragen, zelfs als er geen immuunverminderende eerdere ziekte of veel daarmee gepaard gaande ziekten zijn.
Patiënten met door schimmels veroorzaakte longontsteking moeten daarom de eerste keer afstand houden van hun omgeving. Behandelde longontsteking is daarentegen niet meer zo besmettelijk, maar in principe kan gesteld worden dat overdracht van longontsteking vooral een probleem is bij patiënten met een verzwakt immuunsysteem. Bij gezonde patiënten is er in de meeste gevallen geen uitbraak van longontsteking, zelfs niet als de ziekteverwekkers via de lucht werden ingeademd (druppel infectie).
De reden is dat het immuunsysteem bij gezonde mensen onmiddellijk reageert wanneer ziekteverwekkers het organisme binnendringen. Dit gebeurt ook wanneer ziekteverwekkers de luchtwegen (longen) binnendringen. In de vorm van macrofagen worden de ziekteverwekkers meestal binnen zeer korte tijd onschadelijk gemaakt en kunnen ze zich dus niet in de longen nestelen en zich vermenigvuldigen. Ofwel worden de ziekteverwekkers afgebroken door de macrofagen of gebonden en opgehoest door middel van slijm.
Alle artikelen in deze serie:
